Những thông tin cần biết về biến thể XBB.1.16 của COVID-19

Dù số ca COVID-19 toàn cầu giảm mạnh, Thái Lan vẫn bùng phát trở lại do biến thể XBB.1.16 với hơn 14.000 ca/tuần. Tại Việt Nam, ca bệnh tăng nhẹ sau kỳ nghỉ lễ. WHO nhận định XBB.1.16 lây nhanh nhưng chưa gây triệu chứng nặng, điều này cho thấy việc nắm rõ đặc điểm của biến thể XBB.1.16 là rất cần thiết để chủ động ứng phó và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Hãy cùng tìm hiểu những thông tin quan trọng về biến thể này trong bài viết dưới đây.

Biến thể XBB.1.16 của COVID-19 có gì đáng lo ngại?

Biến thể XBB.1.16 sở hữu một số đặc điểm khiến nó trở nên nguy hiểm hơn và cần được quan tâm đặc biệt so với các biến thể khác, bao gồm:

• Khả năng né tránh hệ miễn dịch: Biến thể XBB.1.16 có thể làm sai lệch phản ứng miễn dịch của cơ thể, tức là virus có thể biến đổi cấu trúc để tránh bị hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt, từ đó làm giảm hiệu quả bảo vệ của vắc xin phòng COVID-19.
• Gây phản ứng mạnh trong cơ thể: Chủng virus này có thể kích hoạt các phản ứng viêm dữ dội hơn, điển hình như sốt cao hoặc viêm kết mạc (đỏ mắt, chảy nước mắt, đau rát mắt),…

Điểm khác biệt của biến thể XBB.1.16

Biến thể XBB.1.16 là một biến thể phụ của Omicron, do đó khi nhiễm phải, người bệnh thường có triệu chứng tương tự như các ca mắc Omicron, chẳng hạn như: Đau họng, ho khan, mệt mỏi,...

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là XBB.1.16 đã xuất hiện những đột biến mới trong đoạn gen mã hóa protein gai (spike protein) – bộ phận giúp virus bám vào tế bào người. Những thay đổi này khiến XBB.1.16 có khả năng lây lan nhanh hơn các biến chủng Omicron trước đó, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch trở lại trong cộng đồng.

Phân biệt “biến thể” và “biến chủng” của virus SARS-CoV-2:

• Biến thể là những thay đổi nhỏ trong vật liệu di truyền của virus, thường xuất hiện do lỗi sao chép gen hoặc biến đổi ngẫu nhiên trong quá trình nhân lên. Những biến thể này chưa ổn định, có thể tiếp tục tích lũy thêm đột biến mới theo thời gian.
• Biến chủng là thuật ngữ dùng để chỉ những biến thể đã ổn định, với các đột biến được duy trì lâu dài và biểu hiện rõ ràng qua đặc tính sinh học. Biến chủng thường khác biệt đáng kể với chủng gốc, và có thể ảnh hưởng đến mức độ lây nhiễm, khả năng né tránh miễn dịch hoặc mức độ nặng của bệnh.

Tốc độ lây lan của biến thể XBB.1.16

Bên cạnh biến thể XBB.1.15 – một biến thể phổ biến và cần được theo dõi chặt chẽ – thì một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng biến thể XBB.1.16 có tốc độ phát tán và lây nhiễm cao hơn, dao động từ 1,17 đến 1,27 lần so với Omicron, phần lớn là do khả năng né tránh hệ miễn dịch của XBB.1.16 hiệu quả hơn.

Hiện nay, biến chủng XBB.1.16 đang phổ biến tại Ấn Độ, góp phần khiến số ca mắc COVID-19 tại quốc gia này tăng lên đến 10.000 ca mỗi ngày, tương đương với tỷ lệ nhiễm khoảng 4,2%. Bên cạnh đó, biến chủng này cũng ngày càng xuất hiện phổ biến tại các quốc gia láng giềng của Việt Nam như Thái Lan, Indonesia, Philippines,...

