Phân biệt sốt phát ban và sởi: Những thông tin cần biết

Nhầm lẫn giữa sốt phát ban và sởi có thể khiến trẻ không được điều trị đúng cách, làm tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Dù đều gây ra tình trạng nổi ban đỏ trên da, nhưng hai bệnh này có nguyên nhân, triệu chứng và mức độ nguy hiểm khác nhau. Vậy làm thế nào để phân biệt và chăm sóc trẻ đúng cách? Hãy cùng tìm hiểu ngay.

Tại sao sốt phát ban và sởi dễ bị nhầm lẫn?

Sốt phát ban và sởi đều là các bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, có đường lây lan chủ yếu qua giọt bắn đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp. Cả hai bệnh lý này đều phổ biến ở trẻ nhỏ, có biểu hiện sốt và phát ban trên da, khiến nhiều bậc phụ huynh gặp khó khăn trong việc phân biệt.

Cả hai bệnh đều do virus đường hô hấp gây ra. Trong đó, sốt phát ban thường do nhóm virus Herpes (HHV-6, HHV-7) hoặc Enterovirus, trong khi sởi do virus Morbillivirus thuộc họ Paramyxoviridae. Virus lây nhiễm chủ yếu qua giọt bắn trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc qua tiếp xúc với bề mặt có chứa virus.

Cả hai bệnh đều có thời gian ủ bệnh từ vài ngày đến khoảng 2 tuần trước khi khởi phát triệu chứng. Trẻ mắc bệnh thường sốt cao, mệt mỏi, biếng ăn, đau đầu, đau cơ và có thể kèm theo viêm long đường hô hấp trên. Ban đỏ xuất hiện trên da sau giai đoạn sốt, thường lan từ mặt xuống thân mình, khiến bệnh dễ bị nhầm lẫn.

Phân biệt sốt phát ban và sởi

Sốt phát ban và sởi là hai bệnh lý truyền nhiễm do virus gây ra, thường gặp ở trẻ nhỏ và có các triệu chứng tương đồng như sốt, phát ban trên da. Tuy nhiên, đây là hai bệnh hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, diễn tiến bệnh và mức độ nguy hiểm. 

Nguyên nhân gây bệnh

Sốt phát ban có thể do nhiều loại virus khác nhau thuộc nhóm virus đường hô hấp gây ra, bao gồm Rubella, virus sởi, Human Herpesvirus 6 (HHV-6), Human Herpesvirus 7 (HHV-7)… Ngoài ra, một số trường hợp sốt phát ban có thể xuất phát từ tình trạng nhiễm khuẩn do côn trùng như chấy, rận, bọ chét, ve cắn. Bệnh chủ yếu xảy ra ở trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi.

Trong khi đó, sởi do virus Morbillivirus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra, là một loại virus chỉ có vật chủ là con người. Virus sởi có thể tồn tại ngoài môi trường khoảng 2 giờ và lây lan mạnh qua giọt bắn đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp hoặc qua bề mặt có chứa virus.

Thời gian ủ bệnh và khởi phát

Sốt phát ban có thời gian ủ bệnh thay đổi tùy theo loại virus gây bệnh, có thể kéo dài hoặc ngắn khác nhau. Trong khi đó, sởi có thời gian ủ bệnh trung bình từ 7 đến 21 ngày trước khi xuất hiện các triệu chứng.

Triệu chứng lâm sàng

• Sốt phát ban: Trẻ thường có sốt cao trước khi xuất hiện ban đỏ hoặc hồng li ti trên da, ban đỏ có thể xuất hiện từng cụm, ít sần sùi và lan từ ngực, bụng, lưng ra toàn thân. Khi khỏi bệnh, ban sẽ biến mất mà không để lại vết thâm hay sẹo.
• Sởi: Đặc điểm quan trọng giúp nhận diện bệnh sởi là sự xuất hiện của đốm Koplik trong niêm mạc miệng, có hình dạng đốm trắng/xám với quầng đỏ xung quanh. Ban sởi có màu đỏ sẫm, nổi gồ trên da, xuất hiện đầu tiên ở trán rồi lan dần xuống mặt, cổ, toàn thân, kể cả lòng bàn tay và bàn chân. Khi ban lặn, da để lại dấu hiệu “vằn da hổ” với các vết thâm kéo dài.

Thời gian diễn biến bệnh

Sốt phát ban có thời gian kéo dài khác nhau tùy vào loại virus gây bệnh, thông thường trong vòng vài ngày đến một tuần. Trong khi đó, sởi diễn tiến qua các giai đoạn: Giai đoạn viêm long (4-7 ngày) với triệu chứng chảy nước mũi, đỏ mắt, ho, có đốm Koplik, sau đó là giai đoạn phát ban kéo dài khoảng 3 ngày, cuối cùng ban mờ dần trong 5-6 ngày tiếp theo.

Biến chứng

Sốt phát ban thường lành tính, hiếm khi gây biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể dẫn đến viêm tai giữa, viêm não hoặc hội chứng Guillain-Barré.

Ngược lại, sởi có nguy cơ cao gây biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, viêm màng não, viêm loét giác mạc, suy dinh dưỡng, tiêu chảy kéo dài và thậm chí tử vong. Đặc biệt, trẻ suy dinh dưỡng hoặc có hệ miễn dịch suy yếu có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng.

Cách phòng ngừa sốt phát ban và sởi ở trẻ em

Bệnh sốt phát ban và sởi là những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Để bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc bệnh, phụ huynh cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Tiêm phòng đầy đủ: Tiêm vaccine đúng lịch là biện pháp hiệu quả nhất giúp trẻ phòng tránh sởi. Trẻ cần tiêm vaccine sởi đơn hoặc vắc xin phối hợp sởi - quai bị - rubella, mũi đầu tiên lúc 9 tháng tuổi, mũi nhắc lại khi 18 tháng tuổi.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Cung cấp đủ các nhóm dưỡng chất (đạm, bột đường, chất béo, vitamin và khoáng chất), tăng cường thực phẩm giàu vitamin A, C, E và lợi khuẩn từ sữa chua giúp nâng cao sức đề kháng.
• Duy trì thói quen sinh hoạt khoa học: Đảm bảo trẻ uống đủ nước mỗi ngày, hạn chế tiếp xúc với nguồn lây bệnh, đeo khẩu trang khi ra ngoài để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Rửa tay thường xuyên với xà phòng, vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý, giữ không gian sống sạch sẽ, thoáng mát để hạn chế mầm bệnh.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe thường xuyên và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường như sốt cao, phát ban, ho, chảy nước mũi kéo dài để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, sốt phát ban và sởi có những đặc trưng riêng giúp phân biệt. Việc nhận diện chính xác sốt phát ban và sởi giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.