Khi bị sốt xuất huyết bạch cầu tăng hay giảm? Các yếu tố ảnh hưởng đến bạch cầu khi bị sốt xuất huyết

Một trong những chỉ số được quan tâm nhiều trong xét nghiệm máu là bạch cầu, vậy sốt xuất huyết bạch cầu tăng hay giảm là điều mà không ít người lo lắng khi mắc bệnh. Trên thực tế, sốt xuất huyết bạch cầu tăng hay giảm còn phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh và cơ địa của từng người. Nắm rõ đặc điểm này sẽ giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị và theo dõi phù hợp hơn cho người bệnh.

Mức độ nghiêm trọng của bệnh sốt xuất huyết

Trong thời gian gần đây, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã liên tiếp đưa ra cảnh báo về tình trạng gia tăng số ca mắc sốt xuất huyết trên toàn thế giới, xếp bệnh này vào nhóm 10 mối nguy hàng đầu đe dọa sức khỏe toàn cầu. Đồng thời, WHO cũng phân loại sốt xuất huyết ở cấp độ 3, mức cảnh báo cao nhất trong thang đánh giá tình trạng y tế khẩn cấp.

Bệnh sốt xuất huyết được đánh giá là nguy hiểm do nhiều yếu tố, trong đó có tiến triển khó lường, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và khả năng gây biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong:

• Diễn tiến của sốt xuất huyết rất phức tạp, người bệnh có thể rơi vào tình trạng sốc, xuất huyết nội, suy đa cơ quan mà không có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo rõ ràng nào từ trước.
• Vì triệu chứng ban đầu tương đối giống với nhiều loại sốt thông thường, đặc biệt ở trẻ nhỏ, nên người bệnh dễ bị bỏ sót giai đoạn sớm và chỉ nhập viện khi bệnh đã chuyển biến nặng, gây khó khăn cho việc điều trị và làm tăng nguy cơ tử vong.
• Cho đến nay, vẫn chưa có thuốc đặc trị cho sốt xuất huyết. Việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng và xử lý các rối loạn sinh lý đi kèm ở những trường hợp nặng.
• Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, sốt xuất huyết có thể gây ra nhiều biến chứng như tụt tiểu cầu dẫn đến xuất huyết, tăng tính thấm thành mạch gây sốc, tràn dịch màng phổi, suy hô hấp hoặc tổn thương nghiêm trọng ở gan, não, tim và các cơ quan khác.

Khi bị sốt xuất huyết bạch cầu tăng hay giảm?

Tùy theo diễn biến của bệnh, chỉ số hồng cầu trong sốt xuất huyết có thể tăng hoặc giảm. Một trong những thông số được chú ý trong xét nghiệm công thức máu là Hematocrit (HCT), đại diện cho tỷ lệ thể tích hồng cầu so với tổng thể tích máu. Khi HCT tăng cao, điều này phản ánh hiện tượng cô đặc máu, đồng thời cảnh báo nguy cơ thoát huyết tương - yếu tố quan trọng dẫn tới sốc giảm thể tích. Ngược lại, trong một số tình huống, chỉ số hồng cầu cũng có thể hạ thấp.

Khi hồng cầu tăng cao bất thường

Vậy trong sốt xuất huyết bạch cầu tăng hay giảm? Thông thường, khi bệnh nhân nhiễm virus Dengue, thành mạch máu có thể bị ảnh hưởng, gây ra hiện tượng thoát huyết tương. Khi lượng huyết tương giảm, máu trở nên cô đặc, dẫn đến sự tăng tương đối của hồng cầu trong máu. Tình trạng này được thể hiện qua các chỉ số như hematocrit và hemoglobin tăng rõ rệt.

