Nhận biết dấu hiệu ngộ độc thực phẩm và những điều lưu ý

Ngộ độc thực phẩm là vấn đề thường gặp và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được xử lý nhanh và đúng cách. Tùy vào các tác nhân gây ngộ độc và mức độ tiêu thực phẩm mà sẽ có biểu hiện triệu chứng ở mức độ nặng nhẹ khác nhau. Hiểu rõ các dấu hiệu ngộ độc thực phẩm giúp bạn nhận biết sớm, xử lý kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

9 dấu hiệu ngộ độc thực phẩm thường gặp

Các dấu hiệu ngộ độc thực phẩm gồm: đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy (có thể có máu), sốt, mệt mỏi, chán ăn. Có thể kèm đau đầu, chóng mặt, ớn lạnh, đau cơ. Trường hợp nặng có thể nôn ra máu, tiêu chảy kéo dài, sốt cao, mất nước, rối loạn thần kinh.

Đau bụng

Đau bụng là một trong những dấu hiệu ngộ độc thực phẩm phổ biến nhất. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng bụng dưới hoặc quanh rốn, có thể âm ỉ hoặc quặn thắt. Trong một số trường hợp, đau bụng đi kèm với cảm giác đầy hơi, khó chịu kéo dài.

Buồn nôn và nôn mửa

Buồn nôn và nôn mửa thường xuất hiện ngay sau khi ăn thực phẩm nhiễm độc, đặc biệt nếu thực phẩm chứa vi khuẩn như Salmonella hoặc độc tố từ nấm mốc. Nhưng nếu nôn quá nhiều, người bệnh có thể bị mất nước và kiệt sức, cần được theo dõi sát sao.

Tiêu chảy nhiều lần

Tiêu chảy là triệu chứng điển hình của ngộ độc thực phẩm, thường xuất hiện vài giờ sau khi ăn. Phân có thể lỏng, có mùi hôi hoặc lẫn máu nếu nhiễm khuẩn nặng như E. coli hoặc Shigella.

Chán ăn và mệt mỏi

Chán ăn và mệt mỏi là phản ứng của cơ thể khi hệ tiêu hóa bị kích ứng hoặc cơ thể phải chống lại độc tố. Người bệnh có thể cảm thấy yếu ớt, không muốn ăn uống và mất năng lượng.

Đau đầu

Đau đầu có thể xuất hiện do mất nước từ nôn mửa hoặc tiêu chảy hoặc do độc tố ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Cơn đau thường âm ỉ, đôi khi kèm theo chóng mặt.

Vã mồ hôi liên tục

Vã mồ hôi là dấu hiệu cơ thể đang cố gắng điều hòa nhiệt độ hoặc phản ứng với độc tố. Triệu chứng này thường xuất hiện cùng với sốt, ớn lạnh hoặc mệt mỏi.

Sốt

Sốt là phản ứng của hệ miễn dịch khi cơ thể chống lại vi khuẩn hoặc độc tố. Nhiệt độ cơ thể có thể tăng nhẹ (37,5 - 38°C) hoặc sốt cao (> 38,5°C) trong trường hợp ngộ độc nặng.

Đau cơ

Đau cơ hoặc chuột rút có thể xảy ra do mất nước, mất điện giải, hoặc do độc tố ảnh hưởng đến hệ cơ. Triệu chứng này thường xuất hiện ở chân, tay hoặc lưng, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu khi vận động.

Khó nuốt

Khó nuốt là dấu hiệu hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, thường liên quan đến ngộ độc Botulinum từ thực phẩm đóng hộp hoặc chế biến không đúng cách. Người bệnh có thể cảm thấy cổ họng bị nghẹn, khó nói hoặc yếu cơ mặt.

Yếu tố nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gây ra tình trạng ngộ độc thực phẩm có thể kể đến như:

• Thực phẩm không đảm bảo vệ sinh: Các loại thực phẩm tươi sống như thịt, cá, trứng hay rau củ nếu không được rửa sạch hoặc chế biến đúng cách.
• Bảo quản sai cách: Thực phẩm để ở nhiệt độ phòng quá lâu hoặc bảo quản trong tủ lạnh không đủ lạnh (trên 5°C).
• Lây nhiễm chéo: Sử dụng chung thớt, dao cho thực phẩm sống và chín mà không vệ sinh kỹ.
• Người có hệ miễn dịch yếu: Trẻ em, người già, phụ nữ mang thai, hoặc người mắc bệnh mãn tính dễ bị ngộ độc hơn.
• Thực phẩm hết hạn: Sử dụng thực phẩm đóng hộp, sữa hoặc đồ chế biến sẵn đã hết hạn sử dụng.
• Ăn uống tại nơi không đảm bảo: Quán ăn, nhà hàng không tuân thủ vệ sinh an toàn thực phẩm.
• Nguồn nước nhiễm khuẩn: Sử dụng nước nhiễm khuẩn để rửa thực phẩm hoặc nấu ăn có thể gây ngộ độc.

Nên làm gì khi có triệu chứng ngộ độc thực phẩm?

Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ ngộ độc thực phẩm, điều đầu tiên bạn cần làm là giữ bình tĩnh và theo dõi kỹ các triệu chứng.

