PQ là chỉ số gì? Vai trò của chúng với sức khỏe tâm lý

Trong thế giới hiện đại, không chỉ IQ (chỉ số thông minh) hay EQ (trí tuệ cảm xúc) mới quan trọng, mà còn có một yếu tố khác quyết định sự thành công và hạnh phúc của bạn: PQ. Nhưng PQ là chỉ số gì và tại sao nó lại có tác động lớn đến sức khỏe tâm lý?

PQ là chỉ số gì?

PQ (Positive Intelligence Quotient) hay chỉ số trí tuệ tích cực đo lường khả năng kiểm soát suy nghĩ và cảm xúc của bạn. Bạn đã bao giờ gặp ai đó dường như luôn giữ được bình tĩnh và lạc quan dù có chuyện gì xảy ra chưa? Rất có thể họ có PQ cao! Ngược lại, nếu bạn thường xuyên bị căng thẳng, tiêu cực hay dễ bị cuốn theo những suy nghĩ bi quan, có lẽ chỉ số PQ của bạn cần được cải thiện.

PQ có nguồn gốc từ đâu? Khái niệm PQ được phát triển bởi Shirzad Chamine, một chuyên gia hàng đầu về tâm lý học lãnh đạo. Theo nghiên cứu của ông, chỉ số PQ cao giúp bạn kiểm soát được những "kẻ phá hoại" trong tư duy, chẳng hạn như sự lo lắng, tự ti hay trì hoãn.

PQ là chỉ số gì?​ PQ có liên quan gì đến IQ và EQ không?

• IQ (chỉ số thông minh): Giúp bạn xử lý thông tin và giải quyết vấn đề logic.
• EQ (trí tuệ cảm xúc): Giúp bạn hiểu và kiểm soát cảm xúc.
• PQ (chỉ số trí tuệ tích cực): Giúp bạn giữ vững tư duy lạc quan và kiên cường trước thử thách.

Nói cách khác, nếu IQ giúp bạn biết cách giải quyết vấn đề, EQ giúp bạn đối nhân xử thế, thì PQ giúp bạn đối mặt với nghịch cảnh và luôn tiến về phía trước.

Một số nghiên cứu cho thấy rằng di truyền có thể ảnh hưởng đến khả năng duy trì tư duy tích cực, vì gen quyết định cách não bộ phản ứng với căng thẳng và cảm xúc tiêu cực. Những người có hệ thần kinh nhạy cảm hơn có xu hướng dễ bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ tiêu cực, trong khi những người có nền tảng di truyền mạnh mẽ về khả năng kiểm soát cảm xúc lại dễ dàng duy trì sự lạc quan. 

Tuy nhiên, PQ không hoàn toàn cố định theo gen. Các nghiên cứu về neuroplasticity (tính dẻo của não bộ) chỉ ra rằng con người có thể rèn luyện và thay đổi tư duy thông qua các thói quen lành mạnh như thiền định, thực hành chánh niệm và xây dựng tư duy phát triển. Vì vậy, dù yếu tố di truyền có tác động nhất định, việc rèn luyện và môi trường sống vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chỉ số PQ.

Vai trò của PQ trong sức khoẻ tâm lý

Sau khi tìm hiểu về PQ là chỉ số gì​, ta cần hiểu thêm vài trò của chúng trong tâm lý. Không phải lúc nào cuộc sống cũng diễn ra theo ý muốn. Sẽ có những lúc bạn gặp khó khăn, thất bại hoặc cảm thấy áp lực. Đây chính là lúc PQ thể hiện sức mạnh của nó!

PQ giúp giảm căng thẳng và lo âu

Khi chỉ số PQ cao, bạn có khả năng chuyển hóa suy nghĩ tiêu cực thành tích cực. Thay vì bị mắc kẹt trong lo lắng, bạn sẽ dễ dàng tìm ra hướng đi mới, tập trung vào giải pháp thay vì vấn đề.

Ví dụ: Nếu bạn mắc sai lầm trong công việc, một người có PQ thấp có thể tự trách móc: "Mình thật kém cỏi, chắc mình không đủ giỏi". Nhưng một người có PQ cao sẽ suy nghĩ khác: "Sai lầm này giúp mình rút kinh nghiệm và làm tốt hơn lần sau".