Nếu mức tăng hematocrit vượt quá 20% so với chỉ số ban đầu, đây là một tín hiệu nguy hiểm cho thấy máu bị cô đặc quá mức. Khi giá trị hematocrit vượt ngưỡng 50% ở nam hoặc 45% ở nữ, bệnh nhân có thể đối mặt với sốc do giảm thể tích - một biến chứng nặng trong sốt xuất huyết có thể dẫn tới tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Nếu không bù dịch đúng và đủ thời điểm, việc tuần hoàn máu đến các cơ quan quan trọng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dễ dẫn đến suy đa cơ quan và nguy hiểm đến tính mạng. Ước tính có khoảng 5 - 10% người bệnh rơi vào tình trạng sốc do cô đặc máu, cần được truyền dung dịch cao phân tử để ổn định huyết động.

Khi bước qua giai đoạn nguy hiểm, thường từ ngày thứ 7 trở đi, các chỉ số huyết học bắt đầu cải thiện, hematocrit trở về mức ổn định và bệnh nhân tiến vào giai đoạn phục hồi.

Khi chỉ số hồng cầu giảm trong bệnh sốt xuất huyết

Trên thực tế, hồng cầu không phải lúc nào ở mức cao trong suốt quá trình mắc bệnh. Trong giai đoạn hồi phục, khi huyết tương tái hấp thu trở lại hệ tuần hoàn, nồng độ hồng cầu thường giảm dần và ổn định trở lại. Việc theo dõi diễn biến thay đổi của chỉ số này có vai trò quan trọng trong việc xác định bệnh đang ở giai đoạn nào và có xuất hiện biến chứng nguy hiểm hay không.

Hiện tượng giảm hồng cầu khi mắc sốt xuất huyết có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Mất máu do xuất huyết: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Bệnh nhân có thể gặp xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng hoặc chảy máu nội tạng như ở hệ tiêu hóa, khí quản hoặc não. Khi lượng máu mất quá nhiều, số lượng hồng cầu trong máu sẽ giảm rõ rệt.
• Phá hủy hồng cầu sớm: Một số trường hợp hiếm gặp có thể gặp tình trạng tan máu, tức là tế bào hồng cầu bị phá hủy sớm tại các cơ quan như gan và lách. Điều này gây thiếu hụt hồng cầu, làm giảm khả năng vận chuyển oxy đến các mô và cơ quan trong cơ thể.
• Rối loạn chức năng tủy xương: Trong các tình huống nặng, virus Dengue có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tủy xương. Khi tủy xương suy yếu, khả năng tạo hồng cầu mới giảm sút, dẫn đến tình trạng thiếu máu kéo dài. Biến chứng này thường xảy ra ở người có miễn dịch kém hoặc có bệnh lý mạn tính nền.

Giảm hồng cầu thường xuất hiện trong giai đoạn từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 kể từ khi khởi phát bệnh, trùng với thời điểm dễ xảy ra biến chứng như xuất huyết hoặc thoát huyết tương. Để kiểm soát diễn biến bệnh, bác sĩ thường chỉ định làm xét nghiệm công thức máu định kỳ. Trong trường hợp nồng độ hồng cầu giảm đáng kể, bệnh nhân có thể cần truyền máu để hỗ trợ duy trì chức năng sống và đảm bảo ổn định tuần hoàn.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi hồng cầu trong sốt xuất huyết

Việc sốt xuất huyết hồng cầu tăng hay giảm không chỉ phụ thuộc vào giai đoạn bệnh mà còn bị chi phối bởi nhiều yếu tố khác nhau như tình trạng mất nước, chế độ truyền dịch, hoặc mức độ xuất huyết. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng cũng như hiệu suất hoạt động của hồng cầu.

Tổn thương chức năng tạo máu của tủy xương

Tủy xương có vai trò duy trì sản xuất hồng cầu hàng ngày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sốt xuất huyết nặng, virus có thể làm rối loạn hoạt động tủy xương, làm giảm khả năng sinh hồng cầu mới. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt tế bào máu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận chuyển oxy của cơ thể.

Biến chứng này thường xảy ra ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch kém, bị suy dinh dưỡng, hoặc đang mắc các bệnh nền về huyết học.

