Tìm hiểu về rối loạn tâm thần mang tên hoang tưởng tự cao

Hoang tưởng tự cao là tình trạng khá thường gặp ở những bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc lưỡng cực. Đây được đánh giá là một bệnh lý tâm thần khá nghiêm trọng, khi người bệnh có thể mang lại rắc rối hay gây nguy hiểm cho chính mình và người khác.

Hoang tưởng tự cao là gì?

Tự cao là tình trạng một ai đó đề cao bản thân quá mức, họ sẽ không còn đức tính khiêm tốn, không biết lắng nghe, thừa nhận khuyết điểm để sửa chữa. Khi họ tự tin thái quá dù không không có kiến thức và trải nghiệm thực tế, sự tự cao sẽ không thể kiểm soát. Lúc này, họ đã trở thành bệnh nhân mắc chứng hoang tưởng tự cao hay hoang tưởng tự đại.

Người mắc bệnh hoang tưởng tự cao có ý nghĩa sai lệch, cho rằng bản thân xuất chúng, tài năng mặc dù thực tế có thể trái ngược hoàn toàn. Bệnh nhân có biểu hiện phát bệnh định kỳ và thường rơi vào giai đoạn hưng cảm nặng. Bệnh hoang tưởng tự cao khó điều trị, khi điều trị khó phục hồi hơn những người bị hưng cảm thông thường. Theo các nghiên cứu, người bị hoang tưởng tự cao có nguy cơ mắc các bệnh tâm thần khác như tâm thần phân liệt, sa sút trí tuệ, rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

Các dạng hoang tưởng tự cao

Hoang tưởng về sự vĩ đại của bản thân có thể có nhiều hình thức biểu hiện. Các dạng phổ biến nhất thường gồm:

• Hoang tưởng về tầm quan trọng đặc biệt của bản thân, ví dụ như có thể quyết định hòa bình thế giới, vận mệnh của quốc gia,…
• Tự ảo tưởng rằng mình là thần tượng, là người có địa vị cao trong xã hội, người nổi tiếng được nhiều người ngưỡng mộ.
• Cho rằng mình có khả năng lãnh đạo một tôn giáo, bộ tộc.
• Tin vào sự bất tử của bản thân trước dịch bệnh, chiến tranh, thương vong.
• Cho rằng mình là người thông minh, tài giỏi nhất thế giới.
• Ảo tưởng rằng mình có khả năng đặc biệt như có phép thuật, đọc được ý nghĩ người khác, có khả năng ngoại cảm.

Nguyên nhân gây hoang tưởng tự cao

Có thể bạn sẽ bất ngờ khi biết rằng có đến 10% dân số mắc chứng hoang tưởng tự cao ở các mức độ khác nhau. Các điều kiện sức khỏe tinh thần được cho là có thể tác động đến sự xuất hiện và mức độ của căn bệnh này. Một số yếu tố có liên quan đến sự hình thành chứng hoang tưởng này gồm:

Rối loạn tâm thần phân liệt

Căn bệnh này có đặc trưng bởi tình trạng người bệnh có phân biệt thực tế và tưởng tượng, hay bị ảo giác, ảo tưởng. Theo thống kê, khoảng 50% bệnh nhân tâm thần phân liệt mắc chứng hoang tưởng tự đại. 

Người bệnh có thể có suy nghĩ khác thường, tâm trạng hoặc hành vi bất thường, không có khả năng tập trung hay ghi nhớ. Họ rất khó khăn trong việc thực hiện các công việc hàng ngày nên cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Rối loạn lưỡng cực

Đây là một bệnh tâm thần khá phổ biến, với các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm luân phiên nhau. Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh sẽ có cái tôi quá lớn dẫn đến tự cao. 

Ngoài ra, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng khác như khó ngủ, tiêu pha quá tay, cư xử hung hăng,… Theo thống kê, có đến 2/3 bệnh nhân rối loạn lưỡng cực có triệu chứng hoang tưởng tự cao.

