Răng là gì? Cấu tạo, phân loại và chức năng của răng người

“Cái răng cái tóc là góc con người” - câu nói dân gian thể hiện rõ tầm quan trọng của hàm răng không chỉ trong chức năng ăn nhai mà còn cả thẩm mỹ, giao tiếp và sức khỏe tổng thể. Vậy răng là gì, răng được cấu tạo như thế nào, có bao nhiêu loại và mỗi loại giữ vai trò gì trong cơ thể? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Răng là gì?

Răng là cơ quan cứng nằm trong khoang miệng, đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa. Chức năng chính của răng là nghiền nát thức ăn, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu dưỡng chất. Ngoài ra, răng còn ảnh hưởng lớn đến phát âm, vẻ ngoài khuôn mặt và sự tự tin khi giao tiếp.

Ở người trưởng thành bình thường có 32 chiếc răng vĩnh viễn, bao gồm răng cửa, răng nanh, răng hàm nhỏ và răng hàm lớn. Trong khi đó, trẻ em có 20 chiếc răng sữa, mọc dần từ khoảng 6 tháng tuổi và sẽ rụng đi để nhường chỗ cho răng vĩnh viễn khi trẻ lớn lên.

Cấu tạo của răng

Mỗi chiếc răng là một “công trình” phức tạp, gồm nhiều lớp và thành phần khác nhau, phối hợp để thực hiện chức năng nhai, bảo vệ và cảm nhận. Cấu tạo răng được chia làm ba phần chính: Thân răng, cổ răng và chân răng.

Thân răng

Là phần nhô ra khỏi nướu, nhìn thấy được khi ta cười hoặc nói. Thân răng được cấu tạo từ ba lớp:

• Men răng: Lớp ngoài cùng, là chất cứng nhất trong cơ thể, chủ yếu cấu tạo từ canxi và photphat. Men răng có nhiệm vụ bảo vệ răng khỏi vi khuẩn, acid và va chạm. Tuy nhiên, nó khá giòn và dễ bị nứt nếu có lực mạnh tác động.
• Ngà răng: Nằm bên dưới men răng, mềm hơn và có màu vàng nhạt. Ngà răng chứa các ống nhỏ dẫn đến tủy, do đó rất nhạy cảm với lạnh, nóng hoặc các kích thích khác.
• Tủy răng: Là “trái tim” của răng, chứa mạch máu và dây thần kinh. Nếu tủy bị viêm hay chết, răng sẽ mất khả năng cảm nhận và dễ hư hại.

Cổ răng

Là phần chuyển tiếp giữa thân răng và chân răng, được nướu bao phủ. Ở vị trí này, lớp men răng mỏng hơn và dễ bị mài mòn nếu chải răng không đúng cách.

Chân răng

Phần nằm sâu trong nướu và xương hàm, giúp cố định răng chắc chắn. Chân răng được bao bọc bởi cement, bên trong là ngà răng và ống tủy. Tùy loại răng mà số lượng chân răng dao động từ 1 đến 3.

Số lượng răng của con người thay đổi theo độ tuổi:

• Trẻ em có 20 chiếc răng sữa, mọc từ 6 tháng tuổi và rụng dần khi đến khoảng 6 - 12 tuổi.
• Người trưởng thành có 32 chiếc răng vĩnh viễn, bao gồm 4 răng khôn mọc sau cùng (thường từ 17 - 25 tuổi).

Một số người có thể thiếu hoặc thừa răng do yếu tố di truyền hoặc phát triển bất thường, tuy nhiên không quá phổ biến.

Quá trình hình thành và phát triển của răng

Răng người phát triển qua hai giai đoạn:

Răng sữa

Răng sữa bắt đầu hình thành ngay từ khi thai nhi còn trong bụng mẹ, cụ thể là trong xương hàm. Đến khi trẻ được khoảng 6 tháng tuổi, những chiếc răng sữa đầu tiên bắt đầu nhú lên, thường là hai răng cửa dưới. Quá trình mọc răng sữa tiếp tục diễn ra cho đến khi trẻ được khoảng 2,5 tuổi, lúc này bé đã có đủ 20 chiếc răng sữa hoàn chỉnh. Các răng sữa giúp trẻ nhai thức ăn mềm và tập làm quen với việc ăn dặm. Khi trẻ đạt khoảng 6 tuổi, răng sữa bắt đầu lung lay và rụng dần để nhường chỗ cho răng vĩnh viễn mọc lên, đánh dấu sự chuyển tiếp sang giai đoạn răng trưởng thành.

