Ngày tránh thai thế giới 26 - 09: Tìm hiểu các biện pháp tránh thai

Phương pháp tránh thai bằng hormone

Tham vấn y khoa - Bác sĩ Nguyễn Văn My

Tránh thai là một phần quan trọng trong việc quản lý sức khỏe sinh sản và lập kế hoạch cho tương lai. Với nhiều biện pháp khác nhau có sẵn, việc chọn lựa phương pháp phù hợp không chỉ giúp ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về các biện pháp tránh thai phổ biến và những lưu ý khi sử dụng. 

Phương pháp tránh thai đã phát triển với nhiều lựa chọn khác nhau. Trong số đó, phương pháp tránh thai bằng hormone nổi lên như một giải pháp hiệu quả, linh hoạt và được nhiều người tin dùng.

Viên uống tránh thai là một trong những phương pháp phổ biến nhất, hoạt động bằng cách cung cấp hormone estrogen và progesterone (hoặc chỉ progesterone) để ngăn ngừa rụng trứng và làm dày chất nhầy cổ tử cung. Theo một nghiên cứu từ Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ (National Institutes of Health - NIH), viên uống tránh thai có hiệu quả lên đến 99% khi được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, tỷ lệ này có thể thay đổi tùy thuộc vào loại thuốc, liều lượng, và đặc điểm cơ thể của từng người.

Đối với thuốc tránh thai hằng ngày, để ngừa thai có hiệu quả, bạn cần uống 1 viên thuốc mỗi ngày theo chu kỳ 28 ngày, với 21 ngày uống viên thuốc có nội tiết và 7 ngày không nội tiết (7 ngày không thuốc với vỉ thuốc 21 viên hoặc 7 ngày uống viên thuốc không nội tiết với vỉ thuốc 28 viên). Khi quên uống 1 viên thuốc, ban cần uống viên thuốc đó ngay khi nhớ ra và sau đó uống tiếp tục như bình thường. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ khi bị quên thuốc từ 2 viên trở lên để tránh trường hợp mang thai ngoài ý muốn.

Miếng dán tránh thai là một miếng dán nhỏ, mỏng, chứa hormone, được dán lên da. Nó giải phóng hormone vào cơ thể để ngăn ngừa mang thai. Theo trung tâm kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (US - CDC), miếng dán có hiệu quả tương tự như viên uống tránh thai, đạt mức độ hiệu quả khoảng 91% khi sử dụng đúng cách.

Miếng dán tránh thai được sử dụng theo chu kỳ 28 ngày. Trong 3 tuần đầu, mỗi tuần thay một miếng dán. Vào tuần thứ tư, không dùng miếng dán để chu kỳ kinh nguyệt diễn ra, sau đó tiếp tục với miếng dán mới vào tuần tiếp theo, lặp lại quy trình.

Khi bắt đầu sử dụng lần đầu, cần kết hợp thêm biện pháp tránh thai khác trong 7 ngày đầu để đảm bảo hiệu quả. Với các chu kỳ sau, nếu sử dụng đúng theo hướng dẫn, không cần thêm biện pháp tránh thai bổ sung.

Vòng tránh thai chứa hormone được đặt vào tử cung, giải phóng hormone progesterone để ngăn ngừa mang thai. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vòng tránh thai có hiệu quả lên đến 99% và có thể hoạt động từ 3 đến 5 năm tùy thuộc vào loại.

Vòng tránh thai nội tiết là một phương pháp ngừa thai hiệu quả cao và lâu dài, đồng thời được sử dụng như là một phương pháp điểu trị duy trì trong một số trường hợp. Cũng bất kỳ phương pháp ngừa thai khác, việc đặt vòng tránh thai cũng có những rủi ro liên quan. Bên cạnh đó, các cặp đôi cần nhớ vòng tránh thai không ngăn ngừa các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục.

Phương pháp tránh thai vật lý

Phương pháp tránh thai vật lý là một trong những lựa chọn phổ biến, dễ áp dụng và không đòi hỏi quá nhiều thời gian hay chi phí. Nhờ tính tiện lợi và hiệu quả, những biện pháp như bao cao su, màng ngăn đã trở thành giải pháp được nhiều người lựa chọn để ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn, đồng thời bảo vệ sức khỏe sinh sản.

Bao cao su là phương pháp tránh thai phổ biến nhất, giúp ngăn ngừa thai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs).

Bao cao su lần đầu được phát minh vào thế kỷ 17 bởi một bác sĩ người Anh, nhưng phải đến thế kỷ 19, sau nhiều cải tiến, nó mới thực sự trở nên phổ biến. Được coi là một trong những phát minh quan trọng nhất, bao cao su không chỉ giúp kiểm soát gia tăng dân số mà còn bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Hoạt động như một lớp ngăn cách mỏng, bao cao su hiệu quả trong việc ngăn chặn tinh trùng gặp trứng, đảm bảo an toàn trong quan hệ và tránh thai.

Màng chắn âm đạo là một phương pháp vật lý khác, được đặt vào âm đạo trước khi quan hệ để ngăn ngừa tinh trùng xâm nhập vào tử cung. Cụ thể, màng ngăn âm đạo là một loại dụng cụ tránh thai bằng cao su hoặc silicon, được thiết kế để chèn vào âm đạo trước khi quan hệ tình dục. Thiết bị này hoạt động bằng cách che phủ cổ tử cung, ngăn chặn tinh trùng tiếp xúc với trứng, từ đó ngăn ngừa quá trình thụ tinh.

