Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ung thư trẻ hóa

Ung thư trẻ hóa không chỉ là một vấn đề đáng lo ngại mà còn là một tình trạng đáng báo động tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Theo các số liệu thống kê, trong năm 2020, Việt Nam đã xếp thứ 91 trên tổng số 185 quốc gia với số lượng ca ung thư mới được ghi nhận. Điều đáng chú ý là tình trạng này không chỉ giới hạn ở số lượng ca mắc ung thư mà còn ở sự gia tăng đáng kể của số ca ung thư ở nhóm người trẻ tuổi.

Tình trạng ung thư trẻ hoá hiện nay

Theo nghiên cứu của Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe tại Trường Y, Đại học Washington (Mỹ), thị trường đang chứng kiến một hiện tượng đáng chú ý đó là tỷ lệ ung thư ở nhóm người trẻ tăng cao, đồng thời làm giảm tỷ lệ ung thư ở người già. Điều này đang gây ra một sự đảo chiều không ngờ trong cấu trúc bệnh tật, khi thông thường, các bệnh lý liên quan đến tuổi tác thường xuất hiện ở người già.

Dữ liệu thống kê được phân tích từ các quốc gia công nghiệp hóa đã chỉ ra rằng trong nhóm tuổi từ 25 - 29, tỷ lệ mắc ung thư tăng nhanh hơn so với mọi nhóm tuổi khác trong suốt 3 thập kỷ gần đây. Đặc biệt, tỷ lệ này đã tăng đáng kể lên đến 22% trong giai đoạn từ năm 1990 đến 2019, đây là mức tăng cao nhất được ghi nhận trong vòng 30 năm qua. Trong khi đó, ở nhóm tuổi trên 75, tỷ lệ mắc ung thư đã giảm so với mức cao nhất ghi nhận được vào năm 2005.

Điều này đặt ra nhiều câu hỏi và đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng y tế và xã hội. Những nguyên nhân tiềm ẩn đằng sau hiện tượng này đang được đặt ra để có những biện pháp phòng chống và điều trị hiệu quả hơn, nhằm bảo vệ sức khỏe, chống ung thư trẻ hóa và duy trì sự ổn định của tình hình sức khỏe cộng đồng.

Nguyên nhân của tình trạng ung thư trẻ hóa

Nguyên nhân gia tăng ung thư trẻ hóa tuần tự xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, từ thói quen sinh hoạt đến môi trường sống và yếu tố di truyền. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Thói quen ăn uống: Thói quen ăn uống không lành mạnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu góp phần vào sự gia tăng của các trường hợp ung thư ở nhóm người trẻ. Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo, đồ ăn nhanh và thiếu rau xanh được xem là nguyên nhân gia tăng nguy cơ mắc ung thư. Các chất bảo quản và tạp chất trong thực phẩm, cùng với các phương pháp chế biến không an toàn, đều tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tế bào ung thư.
• Ít vận động và thói quen thức khuya: Cuộc sống hiện đại thường xuyên đặt ra thách thức về việc duy trì một lối sống năng động và rèn luyện thể chất. Thói quen ngồi lì nhiều, ít vận động, kết hợp với thói quen thức khuya, tạo ra một môi trường không thuận lợi cho sức khỏe. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, ít vận động và thói quen thức khuya có thể tăng nguy cơ mắc ung thư, đặc biệt là các loại ung thư đại tràng, nội mạc tử cung và phổi.

• Ảnh hưởng của công nghệ: Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ cũng góp phần vào sự gia tăng của ung thư ở nhóm tuổi trẻ. Việc sử dụng điện thoại di động, máy tính và các thiết bị điện tử khác trước khi đi ngủ có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ và tăng nguy cơ mắc ung thư. Ngoài ra, ô nhiễm từ các thiết bị điện tử cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe, bao gồm cả ung thư.
• Ô nhiễm môi trường: Ô nhiễm không khí và nước cũng đóng vai trò quan trọng trong sự gia tăng của ung thư ở nhóm tuổi trẻ. Bụi mịn và bụi siêu mịn trong không khí có thể gây ra viêm đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. 
• Thực phẩm bẩn và hóa chất: Sử dụng các thực phẩm bẩn chứa các chất hóa học gây hại, thuốc kháng sinh vượt quá mức an toàn, cũng như vi khuẩn và nấm mốc có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, bao gồm cả ung thư.
• Quan hệ tình dục sớm: Thói quen quan hệ tình dục sớm có thể dẫn đến viêm nhiễm HPV, một virus có thể gây ra nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn và ung thư vòm họng.