Răng vĩnh viễn

Răng vĩnh viễn bắt đầu mọc vào khoảng 6 tuổi, thay thế cho các răng sữa đã rụng. Quá trình mọc răng vĩnh viễn diễn ra dần dần và thường hoàn thiện khi con người bước vào độ tuổi 21. Trong đó, răng khôn là những chiếc răng mọc cuối cùng, thường xuất hiện ở giai đoạn trưởng thành. Tuy nhiên, răng khôn có thể mọc lệch, mọc ngầm hoặc gây đau nhức do không đủ không gian trong hàm. Một số người thậm chí không mọc răng khôn, điều này có thể do yếu tố di truyền hoặc cấu trúc hàm nhỏ. Dù vậy, việc mọc hoặc không mọc răng khôn không ảnh hưởng nhiều đến chức năng ăn nhai của con người.

Chức năng của răng người

Răng không chỉ giúp chúng ta ăn uống mà còn đóng vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động hàng ngày.

Chức năng ăn nhai

Đây là chức năng cơ bản và quan trọng nhất của răng. Mỗi nhóm răng đảm nhiệm một nhiệm vụ khác nhau:

• Răng cửa: Cắt thức ăn.
• Răng nanh: Xé nhỏ thực phẩm.
• Răng hàm nhỏ và lớn: Nghiền và nhai nát thức ăn, giúp dạ dày dễ tiêu hóa hơn.

Chức năng thẩm mỹ

Một hàm răng trắng sáng, đều đặn giúp khuôn mặt cân đối và nụ cười rạng rỡ. Răng hô, lệch, sậm màu hoặc mất răng có thể làm giảm tự tin khi giao tiếp. Nhờ nha khoa hiện đại, bạn có thể khắc phục bằng niềng răng, bọc sứ, tẩy trắng hoặc cấy ghép răng implant.

Chức năng phát âm

Răng phối hợp với lưỡi và môi trong quá trình phát âm và tạo tiếng nói rõ ràng. Mất răng, đặc biệt là răng cửa, có thể khiến bạn phát âm sai các âm như “s”, “th”, “v”, gây khó khăn trong giao tiếp hoặc học ngoại ngữ.

Cách bảo vệ và chăm sóc răng miệng hiệu quả

Để giữ hàm răng khỏe mạnh và trắng đẹp, bạn nên thực hiện các nguyên tắc chăm sóc sau:

• Đánh răng đúng cách: Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày, mỗi lần 2 phút. Dùng bàn chải lông mềm, thay bàn chải sau 3 tháng. Chải nhẹ nhàng theo chiều dọc hoặc xoay tròn để tránh mòn cổ răng. Đừng quên chải lưỡi để loại bỏ vi khuẩn gây hôi miệng.
• Sử dụng chỉ nha khoa và nước súc miệng: Chỉ nha khoa giúp làm sạch mảng bám giữa các kẽ răng - nơi bàn chải không chạm tới. Kết hợp với nước súc miệng diệt khuẩn giúp ngăn ngừa sâu răng và viêm lợi hiệu quả hơn.
• Chế độ ăn uống khoa học: Hạn chế đồ ngọt, nước ngọt có gas, cà phê, thuốc lá vì chúng làm mòn men răng. Ăn nhiều trái cây, rau xanh, thực phẩm giàu canxi và vitamin D như sữa, cá hồi, trứng. Uống nhiều nước để giúp làm sạch khoang miệng tự nhiên.
• Tránh thói quen có hại cho răng: Nghiến răng, cắn vật cứng, mở nắp chai bằng răng,… đều có thể gây sứt mẻ hoặc gãy răng. Nếu nghiến răng khi ngủ, nên dùng máng chống nghiến hoặc đến nha sĩ để được tư vấn điều trị.
• Khám nha khoa định kỳ: Bạn nên đi khám răng 6 tháng/lần để phát hiện sớm các vấn đề như sâu răng, viêm lợi, cao răng hoặc lệch khớp cắn. Đặc biệt, trẻ em cần được theo dõi sự phát triển của răng sữa và răng vĩnh viễn để điều chỉnh kịp thời.

Qua bài viết này, chắc hẳn bạn đã hiểu rõ răng là gì, cấu tạo, phân loại cũng như vai trò quan trọng của răng trong cuộc sống. Một hàm răng khỏe mạnh không chỉ giúp bạn ăn uống dễ dàng, giao tiếp tự tin mà còn phản ánh sức khỏe tổng thể của cơ thể. Hãy xây dựng thói quen chăm sóc răng miệng khoa học từ việc đánh răng đúng cách, ăn uống lành mạnh đến khám nha khoa định kỳ để sở hữu nụ cười rạng rỡ và sức khỏe răng miệng bền vững theo thời gian.