Những điều cần biết về nang và rò bẩm sinh vùng cổ

Nang và rò bẩm sinh vùng cổ là những tình trạng không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ về nang và rò bẩm sinh vùng cổ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Tìm hiểu về nang và rò bẩm sinh vùng cổ

Theo nhiều nghiên cứu, các nang và rò bẩm sinh vùng cổ đều xuất phát từ sự phát triển không bình thường của các cung mang. Nhìn chung, đường đi của chúng khá phức tạp, xuyên qua nhiều cơ quan và gần các dây thần kinh cũng như mạch máu. 

Nang thường xuất hiện ở mọi khu vực của vùng cổ và mặt, chủ yếu tập trung ở vùng cổ trên và vùng trán. Khi nang lớn bằng hạt đậu thì mới được phát hiện, chúng có thể phát triển đến kích cỡ bằng quả trứng chim cút, và khi đạt đến kích thước bằng quả trứng gà thì ngừng lại. Một số nang ở khu vực giữa mặt và cổ là đầu ngoài của rò như rò nang giáp móng. Ở vùng dưới lưỡi có loại nang gọi là u nhái, có thể xuất hiện dưới dạng đơn, có hai thùy hoặc ở cả hai bên đối diện.

Nang có những loại nào?

Nang tuyến ức

Nang tuyến ức phát triển từ túi hầu thứ ba và bắt đầu hình thành vào tuần thứ sáu của giai đoạn phôi thai. Phần còn lại của nang này tồn tại dưới dạng dây chằng, kéo dài từ góc hàm đến vùng giữa cổ.

Nang bạch huyết

Nang bạch huyết là loại nang lành tính, mềm và không gây đau. Khối u này có vách và có thể bị đè ép, với tỷ lệ mắc phải từ 1,2% đến 2,8%. Thường gặp ở tam giác cổ sau, nang bạch huyết phát sinh do sự bất thường trong sự phát triển hoặc tắc nghẽn của hệ bạch huyết. Khi tiến hành siêu âm và chụp CT, sẽ phát hiện nang có thành mỏng và nhiều vách ngăn.

U nang bì

U nang bì thường nằm ở vùng dưới hàm và không di động theo sự di chuyển của lưỡi. Nang này chủ yếu được lót bởi lớp biểu bì và các phần phụ. Cách xử trí nhanh nhất là rạch mở và bóc tách nang.

U nhái sàn miệng

U nhái sàn miệng là khối u nằm ở sàn miệng, nguyên nhân là do sự tăng tiết chất nhầy hoặc tắc nghẽn ống tuyến dưới lưỡi. Đây là một khối đơn độc nằm dưới lưỡi hoặc dưới hàm.

U máu

U máu là loại u vùng đầu cổ thường phổ biến ở trẻ em. Khoảng 30% các trường hợp xuất hiện ngay khi trẻ sinh ra, khối u đã hiện diện trong những tháng đầu đời. Khối u này gia tăng kích thước cho đến khi trẻ được 12 tháng. Khoảng 90% trường hợp u máu tự teo dần theo thời gian mà không cần can thiệp y tế.

Rò có những loại nào?

Rò rễ mũi

Rò rễ mũi là một tình trạng y tế hiếm gặp, trong đó có một đường rò rất ngắn xuất hiện ở giữa vùng sóng mũi. Đường rò này có thể không gây triệu chứng rõ ràng và thường được phát hiện tình cờ trong quá trình khám sức khỏe hoặc điều trị các vấn đề liên quan đến mũi.

Rò giáp móng

Rò giáp móng là một loại rò xuất phát từ nang giáp móng, thường xuất hiện ở giữa cổ, tại vùng xương móng. Đặc điểm của rò giáp móng là phần đầu ngoài của nó là một nang, trong khi phần đầu trong nằm ở đáy lưỡi. Do vị trí của nó, rò giáp móng rất dễ bị nhiễm trùng. 

Đường rò bắt đầu từ đáy lưỡi, đi qua mặt sau của xương móng và có thể xuất hiện dưới da dưới dạng một nang. Việc điều trị thường bao gồm kháng sinh và phẫu thuật nếu bị nhiễm trùng nặng hoặc tái phát.

