Loãng xương sau mãn kinh và những điều cần lưu ý

Loãng xương là kết quả của một quá trình rối loạn chuyển hóa xương, dẫn đến mất chất khoáng trong cấu trúc xương và làm suy thoái xương, từ đó tăng nguy cơ gãy xương. Một trong những yếu tố gây loãng xương là sự giảm hormone nội tiết tố estrogen ở phụ nữ. Do đó, nguy cơ loãng xương sau mãn kinh ở phụ nữ tăng đáng kể và nếu không có các biện pháp phòng ngừa hợp lý, có thể dẫn đến gãy xương. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về tình trạng này trong bài viết dưới đây.

Phân loại loãng xương

Loãng xương có ba dạng chính:

• Loãng xương tiên phát (tuýp I): Đây là loại loãng xương xuất hiện sau tuổi mãn kinh ở phụ nữ. Trong khoảng từ năm thứ 5 sau mãn kinh đến 10 năm đầu, tốc độ mất xương trung bình hàng năm có thể lên tới 2 - 4%. Quá trình tạo xương diễn ra bình thường, nhưng quá trình mất xương diễn ra nhanh hơn. Đây thường xảy ra chủ yếu ở các xương xốp và thường dẫn đến gãy lún các đốt sống và gãy đầu dưới xương quay. Trong giai đoạn này, ngoài việc thiếu hormone estrogen, còn có sự giảm tiết hormone cận giáp, làm giảm hấp thu canxi qua thận và giảm hoạt động của vitamin D3, từ đó làm giảm khả năng hấp thu canxi ở ruột.
• Loãng xương tiên phát (tuýp II): Đây là loại loãng xương do tuổi tác gây ra, ảnh hưởng cả nam và nữ, nhưng nguy cơ mắc loãng xương ở phụ nữ gấp đôi so với nam giới. Quá trình loãng xương diễn ra chậm trong vài chục năm và có thể dẫn đến gãy xương, đặc biệt là gãy lún các đốt sống do tổn thương xuất hiện đồng đều trên cả xương xốp và xương đặc. Hai yếu tố nguy cơ chính gây ra loãng xương theo tuổi là giảm chức năng tạo cốt bào và giảm khả năng hấp thu canxi ở ruột.
• Loãng xương thứ phát: Loãng xương này xảy ra ở cả nam và nữ khi bệnh nhân mắc các bệnh lý nội khoa như thiểu năng sinh dục, hội chứng Cushing hoặc bệnh về gen như hội chứng Marfan, tạo xương bất hoàn. Ngoài ra, việc sử dụng lâu dài một số loại thuốc như Heparin, Corticoid hoặc nghiện rượu bia cũng có thể gây ra loãng xương.

Hormone estrogen ảnh hưởng như thế nào đến mật độ xương?

Hệ thống xương của cơ thể duy trì sự cân bằng thông qua quá trình tạo xương và quá trình hủy xương. Trước khi đạt đến giai đoạn trưởng thành, hệ thống xương không phụ thuộc vào các hormone nội tiết tố. Quá trình tạo xương diễn ra nhanh hơn quá trình hủy xương, làm tăng mật độ xương và đạt đến mức cao nhất vào độ tuổi 20 - 30.

Khi bước vào giai đoạn trưởng thành, sự phát triển và duy trì hệ thống xương phụ thuộc vào hormone sinh dục. Hormone sinh dục là yếu tố quan trọng để xương đạt được khối lượng tối đa. Sự biệt hoá trong quá trình hình thành xương phụ thuộc vào estrogen ở nữ và testosterone ở nam. Do đó, thiếu estrogen là một trong những nguyên nhân gây loãng xương ở phụ nữ mãn kinh.

Estrogen có vai trò quan trọng trong sự phát triển và tái tạo xương. Estrogen tác động lên xương thông qua thụ thể và ức chế số lượng tế bào và hoạt động của tế bào hủy xương. Nghiên cứu cho thấy, trung bình phụ nữ mất khoảng 35% mật độ xương đặc và 50% mật độ xương xốp trong suốt cuộc đời. Mặc dù không có bằng chứng chính xác về sự mất xương do thiếu estrogen và các yếu tố khác như môi trường và quá trình lão hóa cơ thể, ước tính khoảng 15% mật độ xương đặc và 35% mật độ xương xốp bị mất do sự suy giảm/thiếu estrogen. Estrogen ức chế quá trình hủy xương và kích thích quá trình tạo xương trong bất kỳ giai đoạn nào của quá trình tái tạo xương. Sự giảm nồng độ estrogen ở phụ nữ mãn kinh làm tăng tần suất của quá trình tái tạo xương, làm cho quá trình tổng hợp và thoái biến xương diễn ra với tốc độ cao hơn.