Rối loạn nhân cách ái kỷ

Rối loạn nhân cách ái kỷ là một dạng rối loạn tâm thần có ảnh hưởng đến tính cách của bệnh nhân. Bệnh nhân thường có xu hướng tự nâng tầm quan trọng của mình, thiếu đồng cảm và coi thường người xung quanh. Họ có thể ý thức cực cao về quyền lợi của mình nên sẵn sàng có hành động phản cảm, sai trái để có sự ngưỡng mộ của người khác hay dành cho mình một đặc quyền nào đó.

Sa sút trí tuệ

Sa sút trí tuệ làm giảm khả năng tư duy, suy nghĩ thông thường. Bệnh ảnh hưởng đến cách một ai đó tương tác với những người quanh mình hay ảnh hưởng đến cách suy nghĩ, quan điểm, lối sống của họ. Sa sút trí tuệ hoàn toàn có thể dẫn đến hoang tưởng ảo giác. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có dấu hiệu suy giảm trí nhớ.

Chấn thương sọ não

Trong không ít trường hợp, bệnh nhân sau chấn thương sọ não bị thay đổi suy nghĩ, tư duy dẫn đến ảo tưởng tự cao. Ngoài ra, bệnh nhân chấn thương sọ não còn gặp ảo giác, thay đổi tính cách, giảm hoặc mất trí nhớ, khó khăn khi thực hiện các kỹ năng cơ bản như đọc, viết,…

Ngoài các nguyên nhân kể trên, yếu tố văn hóa, niềm tin tôn giáo cũng có khả năng tác động đến chứng hoang tưởng tự cao. Lý do là bởi văn hóa hay niềm tin tôn giáo cũng ảnh hưởng không nhỏ đến thế giới quan của một người nào đó.

Triệu chứng hoang tưởng tự cao

Người mắc chứng hoang tưởng tự cao không chấp nhận mình bị bệnh. Nên những người xung quanh có thể nhận biết bệnh của họ qua các triệu chứng đặc trưng như:

• Cách suy nghĩ không bình thường, không giống số đông.
• Không có khả năng tiếp nhận thông tin đa chiều, khăng khăng một niềm tin tuyệt đối, một suy nghĩ một chiều về vấn đề nào đó.
• Khó hòa nhập hay kết nối với mọi người xung quanh.
• Tỏ thái độ giận giữ thái quá khi không có sự đồng tình từ người khác.
• Có xu hướng cố chứng minh, thuyết phục người khác tin vào điều mình đang hoang tưởng.
• Hưng phấn thái quá, nói nhiều, nói nhanh và mất kiểm soát trong khi không chú ý đến mọi người xung quanh.
• Có thể thấy người bệnh có hành động bất thường như ca hát, đọc thơ, nhảy múa, diễn thuyết suốt ngày.

Không phải tất cả các bệnh nhân đều mắc những triệu chứng này. Bệnh càng nặng, triệu chứng càng nghiêm trọng và có xu hướng cực đoan hơn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của chính họ mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh. Thậm chí, chứng hoang tưởng tự đại sẽ gây ra hành vi quá khích, đe dọa cả tính mạng của những người xung quanh.

Bệnh hoang tưởng tự cao rất khó chẩn đoán trong giai đoạn đầu. Khi bệnh được xác định, việc điều trị cũng gặp khó khăn vì thái độ bất hợp tác của người bệnh. Thông thường, bệnh nhân sẽ được điều trị tại nhà. Nếu bệnh nặng, họ có thể phải dùng thuốc cả đời. Ngoài ra, người bệnh cũng được điều trị tâm lý bởi bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm để có cơ hội bình phục cao.

Xem thêm: 

• Nhận biết về rối loạn phân liệt cảm xúc
• Những điều bạn nên biết về chứng rối loạn cảm xúc
• Các loại rối loạn cảm giác thường gặp và cách điều trị