Kombucha là gì? Cách nuôi và bảo quản Scoby trong trà Kombucha

Kombucha là một loại trà không chỉ có những lợi ích về sức khỏe mà còn chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa có thể tiêu diệt vi khuẩn có hại và chống lại một số bệnh tật. Dưới đây là lợi ích của Kombucha với sức khỏe cũng như cách nuôi và cách bảo quản Kombucha.

Kombucha là gì?

Kombucha là thức uống trà lên men nhờ Scoby - "con giống" chứa vi khuẩn và nấm men cộng sinh (Symbiotic Colony of Bacteria and Yeast). Trong quá trình lên men, Scoby chuyển hóa đường thành các axit hữu cơ, khí CO₂ và một chút cồn, tạo nên vị chua nhẹ, hơi sủi bọt đặc trưng.

Scoby có hình tròn, dày, màu trắng đục, kết cấu như cao su, mùi hơi giống giấm. Nguồn gốc của Kombucha được cho là từ Mãn Châu, được đưa đến Nhật Bản vào khoảng năm 414 sau Công Nguyên và sau đó lan rộng ra các nước châu Âu, Nga và Bắc Phi với nhiều tên gọi khác như: Nấm thủy sinh, nấm trường sinh, thủy hoài sâm.

Hương vị Kombucha phụ thuộc vào thời gian ủ, loại trà (trà xanh, trà đen) và nguyên liệu phụ như nước ép trái cây, thảo mộc hoặc trái cây tươi.

Lợi ích của Kombucha với sức khỏe con người là gì?

Dưới đây là tổng hợp các lợi ích sức khỏe của Kombucha dựa trên thành phần và quá trình lên men tự nhiên của nó:

Cung cấp lợi khuẩn probiotic

Quá trình lên men giúp tạo ra nhiều probiotic, hỗ trợ cân bằng vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu dưỡng chất.

Tác dụng tương tự trà xanh

Kombucha làm từ trà xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa, hỗ trợ đốt cháy calo, giảm mỡ bụng, cải thiện cholesterol và hỗ trợ kiểm soát đường huyết.

Chống oxy hóa, hỗ trợ gan khỏe mạnh

Nhờ giàu chất chống oxy hóa, Kombucha hỗ trợ giảm viêm, bảo vệ tế bào gan và hỗ trợ thải độc hiệu quả. Nghiên cứu trên động vật cho thấy việc uống Kombucha thường xuyên giúp giảm tổn thương gan do độc tố.

Giảm nguy cơ bệnh tim mạch

Một số nghiên cứu chỉ ra Kombucha giúp tăng cholesterol tốt (HDL) và giảm cholesterol xấu (LDL), góp phần bảo vệ và hỗ trợ phòng chống bệnh tim mạch.

Hỗ trợ kiểm soát tiểu đường type 2

Kombucha từ trà xanh có khả năng giảm đường huyết và cải thiện độ nhạy insulin, giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2.

Cách nuôi và sử dụng Scoby trong trà Kombucha

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách nuôi và sử dụng Scoby trong quy trình làm trà Kombucha tại nhà, kèm theo các lưu ý để bạn có mẻ trà đạt chất lượng và an toàn:

Cách nuôi Scoby

Nguyên liệu:

• Trà xanh hoặc trà đen: 4g (tương đương 2 túi lọc);
• Đường trắng: 100g;
• Nước lọc: 1 lít;
• Bình thủy tinh 3 - 5 lít;
• 1 con giống Scoby.

Cách nuôi Scoby:

• Bước 1: Đun sôi nước, cho trà vào ngâm khoảng 5 phút, sau đó thêm đường. Tỷ lệ chuẩn: 1 lít nước + 100g đường + 4g trà. Khuấy tan, để nguội hoàn toàn rồi rót vào bình thủy tinh.
• Bước 2: Đeo găng tay sạch, rửa nhẹ nhàng Scoby bằng nước để loại bỏ cặn trà còn sót lại.
• Bước 3: Thả Scoby vào bình trà đường, dùng vải thưa phủ kín miệng bình và cố định bằng dây thun. Cách này giúp ngăn côn trùng xâm nhập, đồng thời tạo điều kiện để vi khuẩn và nấm men lên men thuận lợi.
• Bước 4: Đặt bình ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Bước 5: Sau vài ngày, Scoby sẽ nổi lên bề mặt. Cứ khoảng 3 ngày, nếm thử để kiểm tra độ chua nhằm điều chỉnh thời gian ủ cho phù hợp khẩu vị.
• Bước 6: Khi trà đạt độ chua ngọt cân bằng, hương vị nhẹ và hơi sủi bọt, dừng quá trình lên men bằng cách chiết ra chai sạch, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.