Nhận biết và chủ động phòng ngừa các nguyên nhân này là một phần quan trọng của việc giảm nguy cơ mắc ung thư ở nhóm người trẻ. Đồng thời, việc tăng cường nhận thức và hành động để thúc đẩy lối sống lành mạnh và môi trường sống sạch sẽ cũng là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của chúng ta.

Phòng ngừa ung thư như thế nào?

Để đối phó và phòng ngừa nguy cơ mắc ung thư, việc hiểu và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Các yếu tố nguy cơ gây ung thư có thể bao gồm di truyền, môi trường sống, thói quen sinh hoạt,... Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa mà bác sĩ thường khuyến khích:

• Tầm soát sớm và kiểm tra y tế định kỳ: Việc thực hiện các kiểm tra y tế định kỳ và tầm soát sớm có thể giúp phát hiện và điều trị các vấn đề sức khỏe sớm, từ đó giảm nguy cơ mắc ung thư. Đặc biệt, trong các gia đình có tiền sử về ung thư, việc tầm soát sớm và kiểm tra y tế định kỳ là quan trọng hơn bao giờ hết.
• Dùng thuốc lá và hạn chế rượu bia: Hút thuốc lá và uống rượu bia đều là yếu tố gia tăng nhiều loại ung thư khác nhau. Cố gắng hạn chế hoặc ngừng sử dụng thuốc lá, cũng như giảm lượng rượu bia tiêu thụ có thể giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Duy trì một lối sống lành mạnh như chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng. Ăn ít chất béo, đường và muối cũng như bổ sung nhiều rau cải và hoa quả có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư.

• Bảo vệ da khỏi tia cực tím: Sử dụng kem chống nắng, tránh ra nắng vào giữa buổi trưa, và đeo mũ rộng và quần áo bảo vệ da có thể giúp bảo vệ da khỏi tác động của tia cực tím, giảm nguy cơ mắc ung thư da.
• Tiêm vắc xin phòng ung thư: Có một số loại vắc xin có thể giúp ngăn ngừa một số loại ung thư. Ví dụ, vắc xin HPV giúp ngăn ngừa ung thư cổ tử cung và nhiều loại ung thư khác liên quan đến HPV.
• Giảm tiếp xúc với các chất gây ung thư: Tránh tiếp xúc với các chất gây ung thư như bức xạ và hóa chất độc hại có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư.
• Thực hiện kiểm tra gen: Đối với những người có tiền sử gia đình về ung thư, việc thực hiện kiểm tra gen có thể giúp xác định nguy cơ cá nhân và đưa ra các biện pháp phòng ngừa cụ thể hơn.
• Tăng cường kiến thức về ung thư: Việc hiểu biết về nguy cơ và biện pháp phòng ngừa ung thư là rất quan trọng. Cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về ung thư có thể giúp mọi người có những quyết định thông minh về sức khỏe của mình.

Ngoài ra, người béo phì có nguy cơ mắc các loại ung thư cao hơn so với những người có cân nặng bình thường. Họ thường mắc phải khoảng 20% tổng số ca ung thư thực quản, dạ dày, đại trực tràng, gan, buồng trứng, và ung thư vú sau mãn kinh. 

Hiện nay, ung thư trẻ hoá đang trở thành một thách thức đáng kể đối với ngành y tế và cả xã hội. Người trẻ nên thúc đẩy các thói quen sống lành mạnh như ăn uống cân đối và giàu dinh dưỡng, duy trì giấc ngủ đủ và rèn luyện thể chất thông qua việc tập thể dục và thể thao đều đặn. Ngoài ra, tầm soát ung thư hàng năm cùng với việc tiêm vắc xin phòng ngừa các loại ung thư là điều rất quan trọng.

Xem thêm:

• Những thực phẩm gây ung thư mà bạn cần lưu ý
• Những thói quen phòng tránh ung thư đơn giản, hiệu quả