Nên quan tâm vấn đề sức khỏe nào của trẻ ở tuổi vị thành niên?

Ở độ tuổi có nhiều sự thay đổi về cả mặt thể chất và tinh thần như tuổi vị thành niên thì có nhiều vấn đề sức khỏe cần quan tâm ở trẻ. Dưới đây là một số vấn đề sức khỏe mà cha mẹ của trẻ ở độ tuổi này nên quan tâm đến.

Sức khỏe tâm thần

Trầm cảm và lo âu là những vấn đề sức khỏe tâm thần thường gặp và ngày càng phổ biến ở các trẻ tuổi vị thanh niên. Đây cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tật và tử vong ở độ tuổi này. Trẻ em ở tuổi này khi mắc các bệnh về tâm thần hay tâm lý dễ bị xã hội ruồng bỏ, phân biệt đối xử dẫn đến dễ có các hành vi nguy hiểm đến tính mạng.

Sức khỏe tâm thần ảnh hưởng bởi yếu tố nào?

Trẻ ở tuổi vị thành niên đang trong giai đoạn phát triển về mặt cảm xúc và các thói quen xã hội. Vì vậy môi trường sinh hoạt trong gia đình, trường học và cộng đồng có tác động rất lớn đến trẻ ở tuổi này.

• Bạo lực về thể xác hay ngôn từ là các yếu tố có ảnh hưởng rất mạnh đến sức khỏe tinh thần của trẻ.
• Những áp lực vô hình do xã hội hay gia đình áp đặt lên trẻ khiến trẻ bị áp lực phải ngang bằng với bạn bè và mọi người xung quanh.
• Phương tiện truyền thông và chuẩn mực giới làm trầm trọng thêm sự chênh lệch giữa thực tế sống và nguyện vọng của trẻ về tương lai.
• Trẻ bị thiếu thốn tình thương hoặc phải đối mặt việc bị phân biệt đối xử cũng có thể hình thành tổn thương tinh thần ở trẻ.

Rối loạn cảm xúc, hành vi, ăn uống

Rối loạn lo âu và trầm cảm vô cùng phổ biến ở lứa tuổi vị thành niên. Tình trạng này có thể dẫn đến hành động tiêu cực liên quan đến tính mạng. Vì vậy cần dành cho trẻ lời yêu thương và trách móc phù hợp. Nếu trẻ rơi vào tình trạng rối loạn lo âu và trầm cảm thì cần quan tâm, đồng hành và chia sẻ với trẻ.

Rối loạn hành vi thường gặp ở độ tuổi 10 - 14 tuổi với các biểu hiện hành vi phá hoại hoặc tỏ ra thách thức. Rối loạn hành vi có thể ảnh hưởng đến cuộc sống thường ngày của trẻ và tiêu cực hơn thì có thể dẫn đến các hành vi trái pháp luật.

Một loại rối loạn khác cũng thường xuất hiện ở trẻ thuộc độ tuổi vị thành niên là rối loạn ăn uống. Trẻ rơi vào trường hợp này có thể chán ăn tâm thần hoặc ăn uống vô độ, đi kèm với những lo lắng về cân nặng và hình thể. Chán ăn tâm thần có thể dẫn đến tử vong do biến chứng y khoa hoặc tự tử. Tỷ lệ tử vong thậm chí gia tăng cao hơn nếu trẻ mắc kèm bệnh rối loạn tâm thần khác.

Phòng ngừa và điều trị

Việc phòng ngừa các tình trạng về sức khỏe tâm thần bằng các hành động hỗ trợ rèn luyện khả năng điều chỉnh cảm xúc cá nhân và các giải pháp thay thế cho hành vi mạo hiểm, từ đó xây dựng khả năng phục hồi để kiểm soát được các tình huống khó khăn, đồng thời thúc đẩy môi trường xã hội hỗ trợ.

Bên cạnh đó, gia đình nên quan sát và kịp thời điều trị nếu trẻ có dấu hiệu của rối loạn sức khỏe tâm thần. Điều cần quan tâm hơn hết là phải giải quyết các nhu cầu của trẻ ở mức cho phép. Khi điều trị tình trạng liên quan đến sức khỏe tâm thần, nên ưu tiên các phương pháp không dùng thuốc và tôn trọng quyền trẻ em, hạn chế lạm dụng thuốc. Tuy nhiên trong nhiều tình trạng bất khả kháng, phụ huynh nên nhanh chóng đưa trẻ đến gặp bác sĩ để kịp thời có phương pháp điều trị phù hợp.