Theo Cẩm nang Y khoa trực tuyến (MSD Manuals), tỷ lệ mang thai khi sử dụng màng ngăn cao su trong năm đầu tiên là khoảng 6% với việc sử dụng đúng cách và hoàn hảo, nhưng tăng lên khoảng 12% khi sử dụng không đều đặn hoặc không đúng hướng dẫn.

Phương pháp tránh thai dài hạn

Phương pháp tránh thai dài hạn ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến đối với những người mong muốn kiểm soát sinh sản mà không cần phải lo lắng về việc sử dụng biện pháp tránh thai hàng ngày. Các phương pháp này không chỉ hiệu quả cao mà còn giúp giảm bớt áp lực về việc nhớ uống thuốc hoặc thay dụng cụ tránh thai thường xuyên.

Cấy ghép hormone là một phương pháp tránh thai dài hạn, nơi một thanh nhỏ chứa hormone progesterone được cấy dưới da. Theo WHO, cấy ghép hormone có hiệu quả lên đến 99% và có thể duy trì tác dụng trong khoảng 3 đến 5 năm (WHO, 2021).

Bạn có thể cấy que ở bất kỳ thời điểm nào nếu chắc chắn không có thai. Nếu cấy que trong 7 ngày đầu của chu kỳ kinh, bạn không cần dùng thêm biện pháp ngừa thai hỗ trợ. Nếu cấy ở thời điểm khác của chu kỳ, bạn cần dùng thêm biện pháp ngừa thai hỗ trợ (như bao cao su) trong vòng 7 ngày đầu sau cấy que.

Vòng tránh thai phi hormone, chẳng hạn như vòng đồng (Copper IUD), hoạt động bằng cách giải phóng đồng vào tử cung, tạo môi trường không thuận lợi cho tinh trùng. Theo NIH, vòng đồng có hiệu quả lên đến 99% và có thể hoạt động trong 10 năm hoặc lâu hơn (NIH, 2023).

Phương pháp tránh thai tự nhiên và những lưu ý

Phương pháp tránh thai tự nhiên là lựa chọn cho những người mong muốn tránh thai mà không cần sử dụng thuốc hoặc thiết bị y tế. Các phương pháp này dựa trên việc hiểu rõ chu kỳ kinh nguyệt, nhận biết các dấu hiệu rụng trứng và kiểm soát thời điểm quan hệ. Mặc dù không tốn kém và không gây tác dụng phụ, nhưng phương pháp tránh thai tự nhiên đòi hỏi sự kiên trì, theo dõi cẩn thận và kiến thức về cơ thể để đạt hiệu quả cao.

Phương pháp tính ngày yêu cầu người sử dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt và xác định thời điểm rụng trứng để tránh quan hệ tình dục trong những ngày này. Phương pháp tính ngày là một phương pháp tránh thai tự nhiên, không sử dụng thuốc.

Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này không cao bằng các phương pháp tránh thai khác như viên uống tránh thai, bao cao su... Để đảm bảo hiệu quả tránh thai, bạn nên kết hợp phương pháp tính ngày với các biện pháp tránh thai khác hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Phương pháp này bao gồm việc theo dõi sự thay đổi nhiệt độ cơ thể vào mỗi buổi sáng để xác định thời điểm rụng trứng. Mặc dù có thể giúp một số người kiểm soát sinh sản, hiệu quả của phương pháp này thường thấp hơn và phụ thuộc vào sự đều đặn của chu kỳ. So với các phương pháp tránh thai khác như viên uống tránh thai, bao cao su, hiệu quả của phương pháp này thường thấp hơn. Điều này là do nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể, không chỉ rụng trứng. Trên thực tế phương pháp này không phổ biến.

Các biện pháp tránh thai mang lại hiệu quả cao trong việc kiểm soát sinh sản, nhưng cũng đi kèm với một số tác dụng phụ. Tùy thuộc vào loại biện pháp, các triệu chứng không mong muốn thường gặp như buồn nôn, tăng cân, rối loạn kinh nguyệt hoặc đau đầu có thể xuất hiện. Đối với biện pháp nội tiết như thuốc tránh thai, que cấy hay miếng dán, hormone có thể gây thay đổi tâm trạng và kinh nguyệt không đều.

Các phương pháp cơ học như vòng tránh thai hoặc bao cao su ít gây ra tác dụng phụ hơn, nhưng vẫn có thể gây kích ứng hoặc khó chịu. Mỗi cá nhân cần cân nhắc kỹ lưỡng và nhận tư vấn từ bác sĩ trước khi lựa chọn phương pháp phù hợp để đảm bảo sức khỏe và hiệu quả tránh thai tốt nhất.

Việc hiểu rõ các biện pháp tránh thai và mức độ hiệu quả của chúng là rất quan trọng trong việc quản lý sức khỏe sinh sản và lập kế hoạch cho tương lai. Dựa trên các dữ liệu từ các nghiên cứu khoa học và  khuyến cáo của các tổ chức y tế uy tín, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Bằng cách lựa chọn phương pháp phù hợp và tuân thủ hướng dẫn sử dụng, mỗi cá nhân sẽ đạt được sự kiểm soát tối ưu về sức khỏe sinh sản cũng như chất lượng cuộc sống.