Cách sử dụng trà Kombucha

Mặc dù Kombucha mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể cho người dùng nhưng bạn cũng phải cẩn thận khi sử dụng như:

• Nhiều nghiên cứu hiện tại mới dừng ở mức in vitro (trong ống nghiệm) hoặc trên động vật. Bằng chứng lâm sàng trên người còn hạn chế.
• Người có bệnh lý nền (đặc biệt là suy giảm miễn dịch, bệnh gan, thận, tiểu đường) nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Không khuyến khích dùng quá nhiều (thường dưới 120 - 240 ml/ngày).
• Tránh sử dụng Kombucha khi lên men quá mức hoặc bị hỏng vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Tránh sử dụng đối với những người có hệ miễn dịch kém, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.
• Tránh dùng quá nhiều đối với những người có vấn đề về tiêu hóa hoặc mắc các bệnh liên quan đến dạ dày.
• Nên bảo quản trà Kombucha trong chai thủy tinh để đảm bảo chất lượng và an toàn.

Cách bảo quản Kombucha

Sau khi lên men thành công, bạn có thể bảo quản Kombucha trong ngăn mát tủ lạnh. Lưu ý dùng muỗng sạch hoặc đổ ra ly để uống, không dùng miệng uống trực tiếp từ bình đựng Kombucha vì có thể gây ra vi khuẩn xâm nhập, gây hỏng, dễ làm Kombucha bị mốc.

Cách để nhận biết con giống Scoby tốt và con giống Scoby hỏng

Dưới đây là cách nhận biết con giống Scoby (viết tắt của Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast) còn tốt hay đã bị hỏng, dựa trên màu sắc, hình dạng, mùi và bề mặt:

Dấu hiệu Scoby tốt và bình thường

Scoby khỏe mạnh thường có hình tròn, dày, màu vàng, nâu nhạt hoặc đục như cao su, bề mặt mịn và có mùi nhẹ giống giấm như thông thường.

Dấu hiệu Scoby hỏng

Xuất hiện nấm mốc màu xanh, đen hoặc trắng bông xù, có cấu trúc khô, bông như mốc bánh, cần loại bỏ ngay cả bình và nước Kombucha liên quan.

Scoby mỏng bất thường, rách vụn, có dấu hiệu phân hủy cảnh báo hư hỏng và không thể dùng tiếp.

Lưu ý: Chỉ cần có một mảng mốc thật sự, dù nhỏ, cũng phải bỏ toàn bộ Scoby và nước trà Kombucha vì nấm mốc đã có thể lan rộng bằng mắt thường không thấy được.

Trà Kombucha để ngoài được bao lâu?

Trà Kombucha chưa mở có thể để được từ 3 đến 9 tháng ở ngăn mát tủ lạnh trước khi vị trở nên quá chua.

Sau khi mở nắp, nếu tiếp tục bảo quản lạnh, nên uống trong vòng 1 - 2 tuần để giữ vị tươi ngon. Nếu để ngoài phòng, nên dùng trong vòng 1 tuần kể từ khi mở. Kombucha càng để lâu, vị càng chua và ít có ga. Nếu quá chua hoặc mất khí thì nên dừng dùng nhé.

Những đối tượng không nên sử dụng trà

Các nhóm phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, trẻ nhỏ dưới 4 tuổi, người có hệ miễn dịch suy giảm (ví dụ HIV, ghép tạng, bệnh gan/thận nghiêm trọng), hoặc người có vấn đề về chuyển hóa rượu nên tránh dùng Kombucha vì có thể chứa vi sinh vật chưa được kiểm soát và ít nhất 0.5% cồn.

Ngoài ra, người mắc bệnh gan, thận hoặc đang dùng thuốc điều trị mãn tính cần thận trọng và nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Lưu ý khi sử dụng trà Kombucha để phát huy hiệu quả công dụng

Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi sử dụng trà Kombucha để phát huy hiệu quả công dụng và tránh tác dụng phụ:

• Giữ pH từ 2.5 đến 4.2 trong quá trình lên men để đảm bảo an toàn, tránh biến động quá axit gây phản ứng tiêu hóa hoặc độc tính.
• Vệ sinh dụng cụ nuôi và bảo quản kỹ, sử dụng bình thủy tinh sạch để tránh nhiễm khuẩn hoặc kim loại làm hỏng Scoby.
• Giữ nhiệt độ lên men ổn định (18 - 26 °C), tránh ánh sáng trực tiếp và tránh quấy nhiễu quá nhiều trong bình để đảm bảo quá trình lên men tự nhiên diễn ra đúng cách.
• Không để Kombucha tiếp xúc ánh sáng mạnh hoặc nhiệt độ cao, vì có thể khiến vi sinh vật phát triển không kiểm soát, giảm chất lượng hoặc tạo mốc.

Trên đây là những thông tin về Kombucha là gì, cách nuôi và bảo quản Scoby trong trà Kombucha như thế nào. Hy vọng bài viết trên là hữu ích cho bạn khi cân nhắc sử dụng loại đồ uống này.