Triệu chứng mới của COVID-19 khi nhiễm biến thể XBB.1.16

Biểu hiện ở người lớn

Khi nhiễm biến thể XBB.1.16, người trưởng thành thường xuất hiện các triệu chứng không đặc hiệu và tương tự cảm cúm thông thường, bao gồm:

• Triệu chứng viêm đường hô hấp trên có thể xuất hiện ho, hắt hơi, nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau rát cổ họng...
• Sốt nhẹ đến vừa thường trong khoảng 38,5–39°C, kéo dài từ 1 đến 2 ngày.
• Đau nhức cơ cảm giác mỏi cơ có thể kéo dài 3–4 ngày rồi tự cải thiện.
• Rối loạn tiêu hóa một số trường hợp có thể bị tiêu chảy cấp.
• Mất vị giác, khứu giác ít gặp hơn so với khi nhiễm biến chủng Delta.
• Trường hợp nặng có thể xuất hiện khó thở, nhịp thở không đều, suy hô hấp, hoặc viêm phế quản nặng.

Biểu hiện ở trẻ em

Trẻ nhỏ nhiễm XBB.1.16 thường có biểu hiện tương tự người lớn, kèm theo một số dấu hiệu đặc trưng như:

• Quấy khóc nhiều, lười ăn, mệt mỏi.
• Triệu chứng tại mắt như ngứa mắt, chảy nước mắt, đỏ mắt hoặc viêm kết mạc.

Triệu chứng ở người cao tuổi và người có bệnh nền

Ở người trên 65 tuổi hoặc mắc bệnh lý mãn tính, các biểu hiện có thể diễn tiến nặng hơn, làm tăng nguy cơ nhập viện:

• Người mắc tiểu đường, cao huyết áp, suy thận mạn, xơ gan, COPD, suy tim...
• Người có hệ miễn dịch suy yếu như nhiễm HIV/AIDS.
• Người đang ghép tạng hoặc điều trị các bệnh tự miễn (Ví dụ: Viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống...).

Biện pháp phòng tránh biến thể COVID-19 mới XBB.1.16

Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm biến thể mới XBB.1.16 của virus SARS-CoV-2, bạn nên chú ý thực hiện các khuyến cáo sau:

• Tiêm đầy đủ các liều vắc xin ngừa COVID-19, bao gồm cả các mũi tăng cường theo hướng dẫn của ngành y tế.
• Giữ khoảng cách an toàn tối thiểu 1 mét khi tiếp xúc với người khác, đặc biệt là ở nơi công cộng.
• Đeo khẩu trang đúng cách khi ra ngoài, đặc biệt là khi đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng hoặc đến những nơi đông người.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ưu tiên thực phẩm sạch, tươi và giàu dinh dưỡng, đặc biệt là các vi chất cần thiết như vitamin C, vitamin E, kẽm, selenium…
• Làm sạch và khử trùng thường xuyên các khu vực sinh hoạt, bề mặt làm việc và vật dụng hay tiếp xúc.
• Đảm bảo không khí trong lành và lưu thông tốt trong nhà hoặc nơi làm việc bằng cách mở cửa sổ thường xuyên hoặc sử dụng thiết bị lọc không khí nếu cần.
• Tăng cường thể lực và hệ miễn dịch bằng cách luyện tập thể dục đều đặn và vừa sức mỗi ngày.

Nếu có dấu hiệu nghi ngờ mắc COVID-19, có thể dùng bộ test nhanh tại nhà để kiểm tra. Trường hợp triệu chứng nhẹ, có thể điều trị và theo dõi tại nhà; tuy nhiên, nếu xuất hiện triệu chứng nặng hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, nên đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử lý kịp thời.

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về biến thể COVID-19 mới XBB.1.16. Để chủ động bảo vệ sức khỏe, bạn nên đảm bảo bổ sung đầy đủ lượng đạm, vitamin và khoáng chất thiết yếu, đồng thời duy trì thói quen rèn luyện thể chất thường xuyên nhằm nâng cao sức đề kháng và thể lực.