• Với triệu chứng nhẹ như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy, hãy nghỉ ngơi, bổ sung nước và điện giải bằng dung dịch oresol hoặc nước lọc, nước trái cây loãng. Tránh ăn thức ăn đặc, dầu mỡ hoặc khó tiêu trong vòng 24 - 48 giờ để đường ruột được nghỉ ngơi.
• Với triệu chứng nặng hoặc bất thường như sốt cao, tiêu chảy ra máu, khó thở, đau đầu dữ dội, co giật hoặc rối loạn thị lực, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc cầm tiêu chảy khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Biến chứng khi ngộ độc thực phẩm

Ngộ độc thực phẩm nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Mất nước và rối loạn điện giải: Do nôn mửa và tiêu chảy kéo dài, gây nguy hiểm cho trẻ em và người già.
• Suy thận: Nhiễm khuẩn E. coli hoặc Shigella có thể gây hội chứng urê huyết tán huyết (HUS).
• Tổn thương thần kinh: Độc tố Botulinum có thể gây liệt cơ, khó thở hoặc tử vong nếu không điều trị kịp thời.
• Sảy thai hoặc sinh non: Phụ nữ mang thai bị ngộ độc do Listeria có nguy cơ cao mất thai hoặc sinh non.
• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Cách xử trí khi có biểu hiện ngộ độc thực phẩm

Khi nghi ngờ vừa ăn phải thực phẩm nhiễm độc, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sơ cứu sau:

• Bù nước và điện giải: Uống nhiều nước lọc, dung dịch oresol hoặc nước trái cây pha loãng để hạn chế mất nước. Uống từng ngụm nhỏ, chia nhiều lần nếu đang buồn nôn.
• Nghỉ ngơi: Giữ cơ thể ấm, tránh vận động mạnh và ưu tiên nghỉ ngơi để cơ thể có thời gian phục hồi.
• Không tự ý dùng thuốc: Việc dùng thuốc cầm tiêu chảy hoặc kháng sinh mà không có hướng dẫn từ bác sĩ có thể làm triệu chứng nặng hơn hoặc che giấu tình trạng bệnh.

Trường hợp nếu có biểu hiện như sốt cao (> 38,5°C), tiêu chảy kéo dài hoặc ra máu, mất nước nặng hoặc có bất kỳ dấu hiệu thần kinh nào, hãy đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Cách phòng ngừa ngộ độc thực phẩm

Phòng bệnh vẫn luôn tốt hơn chữa bệnh. Dưới đây là các nguyên tắc cơ bản giúp bạn bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ ngộ độc thực phẩm:

• Rửa sạch thực phẩm: Rửa rau củ, thịt, cá dưới vòi nước sạch. Có thể ngâm nước muối loãng hoặc dung dịch rửa rau chuyên dụng.
• Nấu chín kỹ: Đảm bảo thịt, cá, trứng được nấu chín ở nhiệt độ trên 70°C để tiêu diệt vi khuẩn.
• Bảo quản đúng cách: Để thực phẩm trong tủ lạnh ở nhiệt độ 0 - 5°C, không để thực phẩm ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ.
• Tránh lây nhiễm chéo: Dùng thớt, dao riêng cho thực phẩm sống và chín. Vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ nhà bếp sau mỗi lần sử dụng.
• Kiểm tra hạn sử dụng: Không sử dụng thực phẩm đóng hộp, sữa hoặc đồ chế biến sẵn đã hết hạn.
• Vệ sinh tay và dụng cụ: Rửa tay, dao, thớt, và dụng cụ bếp sạch sẽ trước và sau khi chế biến.
• Sử dụng nước sạch: Chỉ dùng nước sạch để nấu ăn và uống.

Câu hỏi thường gặp

Sau đây là một số câu hỏi thường gặp:

Ăn xong bao lâu thì bị ngộ độc?

Thời gian xuất hiện triệu chứng ngộ độc thực phẩm phụ thuộc vào loại vi khuẩn hoặc độc tố. Một số trường hợp, triệu chứng có thể xuất hiện sau 1 - 2 giờ (như ngộ độc Staphylococcus aureus), trong khi các trường hợp khác (như Salmonella hoặc E. coli) có thể mất 6 - 48 giờ và ngộ độc Botulinum có thể xuất hiện sau 12 - 72 giờ.

Ngộ độc thực phẩm bao lâu thì hồi phục?

Với ngộ độc nhẹ, người bệnh có thể hồi phục trong 1 - 3 ngày nếu được bù nước và nghỉ ngơi hợp lý. Trường hợp ngộ độc nặng hơn, đặc biệt do Botulinum hoặc Listeria, có thể mất vài tuần hoặc cần điều trị tại bệnh viện. Thời gian hồi phục phụ thuộc vào loại độc tố, sức khỏe người bệnh và mức độ điều trị.

Ngộ độc khi nào cần đi viện?

Không nên chủ quan với các triệu chứng ngộ độc thực phẩm. Hãy đến ngay cơ sở y tế nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu sau:

• Sốt cao trên 38,5°C;
• Tiêu chảy ra máu;
• Nôn mửa liên tục, không thể ăn uống;
• Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng như miệng khô, khát nước nhiều, tiểu ít hoặc không tiểu;
• Khó thở, mệt lả, mắt nhìn mờ, đau đầu dữ dội hoặc co giật.

Làm gì khi bị ngộ độc thực phẩm nhẹ?

Nếu chỉ có triệu chứng nhẹ như buồn nôn, tiêu chảy nhẹ hoặc đau bụng âm ỉ, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà bằng cách:

• Nghỉ ngơi hoàn toàn, tránh vận động nhiều để cơ thể nhanh phục hồi.
• Uống nhiều nước, ưu tiên dung dịch oresol hoặc nước điện giải để bù nước đã mất.
• Tránh ăn thức ăn đặc trong 24 giờ đầu, thay vào đó có thể dùng cháo loãng hoặc súp nhẹ nếu thấy đói.
• Theo dõi triệu chứng thật kỹ, nếu sau 1 - 2 ngày không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng lên, hãy đi khám ngay để được tư vấn và điều trị đúng cách.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ về dấu hiệu ngộ độc thực phẩm, cách xử trí và phòng ngừa hiệu quả. Việc nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp đúng cách sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và tránh các biến chứng nguy hiểm.