Nhận biết các dấu hiệu bị ghẻ và cách điều trị hiệu quả?

Bệnh ghẻ là một bệnh da liễu khá phổ biến mà nhiều người hay gặp phải. Tuy không gây tác hại nghiêm trọng về sức khỏe nhưng bệnh ghẻ có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như chàm hóa, nhiễm trùng, viêm cầu thận cấp nếu người bệnh không nhận ra được các dấu hiệu bị ghẻ sớm và không điều trị kịp thời.

Ghẻ là bệnh như thế nào?

Ghẻ là bệnh ngoài da do sự xâm nhập của ký sinh trùng có tên Sarcoptes scabiei (cái ghẻ) gây nên các tổn thương cho da, bệnh có khả năng lây lan nhanh. Các loại bệnh ghẻ phổ biến là:

• Ghẻ thông thường: Đây là bệnh ghẻ phổ biến nhất, gây nổi ban ngứa ở trên tay, cổ tay và ở nhiều bộ phận khác nhưng không gây hậu quả nghiêm trọng nào cho da.
• Ghẻ nhiễm khuẩn: Loại ghẻ này khu trú ở nhiều vùng da của cơ thể nhưng phổ biến nhất là nằm xung quanh nách và bộ phận sinh dục, thường gây ngứa.
• Ghẻ vảy (ghẻ Nauy): Loại ghẻ này gây tổn thương là các lớp vảy dày có màu xám. Người bị ghẻ Nauy cũng là đối tượng bị suy giảm miễn dịch. 

Bệnh ghẻ có thể xảy ra ở mọi đối tượng, dù nam hay nữ, già hay trẻ. Tuy nhiên đối tượng dễ bị bệnh nhất là những người thường xuyên sinh hoạt chung với người bị ghẻ như ngủ chung hay dùng chung chăn màn, khăn, chiếu, gối.

Bệnh có xu hướng bùng phát nhiều ở nơi đông dân cư, điều kiện vệ sinh kém, bệnh vào mùa đông xuất hiện nhiều hơn mùa hè.

Nguyên nhân nào gây ra ghẻ?

Cái ghẻ - ký sinh trùng Sarcoptes scabiei - gây ra bệnh ghẻ gồm ghẻ đực và ghẻ cái. Tuy nhiên, ghẻ đực sẽ chết sau khi giao hợp nên không có khả năng gây bệnh. Do đó, bệnh ghẻ là do ghẻ cái gây ra.

Tóm lại, các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh ghẻ xuất hiện gồm:

• Môi trường sống.
• Đối tượng dễ bị ghẻ hơn gồm người bị suy giảm sức đề kháng như người già, ghép tạng, bị nhiễm HIV... 
• Tiếp xúc chung với người mắc bệnh ghẻ.

Cách nhận biết dấu hiệu của bệnh ghẻ

Khi bị ghẻ, người bệnh sẽ gặp các dấu hiệu bị ghẻ như sau:

• Nhìn vào tổn thương đặc hiệu của bệnh ghẻ gồm luống ghẻ và mụn nước (còn gọi là mụn trai và đường hầm).
• Cái ghẻ đào đường hầm ở lớp sừng, đây là đường cong dài 2 - 3 cm, ngoằn ngoèo, gờ cao hơn mặt da, màu trắng xám hay trắng đục, không khớp với da. Xuất hiện mụn nước có đường kính 1 - 2 mm ở đầu đường hầm, đây chính là nơi ở của cái ghẻ. Đường hầm thường nằm ở kẽ ngón tay, nếp gấp cổ tay, đường chỉ lòng bàn tay và quy đầu. Lấy kim chích dịch ở mụn nước nhỏ để lộ màu xám hoặc đen, dùng kim khều cái ghẻ ra.
• Mụn nước nằm riêng rải rác ở vùng da mỏng như đường chỉ lòng bàn tay, kẽ ngón tay, mặt trước cổ tay, cẳng tay, quanh thắt lưng, nếp vú, rốn, kẽ mông, mặt trong đùi và bộ phận sinh dục. Ở trẻ sơ sinh, mụn nước có thể được tìm thấy ở lòng bàn chân. Ghẻ có thể gây ra vết trợt ở quy đầu, được gọi là săng ghẻ, dễ nhầm lẫn với săng giang mai.
• Khi ta đi ngủ, do ghẻ di chuyển gây kích thích tại đầu dây thần kinh cảm giác ở da, ngoài ra do ghẻ cái tiết ra độc tố khi đào hang khiến người bệnh bị ngứa nhiều vào ban đêm.
• Do bị ngứa nên người bệnh gãi gây nhiễm khuẩn. Vết xước gãi cộng với vết trợt, vẩy tiết, sẩn, mụn nước, chốc nhọt, mụn mủ, sẹo thâm màu, bạc màu,... tạo thành đám như "khảm xà cừ". Những tổn thương đặc hiệu bị lu mờ bởi những tổn thương thứ phát và biến chứng viêm da, nhiễm khuẩn, chàm hóa gây khó khăn cho chẩn đoán.

Làm cách nào điều trị ghẻ nhanh chóng?