PQ giúp bạn kiên cường hơn trước nghịch cảnh

Những người có PQ cao thường bình tĩnh và chủ động tìm cách giải quyết vấn đề thay vì bị cảm xúc tiêu cực lấn át. Họ hiểu rằng mỗi thử thách đều là một bài học. Nhờ vậy, họ không dễ bị nản lòng hay từ bỏ khi gặp khó khăn.

Những người có PQ cao thường giao tiếp tích cực, thấu hiểu và biết cách xây dựng mối quan hệ bền vững. Họ không để những cảm xúc tiêu cực ảnh hưởng đến cách họ đối xử với người khác.

Bạn có nhận thấy rằng, khi bạn cảm thấy vui vẻ, mọi thứ xung quanh cũng dễ chịu hơn không? PQ giúp bạn lan toả năng lượng tích cực, từ đó thu hút những mối quan hệ chất lượng hơn.

Cách cải thiện chỉ số PQ

Bên cạnh thắc mắc PQ là chỉ số gì, ta cùng hiểu thêm cách cải thiện chỉ số này? ​Nếu bạn cảm thấy PQ của mình chưa cao, đừng lo! Chỉ số PQ có thể được cải thiện bằng cách rèn luyện tư duy tích cực hàng ngày:

Nhận diện và kiểm soát những "kẻ phá hoại tư duy"

Ai cũng có những "kẻ phá hoại" trong suy nghĩ, chẳng hạn như:

• Kẻ chỉ trích: Luôn tự phán xét và chê trách bản thân.
• Kẻ lo âu: Luôn nghĩ đến những viễn cảnh xấu nhất.
• Kẻ trì hoãn: Luôn tìm lý do để không hành động.

Hãy nhận diện những suy nghĩ tiêu cực này và thay thế chúng bằng cách tự hỏi: "Liệu suy nghĩ này có thực sự giúp ích cho mình không?".

Thực hành chánh niệm (Mindfulness)

Sau khi hiểu PQ là chỉ số gì, chắc hẳn bạn đọc hiểu được vai trò của PQ. Để tăng chỉ số này, chánh niệm là phương pháp tốt. Chánh niệm giúp bạn tập trung vào hiện tại và không để bản thân bị cuốn theo lo lắng hay hối tiếc. Bạn có thể rèn luyện chánh niệm qua:

• Thiền định hàng ngày.
• Dành thời gian quan sát thiên nhiên và tận hưởng khoảnh khắc.

Xây dựng tư duy phát triển (Growth Mindset)

Những người có PQ cao luôn tin rằng bản thân có thể cải thiện và học hỏi từ thất bại. Thay vì nghĩ: "Mình không thể làm được", hãy thử thay đổi thành: "Mình chưa làm được, nhưng nếu cố gắng, mình sẽ tiến bộ". Hãy xem thất bại là cơ hội để học hỏi chứ không phải dấu chấm hết!

Rèn luyện lòng biết ơn

Thay vì tập trung vào những gì bạn chưa có, hãy dành thời gian ghi nhận những điều tích cực trong cuộc sống. Mỗi ngày, hãy viết ra 3 điều bạn cảm thấy biết ơn. Điều này giúp bạn chuyển hướng tư duy từ tiêu cực sang tích cực.

Bạn có nhận ra rằng, khi ở bên cạnh những người vui vẻ, bạn cũng cảm thấy vui vẻ hơn không? Hãy tìm kiếm và duy trì mối quan hệ với những người có tư duy tích cực. Họ sẽ giúp bạn tăng cường PQ một cách tự nhiên!

PQ là chỉ số gì? Đó là chìa khóa giúp bạn duy trì tinh thần lạc quan, kiên cường trước nghịch cảnh và xây dựng cuộc sống tích cực hơn. Không quan trọng bạn thông minh đến đâu hay giỏi kiểm soát cảm xúc thế nào, nếu không có PQ, bạn vẫn dễ bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ tiêu cực. Hãy nhớ rằng, PQ không phải là thứ cố định, mà hoàn toàn có thể rèn luyện. Bắt đầu từ hôm nay, hãy thực hành những phương pháp trên để nâng cao PQ của mình và tận hưởng một cuộc sống khỏe mạnh về tâm lý hơn!