Màu mắt có do di truyền không? Di truyền màu mắt diễn ra như thế nào?

Nhiều người thắc mắc màu mắt có do di truyền không thì câu trả lời là có. Màu mắt của một người được quyết định chủ yếu bởi gen di truyền từ cha mẹ. Gen điều chỉnh sản xuất, vận chuyển, và lưu trữ sắc tố melanin trong mống mắt, ảnh hưởng đến màu sắc của đôi mắt. Hai gen chính được nghiên cứu là EYCL1 (gen gey) và EYCL3 (gen bey2), và các biến thể của chúng được gọi là alelle. Các alelle này định rõ màu sắc mắt, chẳng hạn, gen gey quy định mắt có màu xanh lá cây hoặc xanh da trời, trong khi gen bey2 quy định mắt có màu nâu hoặc xanh da trời. Các biến thể và kết hợp của các alelle này làm cho màu mắt trở nên đa dạng, và đôi khi dự đoán màu mắt của con cái dựa trên màu mắt của cha mẹ cũng có thể phức tạp do sự đa dạng trong quá trình di truyền gen.

Màu mắt có do di truyền không?

Màu mắt, một đặc điểm nổi bật của bản di truyền, phản ánh sự đa dạng và phức tạp của gen trong quá trình phát triển. Sự biểu hiện của màu mắt được điều chỉnh chủ yếu bởi sắc tố mống mắt, một cấu trúc quanh đồng tử, nơi quyết định ánh sáng được kiểm soát và hấp thụ. Điều này tạo ra một dải màu mắt phong phú từ xanh lam, xanh lục/nâu nhạt đến nâu với màu nâu chiếm tỷ lệ lớn trên toàn cầu.

Màu mắt có do di truyền, trong số đó, OCA2 và HERC2 trên nhiễm sắc thể số 15 đóng vai trò quan trọng. Protein P, được sản xuất từ gen OCA2, tham gia vào quá trình hình thành melanosome, cấu trúc tế bào sản xuất và lưu trữ melanin. Biến thể gen OCA2 có thể giảm sản xuất protein P, dẫn đến giảm lượng melanin và mắt có màu xanh thay vì nâu. Gen HERC2, cũng nằm trên khu vực này, kiểm soát sự biểu hiện của OCA2 thông qua intron 86, có ảnh hưởng đến màu mắt bằng cách tắt hoặc bật gen.

Ngoài ra, các gen như ASIP, IRF4, SLC24A4, SLC24A5, SLC45A2, TPCN2, TYR và TYRP1 tham gia vào quá trình xác định màu mắt và cũng có liên quan đến màu da và tóc. Sự kết hợp phức tạp của những gen này tạo ra độ đa dạng trong màu mắt, và di truyền màu mắt không tuân theo mô hình đơn giản. Các biến thể gen và tương tác giữa chúng có thể tạo ra kết quả không dự đoán được.

Di truyền màu mắt diễn ra như thế nào?

Vì số lượng gen di truyền liên quan đến màu mắt là lớn, quá trình di truyền trở nên phức tạp. Mặc dù dự đoán màu mắt có do di truyền dựa trên màu mắt của cha mẹ là có thể, nhưng đa dạng di truyền có thể tạo ra màu mắt không giống với cha mẹ.

Màu mắt của đứa trẻ phụ thuộc vào cách các gen ghép đôi từ mỗi cha mẹ, đặc biệt là EYCL1 (hay gen gey) và EYCL3 (hay gen bey2). Các biến thể của gen, gọi là alen, đóng vai trò quan trọng. Gen gey có alen tạo mắt xanh lá cây và mắt xanh da trời, trong khi gen bey2 quy định mắt nâu và mắt xanh da trời. Alen mắt nâu là alen trội, và alen mắt xanh lá cây trội so với alen mắt xanh da trời, tạo thành một tính trạng trội hoặc lặn. Điều này giải thích tại sao có thể có sự đa dạng màu mắt trong cùng một gia đình.

Ví dụ, nếu hai bố mẹ có mắt nâu chuyển cho con alen mắt xanh da trời, con sẽ có mắt xanh da trời. Tuy nhiên, nếu một trong hai bố mẹ chuyển cho con alen mắt xanh lá cây, thì con sẽ có mắt xanh lá cây, và nếu con có alen mắt nâu, thì mắt sẽ màu nâu, bất kể alen còn lại là gì. Điều này không giải thích được tại sao hai bố mẹ có mắt xanh dương lại có con với mắt nâu và cũng không giải thích sự đa dạng như màu xám hoặc màu hạt dẻ. Các nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu sâu hơn về cách những yếu tố này gây ra các biến thể trong màu mắt.

Những bệnh ảnh hưởng đến màu mắt

Có một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến màu mắt, trong đó có:

• Bệnh bạch tạng ở mắt (Ocular Albinism): Đây là một tình trạng di truyền khiến cho sắc tố melanin giảm thiểu trong mống mắt, dẫn đến mắt có màu sáng và thường gặp vấn đề về thị lực.
• Bệnh bạch tạng ngoại da (Oculocutaneous Albinism): Tương tự như bệnh bạch tạng ở mắt, nhưng ảnh hưởng đến cả da và tóc. Người mắc bệnh có thể có làn da rất trắng, tóc trắng hoặc gần như trắng, cùng với tròng mắt sáng.
• Rối loạn sắc tố melanin: Đây là một điều trạng khiến mỗi mắt có thể có màu sắc khác nhau. Loại loạn sắc tố này có thể do yếu tố di truyền hoặc các vấn đề trong quá trình phát triển mắt.
• Bệnh bạch tạng kết hợp (Hermansky-Pudlak Syndrome): Là một loại bệnh di truyền khiến cho sắc tố melanin giảm, ảnh hưởng đến màu mắt và gây vấn đề về thị lực. Ngoài ra, bệnh này còn liên quan đến các vấn đề khác như rối loạn tiêu hóa, vấn đề hô hấp và hình thành máu.

Các bệnh lý này là những ví dụ về những tình trạng khiến màu mắt thay đổi và có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện của người mắc bệnh, vì vậy quan tâm chăm sóc mắt là điều rất cần thiết để bảo vệ đôi mắt của chúng ta. Trên đây là những thông tin hữu ích về vấn đề màu mắt có do di truyền mà Nhà thuốc Long Châu có đem đến cho bạn. Hy vọng bài viết đem lại những thông tin cần thiết cho bạn.

Xem thêm: 

• Mắt con người có thể nhìn bao xa? Khi nào mắt nhìn xa nhất?
• Loạn sắc tố mống mắt là gì? Nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị