Răng sún ở trẻ nhỏ: Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Tình trạng sún răng ở trẻ nhỏ ngày càng phổ biến và có thể xuất hiện sớm nếu không được chăm sóc răng miệng đúng cách. Răng sún không chỉ làm tăng nguy cơ sâu răng, viêm nhiễm mà còn ảnh hưởng đến khả năng ăn nhai, phát âm và sự phát triển thể chất của trẻ. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ nhận diện các nguyên nhân gây răng sún và chủ động phòng ngừa hiệu quả cho bé.

Răng sún là gì?

Răng sún là tình trạng tổn thương mô cứng của răng xảy ra do quá trình khử khoáng kéo dài, khi axit được tạo ra từ vi khuẩn trong mảng bám răng liên tục tấn công men răng. Ở giai đoạn sớm, răng sún thường biểu hiện bằng các đốm trắng đục trên bề mặt men, sau đó tiến triển thành màu vàng, nâu và có thể chuyển đen nếu không được can thiệp kịp thời.

Khác với sâu răng thông thường, răng sún có tốc độ lan rộng nhanh, thường xuất hiện đồng thời ở nhiều răng, đặc biệt là răng cửa hàm trên ở trẻ nhỏ. Nguyên nhân phổ biến liên quan đến thói quen bú bình ban đêm, sử dụng thực phẩm nhiều đường, vệ sinh răng miệng chưa đúng cách hoặc men răng yếu.

Biểu hiện của răng sún

Răng sún ở trẻ nhỏ thường tiến triển âm thầm qua nhiều giai đoạn. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp của tình trạng răng sún:

• Men răng thay đổi màu sắc: Lớp men răng sữa mất đi độ bóng và trong tự nhiên, xuất hiện các đốm trắng đục. Đây là dấu hiệu sớm cho thấy men răng đang bị mất khoáng do tác động của axit.
• Răng mủn, biến dạng: Khi sún tiến triển, cấu trúc răng trở nên giòn, dễ vỡ. Hình thái và diện tích răng thay đổi rõ rệt, thân răng có xu hướng ngắn dần do bị ăn mòn.
• Răng đổi màu nặng: Ở giai đoạn muộn, răng sún thường chuyển sang màu vàng sậm, nâu hoặc đen. Tổn thương có thể lan sâu, làm răng cụt sát nướu.
• Tăng nhạy cảm và viêm nướu: Răng bị sún nặng dễ gây ê buốt khi ăn uống, đồng thời tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến viêm nướu, sưng đỏ và đau nhức.

Nguyên nhân gây răng sún

Dưới đây là những nguyên nhân gây răng sún ở trẻ em:

Trẻ ăn nhiều đồ ngọt

Các thực phẩm giàu đường như bánh kẹo, nước ngọt có gas, mứt, hoa quả sấy dẻo… khi vào khoang miệng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn lên men đường và sản sinh axit. Axit này làm mất khoáng men răng, dẫn đến hiện tượng sún răng. Ngoài ra, trẻ dưới 3 tuổi thường bú mẹ hoặc uống sữa ban đêm, nếu không được vệ sinh răng miệng sau đó, đường lactose trong sữa cũng có thể gây ăn mòn men răng.

Vệ sinh răng miệng không đúng cách

Thói quen vệ sinh răng miệng kém khiến mảng bám và thức ăn thừa tích tụ trên bề mặt răng, tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển. Trẻ từ 1-3 tuổi chưa có khả năng tự làm sạch răng hiệu quả, nếu không được cha mẹ hỗ trợ và hướng dẫn đúng cách, nguy cơ sún răng và sâu răng sẽ tăng cao.

Thiếu hụt vi chất dinh dưỡng

Thiếu canxi, fluor, phospho, magie và vitamin D khiến cấu trúc men răng yếu, giảm khả năng chống lại tác nhân axit. Men răng kém khoáng hóa dễ bị tổn thương, làm tăng nguy cơ sún răng ngay từ giai đoạn răng sữa.

Ảnh hưởng từ thai kỳ của mẹ

Việc mẹ bầu sử dụng một số kháng sinh như Tetracycline hoặc Doxycycline trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến quá trình hình thành men răng của trẻ, làm răng dễ đổi màu, yếu và dễ sún hơn trong những năm đầu đời.