Rò trước tai

Rò trước tai là một loại rò có thể không cần can thiệp phẫu thuật nếu không bị nhiễm trùng. Tuy nhiên, nếu rò bị nhiễm trùng, các triệu chứng bao gồm mùi hôi, rỉ dịch nhầy, dịch màu đục, mủ, sưng đau và đỏ da xung quanh vùng rò. 

Nếu vùng da bị vỡ ra, cần tiến hành phẫu thuật để điều trị. Mặc dù phẫu thuật có thể giúp loại bỏ rò, tình trạng này thường có khả năng tái phát sau phẫu thuật. Do đó, việc chăm sóc sau phẫu thuật và theo dõi định kỳ là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe của bệnh nhân.

Rò khe mang

Rò khe mang là một loại rò bẩm sinh xuất hiện từ các khe mang trong quá trình phát triển phôi thai. Các loại rò khe mang bao gồm:

• Rò khe mang số 1: Rò khe mang số 1 có đường rò ngắn, thường chạy ngang qua tuyến mang tai. Đầu ngoài của rò nằm ở vùng cạnh hàm hoặc vùng tuyến mang tai, trong khi đầu trong nằm ở mặt dưới ống tai ngoài. Đây là loại rò khe mang ít gặp và có thể gây nhiễm trùng hoặc đau đớn nếu không được điều trị đúng cách.
• Rò khe mang số 2: Phần đầu ngoài của rò khe mang số 2 nằm ở 1/3 trên cạnh cổ, trong khi phần đầu trong tiếp xúc với cực dưới của amidan. Loại rò này thường rỉ dịch nhầy hoặc nước bọt, có thể gây khó chịu và nhiễm trùng nếu không được quản lý và điều trị kịp thời.
• Rò khe mang số 3: Rò khe mang số 3 có đường rò dài nhất, với đầu ngoài nằm ở 1/3 giữa cổ bên. Loại rò này có thể gây ra nhiều biến chứng do đường rò dài và vị trí phức tạp, thường cần phải phẫu thuật để loại bỏ hoàn toàn.
• Rò khe mang số 4: Rò khe mang số 4 là loại rò ngắn và hiếm gặp nhất với đường rò bắt đầu ở 1/3 dưới cổ bên và đi thẳng vào khí quản. Do vị trí gần khí quản, loại rò này có thể gây ra các vấn đề hô hấp nghiêm trọng và thường cần can thiệp phẫu thuật sớm để tránh biến chứng.

Chẩn đoán và phương pháp điều trị nang và rò bẩm sinh vùng cổ

Chẩn đoán nang và rò bẩm sinh vùng cổ thường bắt đầu bằng khám lâm sàng. Bác sĩ có thể yêu cầu thêm các phương pháp hình ảnh như siêu âm, chụp CT hoặc MRI để xác định vị trí, kích thước và tính chất của nang hoặc rò bẩm sinh vùng cổ. Trong một số trường hợp, sinh thiết có thể được thực hiện để xác định chính xác tính chất của khối u.

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào loại nang hoặc rò và mức độ nghiêm trọng của tình trạng:

• Nang tuyến ức và nang bạch huyết: Điều trị bao gồm theo dõi hoặc phẫu thuật loại bỏ nếu nang gây triệu chứng hoặc biến chứng.
• U nang bì: Rạch mở và bóc tách nang là phương pháp điều trị chính.
• U nhái sàn miệng: Phẫu thuật loại bỏ khối u nếu gây triệu chứng hoặc biến chứng.
• Rò giáp móng và rò trước tai: Phẫu thuật loại bỏ rò nếu bị nhiễm trùng hoặc gây triệu chứng.
• Rò khe mang: Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính để loại bỏ rò và ngăn ngừa biến chứng.

Nang và rò bẩm sinh vùng cổ là những tình trạng y khoa cần được phát hiện và điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Việc hiểu rõ về các loại nang và rò sẽ giúp bệnh nhân và gia đình có sự chuẩn bị tốt hơn trong quá trình điều trị tình trạng này.

Xem thêm: 

Bệnh nang bạch huyết vùng cổ và những điều cần biết 

Cứng cổ là tình trạng gì? Làm sao để khắc phục cứng cổ?