Thoát huyết tương và hiện tượng cô đặc máu

Khi mắc sốt xuất huyết, hiện tượng thoát huyết tương là cơ chế chính làm thay đổi tỷ lệ hồng cầu trong máu. Virus Dengue làm tổn thương lớp nội mô mạch máu, khiến dịch huyết tương rò rỉ ra ngoài mạch. Khi thể tích huyết tương giảm, nồng độ các thành phần tế bào, đặc biệt là hồng cầu, sẽ tăng lên, gây ra tình trạng cô đặc máu.

Phá hủy hồng cầu do miễn dịch

Ở một số bệnh nhân, hệ thống miễn dịch có thể phản ứng mạnh với virus hoặc tự tấn công tế bào hồng cầu, dẫn đến hiện tượng tan máu. Tình trạng này làm giảm nhanh chóng lượng hồng cầu trong máu, gây thiếu máu cấp, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và tuần hoàn.

Ngoài ra, những người có bệnh lý di truyền về hồng cầu như thalassemia hay hồng cầu hình liềm có nguy cơ cao hơn gặp biến chứng này.

Mất nước do sốt kéo dài hoặc rối loạn tiêu hóa

Sốt xuất huyết thường đi kèm sốt cao, tiêu chảy hoặc nôn mửa kéo dài, khiến bệnh nhân dễ bị mất nước. Khi lượng nước trong cơ thể giảm, thể tích máu lưu thông cũng giảm theo, khiến máu trở nên cô đặc và làm tăng tỷ lệ hồng cầu trên một đơn vị thể tích.

Dù số lượng hồng cầu không thay đổi thực tế, nhưng nồng độ cao có thể đánh lừa, cần được đánh giá cùng các dấu hiệu lâm sàng khác.

Truyền dịch trong điều trị

Một trong những biện pháp điều trị quan trọng là truyền dịch. Việc truyền đủ và đúng thời điểm giúp phục hồi thể tích tuần hoàn, giảm tình trạng cô đặc máu và đưa các chỉ số như hematocrit về ngưỡng an toàn.

• Cải thiện tuần hoàn: Dịch truyền giúp máu lưu thông tốt hơn, tăng cường vận chuyển oxy đến mô.
• Bảo vệ chức năng hồng cầu: Truyền dịch hợp lý giúp tránh tình trạng thiếu oxy, giảm gánh nặng cho tim và các cơ quan khác.

Xuất huyết và mất máu

Sốt xuất huyết có thể gây tổn thương mạch máu dẫn đến chảy máu trong và ngoài da, niêm mạc hoặc nội tạng. Khi lượng máu mất đi nhiều, số lượng hồng cầu giảm rõ rệt. Hệ quả là người bệnh cảm thấy mệt mỏi, thở dốc, dễ choáng, hoặc nặng hơn là tụt huyết áp, sốc do mất máu.

Cơ địa và dinh dưỡng của người bệnh

Tình trạng sức khỏe nền và dinh dưỡng ảnh hưởng lớn đến khả năng cơ thể sản sinh hồng cầu. Trẻ em bị suy dinh dưỡng, người già hoặc người mắc bệnh mạn tính về máu sẽ có khả năng tạo máu kém hơn, khiến tình trạng thiếu hụt hồng cầu trở nên trầm trọng hơn khi mắc sốt xuất huyết.

Bệnh nhân có chỉ số hemoglobin thấp sẵn từ trước cũng dễ bị giảm hồng cầu nhanh hơn nếu gặp phải biến chứng như xuất huyết nội hoặc suy tủy.

Việc theo dõi các chỉ số xét nghiệm như hồng cầu hay bạch cầu có vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi diễn tiến của bệnh sốt xuất huyết. Đặc biệt, sốt xuất huyết bạch cầu tăng hay giảm không cố định mà còn phụ thuộc vào từng giai đoạn bệnh và thể trạng người mắc. Do đó, người bệnh cần được thăm khám và theo dõi sát sao để phát hiện kịp thời những biến chứng nguy hiểm.