Rau tiền đạo là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả

Thông thường, bánh rau sẽ bám ở thành đáy hoặc thân tử cung - nơi có hệ mạch máu phong phú và ổn định. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, trứng đã thụ tinh có thể làm tổ ở vùng thấp hơn, khiến bánh rau phát triển bất thường. Rau tiền đạo không chỉ gây mất máu cấp, mà còn làm tăng nguy cơ sinh non, rau cài răng lược và phải sinh mổ bắt buộc.

Rau tiền đạo là gì? Tình trạng này có nguy hiểm không?

Rau tiền đạo là tình trạng bánh rau - cơ quan nuôi dưỡng thai nhi - bám bất thường ở phần dưới của tử cung, phủ lên một phần hoặc toàn bộ. Khi thai nhi lớn dần, cổ tử cung bắt đầu giãn ra để chuẩn bị cho quá trình sinh nở, lớp rau này có thể bị bong ra khỏi thành tử cung, gây chảy máu âm đạo đột ngột và ồ ạt.

Tình trạng này được xem là một trong những biến chứng sản khoa nguy hiểm nhất, đặc biệt trong 3 tháng cuối thai kỳ. Máu chảy ra thường là máu tươi, không kèm đau bụng - khác với dấu hiệu của nhau bong non. Nếu không được xử trí kịp thời, thai phụ có thể bị mất máu cấp, dẫn đến sốc, đe dọa tính mạng cả mẹ và bé.

Mức độ nguy hiểm của rau tiền đạo phụ thuộc vào diện tích bánh rau che phủ cổ tử cung:

• Nếu rau chỉ bám thấp, che một phần nhỏ, thai phụ vẫn có thể sinh thường nhưng cần theo dõi sát.
• Trong trường hợp rau tiền đạo trung tâm hoàn toàn, việc sinh thường là không thể, bắt buộc phải mổ lấy thai chủ động để đảm bảo an toàn.

Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, rau tiền đạo có thể dẫn đến:

• Chảy máu trước và trong khi sinh: gây thiếu máu, choáng mất máu, đe dọa tính mạng mẹ.
• Sinh non: do chảy máu kích thích co bóp tử cung sớm.
• Ngôi thai bất thường: đầu thai nhi không lọt được vào khung chậu.
• Rau cài răng lược: nhau bám sâu vào cơ tử cung, khó bong sau sinh, có thể phải cắt tử cung để cầm máu.

Vì vậy, việc phát hiện sớm qua siêu âm thai định kỳ là rất quan trọng để bác sĩ lên kế hoạch theo dõi và xử trí kịp thời, giúp mẹ bầu trải qua thai kỳ an toàn hơn.

Nguyên nhân gây rau tiền đạo

Rau tiền đạo hình thành khi trứng thụ tinh làm tổ ở vị trí thấp hơn bình thường trong buồng tử cung. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gặp tình trạng này gồm:

• Tiền sử sinh mổ hoặc phẫu thuật tử cung trước đó (cắt u xơ, nạo hút thai…).
• Đa thai, tử cung giãn rộng hoặc bất thường cấu trúc tử cung.
• Người mẹ mang thai khi lớn tuổi (trên 35 tuổi).
• Hút thuốc lá, tiếp xúc khói thuốc hoặc có tiền sử rau tiền đạo ở thai kỳ trước.

Dấu hiệu nhận biết rau tiền đạo

Triệu chứng đặc trưng nhất là chảy máu âm đạo đỏ tươi, không đau, thường xuất hiện ở tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba. Máu có thể ra ít hoặc ồ ạt, tái phát nhiều lần, nhất là sau khi giao hợp hoặc khám phụ khoa. Ngoài ra, mẹ bầu có thể gặp:

• Tử cung mềm, không co cứng khi sờ.
• Tim thai vẫn nghe được bình thường (trừ khi chảy máu quá nhiều).
• Một số trường hợp không có triệu chứng cho đến khi siêu âm phát hiện.

Bất kỳ hiện tượng ra máu bất thường nào trong thai kỳ đều cần được thăm khám ngay, bởi rau tiền đạo có thể tiến triển nhanh và gây nguy hiểm tính mạng nếu không xử lý kịp thời. Tùy theo mức độ che phủ cổ tử cung, rau tiền đạo được chia thành:

• Rau tiền đạo trung tâm hoàn toàn: bánh rau che kín toàn bộ lỗ cổ tử cung.
• Rau tiền đạo bán trung tâm: che phủ một phần cổ tử cung.
• Rau bám mép: bánh rau bám sát rìa cổ tử cung.
• Rau bám thấp: bánh rau bám ở đoạn dưới tử cung, cách cổ tử cung dưới 2cm.

Chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa rau tiền đạo

Rau tiền đạo được chẩn đoán chủ yếu thông qua siêu âm thai, thường thực hiện vào tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Trong đó, siêu âm đầu dò âm đạo cho hình ảnh rõ nét và chính xác hơn so với siêu âm qua thành bụng, giúp bác sĩ xác định vị trí bánh rau, mức độ che phủ cổ tử cung và nguy cơ chảy máu. Ngoài ra, xét nghiệm công thức máu cũng được thực hiện để đánh giá tình trạng thiếu máu của mẹ và theo dõi sức khỏe thai nhi trong suốt thai kỳ.

Về xử trí và điều trị, hướng điều trị phụ thuộc vào mức độ chảy máu, tuổi thai và tình trạng sức khỏe của mẹ - bé. Với những trường hợp không chảy máu hoặc chỉ chảy máu nhẹ, bác sĩ thường khuyến cáo mẹ bầu nghỉ ngơi tuyệt đối, hạn chế đi lại, tránh quan hệ tình dục và theo dõi định kỳ bằng siêu âm để quan sát sự di chuyển của bánh rau. Ngược lại, nếu chảy máu nặng hoặc thai đã đủ tháng, phương pháp an toàn nhất là mổ lấy thai chủ động để giảm nguy cơ mất máu và bảo vệ tính mạng cho cả mẹ lẫn con. Trong tình huống khẩn cấp, mẹ bầu có thể được truyền máu, dùng thuốc cầm máu và thuốc co hồi tử cung nhằm kiểm soát xuất huyết trước khi tiến hành phẫu thuật.

Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn, vẫn có thể giảm nguy cơ mắc rau tiền đạo bằng cách tránh nạo phá thai và các phẫu thuật tử cung không cần thiết, vì những can thiệp này có thể làm tổn thương nội mạc tử cung, ảnh hưởng đến vị trí bám của bánh rau trong lần mang thai sau.

Bên cạnh đó, không hút thuốc lá và tránh khói thuốc cũng giúp cải thiện lưu thông máu tử cung - nhau thai. Khám thai định kỳ đặc biệt quan trọng ở giai đoạn giữa và cuối thai kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Khi có triệu chứng ra máu âm đạo, dù ít hay nhiều, thai phụ tuyệt đối không tự điều trị tại nhà mà cần đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra và xử trí kịp thời, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Bài viết đã trả lời cho câu hỏi rau tiền đạo là gì. Đây tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được chẩn đoán và theo dõi đúng cách. Phụ nữ mang thai nên hiểu rõ rau tiền đạo là gì, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sản khoa. Việc khám thai định kỳ, giữ tinh thần ổn định và sinh hoạt lành mạnh là chìa khóa để bảo vệ an toàn cho mẹ và thai nhi trong suốt thai kỳ.