Mang thai sớm và sinh con

Thống kê mỗi năm có khoảng 12 triệu bé gái trong độ tuổi 15 - 19 và ít nhất khoảng 770.000 bé gái dưới 15 tuổi sinh con ở các khu vực đang phát triển. Biến chứng khi mang thai ở độ tuổi còn quá nhỏ là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với các bé gái trong độ tuổi này. Đa phần các bé ở lứa tuổi này vẫn chưa phát triển hoàn chỉnh về mặt sức khỏe thể chất và chưa có đủ chín chắn để có thể mang thai và sinh con.

Có nhiều nguyên nhân mà trẻ ở lứa tuổi này đã mang thai và sinh con dù tình nguyện hay không, dù muốn hay không muốn mang thai.

Các yếu tố dẫn đến mang thai sớm và sinh con ở tuổi vị thành niên

Lạm dụng tình dục ở trẻ làm gia tăng nguy cơ mang thai ngoài ý muốn. Không ít trẻ ở độ tuổi này phải chịu cảnh bạo lực tình dục. Vấn đề này gây nhiều hậu quả ở cả nam lẫn nữ, tuy nhiên ở nữ giới sẽ đối mặt với tình huống mang thai không mong muốn. Bạo lực thể xác cũng là một trong những tác nhân đi kèm với vấn nạn lạm dụng tình dục ở trẻ.

Sự hạn chế của việc tiếp cận thuốc tránh thai cũng là một yếu tố dẫn đến tình trạng này ở trẻ vị thành niên. Phần lớn nhiều trẻ sẽ cảm thấy ái ngại và sợ hãi việc bị kì thị khi mua thuốc tránh thai. Vì vậy nhiều trẻ phải đối mặt với vấn đề không thể tránh khỏi chuyện mang thai ngoài ý muốn.

Phòng ngừa

Việc phòng ngừa tình trạng mang thai và sinh con ở tuổi vị thành niên là một phần của chương trình nghị sự SDG (Sustainable Development Goal). Bên cạnh đó cũng có các chiến lược can thiệp đến tình trạng này và cái thiện khả năng tiếp cận và chất lượng chăm sóc cho những người mẹ trẻ chăm con.

Tuy nhiên trên hết cần giáo dục giới tính đầy đủ cho trẻ ở tuổi vị thành niên, đồng thời là các biện pháp tự bảo vệ bản thân, phương pháp quan hệ tình dục an toàn để hạn chế tình huống phải mang thai không mong muốn hoặc mang thai ở độ tuổi còn quá nhỏ. Và không chỉ riêng gia đình mà ai cũng cần phải được học những kiến thức về chăm sóc và bảo vệ cho các bé gái khỏi những tình huống không mong muốn này.

Sức khỏe thể chất

Tuổi vị thành niên là độ tuổi có nhiều sự thay đổi về mặt thể chất, nhất là trong giai đoạn tuổi dậy thì. Chính vì vậy sức khỏe thể chất là điều nên quan tâm ở trẻ thuộc lứa tuổi này.

Dinh dưỡng

Dinh dưỡng là một trong những yếu tố tác động đến sức khỏe thể chất ở trẻ. Nếu trẻ được đảm bảo những bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết thì sẽ đảm bảo được một cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên có không ít trẻ tử vong do tình trạng suy dinh dưỡng. Cách để bảo đảm một chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng thì gia đình trẻ nên cân nhắc tuân theo tháp dinh dưỡng cân đối và tùy vào tình trạng sức khỏe của trẻ.

Nguyên nhân hàng đầu thứ hai gây khuyết tật ở độ tuổi vị thành niên là thiếu máu do thiếu sắt. Để khắc phục tình trạng này, bạn có thể cho trẻ bổ sung sắt và axit folic. Bên cạnh đó nên cho trẻ tẩy giun định kỳ để phòng ngừa tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng.

Hoạt động thể chất

Rất nhiều nghiên cứu và thực tế cho thấy rằng hoạt động thể chất đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe của mỗi người. Đối với độ tuổi vị thành niên thì vận động thể dục thể thao giúp tăng cường sức khỏe xương cũng như phát triển cơ bắp khỏe mạnh, bên cạnh đó còn cải thiện được sự phát triển vận động và nhận thức. Hiện tại đã có rất nhiều loại hình rèn luyện thể chất phù hợp với sở thích và tình trạng sức khỏe của trẻ. Hoạt động thể chất thường xuyên còn giúp phòng ngừa các bệnh mãn tính và hỗ trợ giảm mỡ cơ thể.

Trẻ thuộc lứa tuổi vị thành niên là độ tuổi đang trong giai đoạn hình thành sức khỏe thể chất và tinh thần vì vậy có rất nhiều vấn đề về thể chất cũng như tinh thần mà phụ huynh cần quan tâm. Mong rằng bài viết này đã phần nào giúp bạn tìm hiểu thêm nhiều thông tin và lên kế hoạch cho một cuộc sống khỏe mạnh.