Người chạy thận nên ăn gì để hỗ trợ điều trị và tiếp tục duy trì sức khỏe?

Chạy thận là phương pháp điều trị được sử dụng khi thận không còn khả năng thanh lọc chất thải ra khỏi cơ thể. Chạy thận nhân tạo loại bỏ nước và chất thải bằng cách lọc máu. Nó không thay thế hoàn toàn vai trò của thận và không phải tất cả nước và chất thải đều được lọc ra. Vì vậy cần thay đổi chế độ ăn uống để giúp hỗ trợ cho quá trình điều trị bệnh thận và duy trì sức khỏe tốt hơn.

Yêu cầu về chế độ ăn uống ở bệnh nhân chạy thận

Không có chế độ ăn uống chuẩn nào dành cho những người đang chạy thận nhân tạo vì mỗi người đều khác nhau về tình trạng bệnh tật. Nếu có thể, tốt nhất là nên yêu cầu tư vấn của các bác sĩ chuyên môn để trao đổi về chế độ ăn uống tốt nhất cho mình, dựa trên nhu cầu sức khỏe và kết quả xét nghiệm của mỗi cá nhân.

Tuy nhiên, thông qua các phát hiện nghiên cứu đã thay đổi theo thời gian và hiện nay một số khuyến nghị về chế độ ăn uống lành mạnh, phù hợp chung cho mọi người đã được các chuyên gia đưa ra. Dưới đây là một số yêu cầu chung:

• Ăn nhiều thực phẩm giàu protein;
• Ăn ít thực phẩm có nhiều natri và muối;
• Ăn ít kali hơn;
• Ăn ít phospho hơn;
• Hạn chế lượng nước vào cơ thể.

Kiểm soát lượng nước nạp vào cơ thể đối với người chạy thận

Khi thận mất dần khả năng hoạt động, chúng không tạo đủ nước tiểu để loại bỏ ra khỏi cơ thể. Điều này gây ra tình trạng tăng cân do lượng dịch dư thừa không được thanh lọc và đào thải. Đối với những người đang chạy thận cần đạt được cân nặng lý tưởng sau mỗi lần điều trị là cân khô (cân nặng không bao gồm lượng nước dư thừa trong cơ thể).

Các bác sĩ điều trị sẽ cố gắng loại bỏ cân nặng do tích tụ nước trong quá trình chạy thận. Nhưng đôi khi không thể loại bỏ được toàn bộ, đặc biệt là nếu người bệnh nạp vào quá nhiều. Điều đó có thể gây ra:

• Huyết áp cao (và tăng áp lực lên tim);
• Khó thở;
• Sưng;
• Chuột rút, chóng mặt, đau đầu, cảm thấy 'kiệt sức' và buồn nôn trong quá trình chạy thận.

Người chạy thận nên uống bao nhiêu nước?

Lượng khuyến nghị khác nhau đối với mỗi người. Những người đang chạy thận thường được yêu cầu giảm lượng nước uống. Mục tiêu nên đặt là hạn chế tăng cân không quá 1kg mỗi ngày giữa các lần điều trị. Và nên thường xuyên đo nước tiểu trong vòng 24 giờ để giúp ước tính lượng nước hạn chế của mình.

Lưu ý là nước nạp vào cơ thể bao gồm bất kỳ thứ gì có thành phần là nước như là nước, đá, trà, cà phê, sữa, nước ép, kem, nước ngọt, đồ uống có ga, súp, nước sốt và thạch.

Cách hạn chế lượng nước nạp vào cơ thể

Một số cách giúp hạn chế lượng nước:

• Sử dụng bình, chai nước và cốc đong để đo chính xác lượng chất lỏng nạp vào cơ thể;
• Chia nhỏ lượng nước nạp vào cơ thể trong ngày;
• Uống từ cốc nhỏ thay vì cốc lớn;
• Chọn chế độ ăn ít muối;
• Tránh sử dụng nước súc miệng có chứa cồn vì điều này có thể làm khô miệng gây khát.

Hạn chế muối trong chế độ ăn uống dành cho người chạy thận

Người chạy thận nên ăn gì để hạn chế muối, lượng muối bao nhiêu thì phù hợp? Nếu bạn hấp thụ quá nhiều natri (có trong muối) sẽ làm tăng cơn khát, khiến bạn khó duy trì chế độ hạn chế nước.

Khuyến nghị nên dùng là dưới 2300mg natri mỗi ngày. Lượng này tương đương với một thìa cà phê muối. Điều này có nghĩa là không nên cho thêm muối khi nấu ăn và còn phải hạn chế các loại thực phẩm có hàm lượng natri cao.

Cách để giảm lượng muối nạp vào cơ thể:

• Hạn chế thêm muối khi nấu ăn. Thay vào đó, hãy sử dụng các loại gia vị tươi hoặc khô như hạt tiêu, tỏi, hành tây, ớt, nước cốt chanh để làm tăng hương vị;
• Hạn chế đồ ăn và thực phẩm chế biến sẵn, những thứ này đều chứa rất nhiều muối;
• Tốt nhất là chọn thực phẩm tươi sống, chế biến tại nhà;
• Ăn trái cây tươi không chấm muối, sữa chua, ngũ cốc, các loại hạt không muối;
• Hạn chế các loại sốt hay muối chấm.

Chỉ cần duy trì một thời gian, vị giác sẽ thích nghi với chế độ ăn ít muối, tạo thói quen ăn uống lành mạnh hơn.

Người chạy thận nên ăn gì để đảm bảo lượng protein cần thiết?

Những người đang được điều trị bằng phương pháp chạy thận, nhu cầu protein của cơ thể có thể tăng lên. Đó là vì bạn bị mất protein trong quá trình chạy thận nhân tạo.

Chuyên gia dinh dưỡng thận khuyến khích hầu hết những người đang chạy thận nên bổ sung protein, đặc biệt là nguồn protein chất lượng cao (high-quality protein) vì nó tạo ra ít chất thải cần loại bỏ hơn trong quá trình lọc máu. Tránh các loại thịt chế biến như xúc xích và ớt đóng hộp, có hàm lượng natri và phospho cao và cần giảm lượng tiêu thụ các loại thực phẩm sau:

• Thịt chế biến sẵn như giăm bông, thịt xông khói, xúc xích, gà quay;
• Thịt đỏ nên duy trì dưới 350g mỗi tuần hoặc chỉ ăn một phần nhỏ thịt nạc như bít tết, sườn, thịt băm hoặc thịt nướng một vài lần mỗi tuần.

Vậy người chạy thận nên ăn gì thay cho các loại thực phẩm trên? Tốt nhất là nên ăn đa dạng hóa nguồn protein cho các bữa ăn hàng tuần, đặc biệt ưu tiên các lựa chọn từ thực vật:

• Đậu phụ và các nguồn protein từ thực vật như đậu và các loại hạt đậu (ví dụ: Đậu gà, đậu đen, đậu lăng, đậu hỗn hợp, đậu nướng,...);
• Các loại hạt và mầm;
• Cá, thịt gà;
• Trứng (nên ăn tối đa 7 quả mỗi tuần);
• Các sản phẩm từ sữa như sữa, sữa chua, phô mai.

Hãy giảm tiêu thụ thịt chế biến sẵn và thay thế bằng các loại protein từ thực vật, các loại hạt, cá, trứng, thịt gà và thịt tươi.

Giảm lượng kali và phospho tiêu thụ trong thực đơn

Kali và phospho là những chất được lọc, tái hấp thu và bài tiết bởi thận. Quá trình chạy thận cần lọc đủ những chất này ra khỏi cơ thể. Đôi khi, chúng có thể tích tụ quá cao trong máu nếu nạp quá nhiều từ chế độ ăn uống.

Khi nồng độ hai chất này tăng quá cao, chúng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Kali dư thừa trong máu có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, thậm chí ngừng tim, trong khi phospho tích tụ có thể làm xương yếu đi và gây ra tình trạng ngứa ngáy hoặc lắng đọng canxi trong mạch máu.

Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào cũng cần giảm lượng kali hoặc phospho, điều này phụ thuộc vào mức độ lọc của thận và kết quả xét nghiệm máu. Vì thế, bạn nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, giúp duy trì cân bằng dinh dưỡng mà không làm tăng nguy cơ biến chứng.

Những lưu ý bổ sung quan trọng khác

Bệnh nhân thận đang chạy thận nhân tạo có thể phải bổ sung vitamin và khoáng chất vào chế độ ăn uống của mình để cải thiện tình trạng dinh dưỡng. Một số người đang chạy thận nhân tạo có thể được khuyến nghị chế độ ăn hạn chế kali hoặc hạn chế phospho nhưng chế độ ăn như vậy có thể dẫn đến thiếu hụt vitamin B1 và B2.

Do đó, những người đang chạy thận nhân tạo có thể được hướng dẫn dùng thuốc bổ sung vitamin B để ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt. Ngoài ra, một số chất dễ tích tụ trong cơ thể (ví dụ như vitamin A) có thể gây hại cho những người được điều trị bằng phương pháp chạy thận nên hạn chế sử dụng.

Hơn nữa, người chạy thận cũng nên theo dõi tình trạng dinh dưỡng trong quá trình điều trị để phòng ngừa bị suy dinh dưỡng. Đánh giá được thực hiện bằng cách kiểm tra các chỉ số dinh dưỡng bao gồm: Mỡ và khối lượng cơ, albumin huyết thanh, creatinin huyết thanh.

Tóm lại, việc quản lý chế độ ăn uống đúng cách là vô cùng quan trọng đối với người chạy thận. Nhà thuốc Long Châu hy vọng với những nội dung vừa được chia sẻ sẽ thỏa mãn câu hỏi của bạn về "Người chạy thận nên ăn gì?" và những thông tin về các cách tuân thủ chế độ ăn uống phù hợp được cung cấp thêm cũng sẽ giúp ích cho bạn trong quá trình bảo vệ sức khỏe của mình.