Hậu quả của răng sún

Nếu không được can thiệp kịp thời, răng sún có thể gây ra những hậu quả sau:

• Ảnh hưởng chức năng ăn nhai và tiêu hóa: Sún răng thường lan rộng theo nhóm răng hoặc cả hàm, khiến trẻ đau nhức, ê buốt khi ăn.
• Rối loạn phát âm: Trẻ bị sún răng cửa, đặc biệt là răng cửa trên, dễ gặp khó khăn trong phát âm. Nhiều trẻ nói ngọng, phát âm không rõ do cấu trúc răng không khép kín đúng sinh lý.
• Gia tăng nguy cơ bệnh răng miệng: Răng sún là ổ chứa vi khuẩn, tạo điều kiện cho viêm nướu, sâu răng, viêm tủy, viêm nha chu phát triển, làm tổn thương lan rộng các mô quanh răng.
• Ảnh hưởng đến răng vĩnh viễn: Mất răng sữa sớm do sún răng có thể làm răng vĩnh viễn mọc lệch, mọc ngầm hoặc sai vị trí, ảnh hưởng đến khớp cắn và thẩm mỹ sau này.
• Tác động tâm lý: Khi lớn hơn, trẻ có thể tự ti về ngoại hình, ngại giao tiếp, ảnh hưởng đến sự tự tin và phát triển tâm lý xã hội.

Cách điều trị răng sún

Tùy vào mức độ sún răng và độ tuổi của trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, kết hợp giữa chăm sóc tại nhà và can thiệp chuyên môn. Dưới đây là những phương pháp điều trị:

Chăm sóc răng miệng tại nhà

Vệ sinh răng miệng đúng cách là nền tảng quan trọng trong điều trị và phòng ngừa tiến triển của răng sún. Với trẻ dưới 2 tuổi, cha mẹ nên dùng gạc mềm hoặc khăn sạch thấm nước ấm để lau răng, nướu và lưỡi hằng ngày. Trẻ từ 3 tuổi trở lên cần được hướng dẫn chải răng đúng kỹ thuật, sử dụng kem đánh răng chứa fluor phù hợp độ tuổi, kết hợp súc miệng sau ăn.

Trám răng sún

Trám răng là phương pháp điều trị hiệu quả đối với các trường hợp răng sún mức độ nhẹ đến trung bình. Bác sĩ sẽ làm sạch mô răng bị tổn thương, sau đó phục hồi bằng vật liệu composite an toàn cho trẻ em. Phương pháp này giúp tái tạo hình thể răng, cải thiện chức năng ăn nhai, hạn chế ê buốt và ngăn ngừa sún răng tiến triển nặng hơn.

Nhổ răng sún và giữ khoảng

Trong trường hợp răng sún nghiêm trọng, mô răng và chân răng bị phá hủy nặng gây đau nhức hoặc viêm nhiễm, bác sĩ có thể chỉ định nhổ răng. Sau nhổ, trẻ thường được đặt khí cụ giữ khoảng nhằm ngăn các răng kế cận xô lệch, đồng thời giúp cho răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí.

Cách phòng ngừa răng sún

Răng sún ở trẻ nhỏ hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu cha mẹ xây dựng cho bé thói quen sinh hoạt và chăm sóc răng miệng khoa học ngay từ sớm. Dưới đây là những biện pháp ngăn ngừa răng sún ở trẻ nhỏ:

• Điều chỉnh thói quen ăn uống: Hạn chế cho trẻ sử dụng bánh kẹo, nước ngọt, nước có gas và các thực phẩm giàu đường tinh luyện. Thay vào đó, cần xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối với rau xanh, trái cây tươi, sữa, cá, trứng… nhằm bổ sung đầy đủ canxi, photpho và fluor giúp men răng chắc khỏe.
• Hướng dẫn vệ sinh răng miệng đúng cách: Cha mẹ nên tập cho trẻ thói quen đánh răng đều đặn 2 lần/ngày với bàn chải mềm và kem đánh răng phù hợp độ tuổi.
• Khám răng định kỳ: Đưa trẻ đi khám răng 6 tháng/lần giúp kiểm soát tình trạng răng miệng, phát hiện sớm các dấu hiệu sún răng hoặc sâu răng để can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng.
• Không lạm dụng kháng sinh: Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ, đúng liều và đủ thời gian điều trị.

Hy vọng bài viết trên đã giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về răng sún ở trẻ nhỏ, biện pháp phòng ngừa và xử trí phù hợp. Răng sữa tuy sẽ được thay thế nhưng lại đóng vai trò quan trọng đối với khả năng ăn nhai, phát âm và sự phát triển răng vĩnh viễn của trẻ. Vì vậy, ba mẹ cần chủ động chăm sóc răng miệng cho con ngay từ sớm, xây dựng thói quen ăn uống khoa học và đưa trẻ thăm khám nha khoa định kỳ.