Hoạt động hủy cốt bào tăng gây ra tăng số lượng, độ sâu và rộng của các lỗ trên bề mặt xương, làm cho hầu hết các xương xốp trở nên mỏng hơn. Trong quá trình tái tạo mô xương, các liên kết chéo trên xương hoàn toàn mất đi và điều này có thể dẫn đến gãy ép đốt sống hoặc xẹp một phần ở các đĩa cuối khi thực hiện các hoạt động thể lực nặng hoặc trong tư thế không đúng.

Biến chứng của loãng xương sau mãn kinh

Loãng xương sau mãn kinh có thể dẫn đến các biến chứng sau:

• Đau cột sống: Cơn đau cột sống thắt lưng cấp xảy ra khi có sự nén xương đột ngột do các hoạt động như gắng sức, sai động tác hoặc ngã. Các triệu chứng bao gồm đau kèm tiếng kêu rắc khi hoạt động và buộc người bệnh phải nghỉ ngơi. Cơn đau cấp tính thường liên quan đến sự nén cột sống trong thời gian dài hoặc tăng nặng khi ngồi hoặc đứng lâu, nhưng giảm đi khi nghỉ ngơi.
• Biến dạng cột sống: Biến chứng nặng và thường xảy ra sau nhiều năm bị loãng xương. Biểu hiện thường bao gồm xẹp đốt sống, còng lưng, giảm chiều cao,…
• Gãy xương: Biến chứng gãy xương thường xảy ra ở cổ xương đùi, cẳng tay, xương sườn, cột sống và cổ xương cánh tay. Gãy xương đùi đặc biệt nguy hiểm vì có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng vận động trong tương lai. Nén đốt sống có thể xảy ra trong khoảng tuổi từ 55 - 70, trong khi gãy cổ xương đùi thường xảy ra muộn hơn.

Một số cách giúp phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh

Khi tuổi tác gia tăng, tỷ lệ mất xương cũng tăng lên, đặc biệt là ở phụ nữ sau mãn kinh. Tỷ lệ mất xương có thể lên đến 40% ở người 80 tuổi. Để phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh, có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Thường xuyên vận động và tập luyện phù hợp với khả năng cá nhân.
• Bổ sung canxi và vitamin theo chỉ dẫn của bác sĩ, đồng thời kiểm tra nồng độ canxi trong máu để tránh tình trạng cao canxi máu, gây lắng đọng trong các mô cơ thể.
• Xem xét sử dụng hormone nội tiết tố sau mãn kinh dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Đảm bảo chế độ ăn uống cung cấp đủ canxi và các chất dinh dưỡng. Một số thực phẩm giàu canxi bao gồm cua, tôm, sữa, trứng...

Loãng xương sau mãn kinh là một vấn đề quan trọng cần được phòng ngừa. Bằng cách áp dụng các biện pháp đúng và đầy đủ, chị em phụ nữ có thể giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này và duy trì sức khỏe xương tốt. Qua việc tập thể dục, bổ sung canxi và vitamin, duy trì cân nặng và ăn uống lành mạnh, hạn chế các chất kích thích, kiểm tra sức khỏe định kỳ, chúng ta có thể đối phó hiệu quả với loãng xương sau mãn kinh.

Tuy nhiên, để đạt được kết quả tốt nhất, luôn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Họ có thể cung cấp hướng dẫn chi tiết và điều chỉnh phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người. Đừng ngại hỏi và tìm hiểu để bảo vệ sức khỏe xương và tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh, vui vẻ sau mãn kinh.

Xem thêm:

• Đo loãng xương bao nhiêu tiền? Cập nhật mới nhất
• Đối tượng nào dễ bị loãng xương và cách phòng ngừa hiệu quả