Chẩn đoán bệnh ghẻ

Bác sĩ thường dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và chỉ định xét nghiệm phù hợp để chẩn đoán bệnh ghẻ.

Phương pháp xét nghiệm được thực hiện như sau: Bác sĩ dùng dao nạo mụn nước nằm ở đầu đường hầm của cái ghẻ, soi bằng kính lúp hoặc đưa lên kính hiển vi để tìm ra cái ghẻ hoặc trứng ghẻ trong da.

Điều trị bệnh ghẻ

Để điều trị ghẻ đạt hiệu quả cao, cần đảm bảo nguyên tắc như sau:

• Điều trị ghẻ cho cả những người sinh hoạt chung với người bị ghẻ.
• Sử dụng thuốc bôi trị ghẻ theo chỉ dẫn của bác sĩ như sau: Để tăng hiệu quả, bôi sau khi tắm và bôi thuốc một lần vào buổi tối, bôi toàn thân (trừ da đầu và da mặt), đặc biệt chú ý bôi kỹ ở các nếp gấp, kẽ ngón, phía sau lỗ tai và quanh móng.
• Làm sạch, phơi khô quần áo và vật dụng cá nhân của người bệnh.
• Cách ly hoàn toàn người bệnh cũng như vật dụng của họ với người xung quanh.

Các loại thuốc thường được dùng để điều trị ghẻ bao gồm:

Thuốc giảm ngứa

• Thuốc uống kháng histamin: Dùng hydroxyzine hydrochloride, diphenhydramine, chlorpheniramine trước khi đi ngủ vào buổi tối.
• Kem bôi chứa corticoid: Chỉ dùng khi bác sĩ kê đơn thuốc diệt ghẻ.

Thuốc tiêu diệt cái ghẻ

• Permethrin 5%: Thoa thuốc lên da và giữ lại trên da trong khoảng 8 - 12 giờ, rồi tắm sạch, mỗi tuần dùng thuốc 1 lần.
• Lindane 1%: Thoa thuốc và giữ lại trên da trong 6 giờ sau, rồi tắm sạch, mỗi tuần dùng 1 lần.
• Crotamiton 10%: Thoa và giữ lại trên da trong 24 giờ, tắm sạch, dùng liên tục 3 - 5 ngày.
• Benzyl benzoate 10%: Thoa và giữ lại trên da trong 24 giờ, tắm sạch, dùng liên tục 3 - 5 ngày.
• Mỡ lưu huỳnh 2 - 10%: Thoa và lưu lại trên da trong 24 giờ sau đó tắm sạch, dùng liên tục 3 ngày.
• Ivermectin: Chỉ dùng một liều uống duy nhất, nếu cần có thể lặp lại sau đó 2 tuần.

Các loại thuốc bôi trị ghẻ sẽ đạt hiệu quả sau 3 - 5 ngày sử dụng nên không xuất hiện thêm các mụn nước gây ngứa da nữa. Tuy nhiên, triệu chứng ngứa có thể vẫn còn cho đến vài tuần sau khi dùng thuốc, tốt nhất bạn hãy bôi kem dưỡng ẩm để giảm ngứa.

Trong khi điều trị, người bệnh chú ý vệ sinh cá nhân vì đây là yếu tố rất quan trọng, quyết định thành công của điều trị:

• Vệ sinh, thay đồ dùng cá nhân thường xuyên. Giặt quần áo, khăn tắm, chiếu, khăn trải giường hàng ngày ở nhiệt độ ≥ 50 độ trong ít nhất 10 phút, sau đó đem phơi, sấy khô, ủi hai mặt, sau đó bỏ đồ vào trong túi bịt kín, sử dụng lại sau khoảng 5 ngày.
• Điều trị đồng thời cho cả người ở chung nhà với người bệnh.

Biện pháp ngăn ghẻ tái phát

Ghẻ rất dễ lây và dễ tái phát, vì thế để ngăn chặn nguy cơ bị ghẻ trở lại, ngoài việc quan tâm những dấu hiệu bị ghẻ, người bệnh nên lưu ý những điều sau:

• Dùng thuốc giảm ngứa thật kiên trì và tiêu diệt cái ghẻ theo đúng đơn thuốc của bác sĩ chỉ định.
• Để giảm cơn ngứa do ghẻ gây ra, người bệnh dùng khăn ướt lau lên các vùng da bị ngứa hoặc ngâm và làm mát vùng da bị kích thích bằng nước lạnh.
• Để giảm thiểu tình trạng kích ứng da, hãy dùng các loại kem dưỡng da dịu nhẹ.
• Để giảm triệu chứng dị ứng gây ra bởi ghẻ, hãy dùng thuốc kháng histamin.

Tóm lại, bệnh ghẻ gây rất nhiều phiền toái cho người bệnh. Do đó, càng nhận ra dấu hiệu bị ghẻ sớm càng có phương án điều trị phù hợp, hiệu quả, giúp nhanh chóng loại bỏ bệnh ghẻ.

Xem thêm: 

• Giải đáp: Bà bầu ăn ổi con bị ghẻ có đúng không?
• Thuốc trị ghẻ ngứa: Liệu pháp điều trị hiệu quả cho bệnh ghẻ