Mổ lấy thai chủ động trong những trường hợp nào? Những lợi ích và bất cập cần biết

Việc sinh nở là một quá trình tự nhiên, tuy nhiên trong một số trường hợp, sinh mổ chủ động được xem là lựa chọn an toàn và hiệu quả nhất cho cả mẹ và bé. Vậy, những trường hợp nào cần mổ lấy thai chủ động? Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này.

Mổ lấy thai chủ động là gì?

Mổ lấy thai chủ động hay còn gọi là sinh mổ theo kế hoạch, là phương pháp sinh con trong đó thai nhi được đưa ra khỏi cơ thể người mẹ qua đường rạch ở bụng và tử cung trước khi chuyển dạ.

Sinh mổ chủ động có thể được dự trù từ trước trong trường hợp mẹ bầu gặp biến chứng thai kỳ, khi thai kỳ gặp những vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé, sinh mổ chủ động có thể được lựa chọn để đảm bảo an toàn cho cả hai. Hay trường hợp mẹ bầu đã từng sinh mổ trước đó và mong muốn sinh mổ tiếp theo do những nguy cơ tiềm ẩn khi sinh thường sau sinh mổ, nhiều phụ nữ lựa chọn sinh mổ chủ động cho lần mang thai tiếp theo. 

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, nhu cầu sinh mổ chủ động chỉ xuất hiện khi mẹ bầu bắt đầu có dấu hiệu chuyển dạ. Lúc này, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe của mẹ và bé để đưa ra quyết định sinh mổ hay tiếp tục theo dõi để sinh thường.

Những trường hợp mổ lấy thai chủ động

Dưới đây là một số trường hợp cần mổ lấy thai chủ động:

Khung chậu bất thường

Khi thai nhi nằm ở ngôi chỏm nhưng khung chậu của mẹ bầu gặp bất thường như hẹp tuyệt đối hoặc bị méo, việc sinh thường tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho cả mẹ và bé. Do đó, bác sĩ thường khuyên thai phụ nên lựa chọn sinh mổ chủ động để đảm bảo an toàn.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các bác sĩ có thể cân nhắc thực hiện liệu pháp pháp lọt ngôi chỏm. Đây là phương pháp nhằm đánh giá khả năng sinh thường ở thai phụ có khung chậu giới hạn, thai nhi có trọng lượng bình thường hoặc thai nhi to nhưng khung chậu bình thường. Liệu pháp này giúp bác sĩ đưa ra quyết định chính xác về việc thai nhi có thể sinh được qua đường âm đạo hay cần phải phẫu thuật lấy thai.

Đặc biệt, đối với thai phụ đã từng bị gãy xương chậu dẫn đến di lệch khung chậu nghiêm trọng, sinh mổ chủ động gần như là lựa chọn bắt buộc. Do di lệch khung chậu có thể ảnh hưởng đến kích thước và hình dạng của khung sinh, khiến thai nhi khó di chuyển qua trong quá trình sinh thường, dẫn đến nguy cơ cao xảy ra biến chứng như:

• Tổn thương thai nhi: Thai nhi có thể bị ngạt thở, thiếu oxy, hoặc chấn thương trong quá trình sinh.
• Tổn thương mẹ bầu: Mẹ bầu có thể bị rách âm đạo, rách tầng sinh môn, xuất huyết, hoặc tổn thương các cơ quan lân cận.

Do đó, thai phụ cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để lựa chọn phương pháp sinh nở phù hợp nhất, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Đường ra của thai bị cản trở

Việc sinh nở tự nhiên có thể gặp nhiều trở ngại khi đường ra của thai bị cản trở bởi các yếu tố bất thường. Một số trường hợp phổ biến bao gồm:

• Khối u tiền đạo: Đây là tình trạng các khối u lành tính hoặc ác tính phát triển ở vị trí thấp trong tử cung, ngay trước đường ra của thai nhi. Các loại u thường gặp nhất bao gồm u xơ ở eo tử cung hoặc cổ tử cung, u nang buồng trứng và các khối u khác. Khi thai nhi di chuyển xuống âm đạo trong quá trình sinh, những khối u này có thể cản trở, gây khó khăn hoặc không thể sinh thường.
• Nhau tiền đạo: Là tình trạng bánh nhau bám bất thường ở vị trí thấp trong tử cung, che phủ một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung. Nhau tiền đạo có thể dẫn đến chảy máu âm đạo bất thường, đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ. Trong trường hợp nhau tiền đạo trung tâm hoặc nhau tiền đạo gây chảy máu nhiều, thai phụ có thể cần phải mổ cấp cứu để cầm máu và đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
• Khối u xơ lớn gây tắc nghẽn ống sinh: U xơ là những khối u lành tính phát triển trong tử cung hoặc các cơ quan sinh sản khác. Khi u xơ phát triển quá lớn, chúng có thể chèn ép và tắc nghẽn ống dẫn trứng, cản trở quá trình thụ tinh và di chuyển của thai nhi.

Tử cung có sẹo mổ

Sẹo mổ ở thân tử cung ảnh hưởng đến việc sinh nở ở sản phụ. Sẹo bóc u xơ, sẹo tạo hình tử cung, sẹo khâu vỡ tử cung,... những loại sẹo này có thể làm giảm tính đàn hồi của tử cung, khiến cho việc co bóp tử cung trong quá trình sinh nở gặp khó khăn, dẫn đến nguy cơ sinh non, băng huyết sau sinh. 

Sẹo của phẫu thuật cắt xén góc tử cung có thể làm thay đổi hình dạng tử cung, tạo ra những góc nhọn hoặc hẹp, gây cản trở cho thai nhi di chuyển trong quá trình sinh thường. Sẹo mổ ngang đoạn dưới tử cung hai lần trở lên, việc mổ lặp đi lặp lại ở cùng vị trí có thể làm mỏng và yếu đi thành tử cung, dẫn đến nguy cơ rách tử cung trong quá trình sinh thường. 

Mổ lấy thai trước cách chưa được 24 tháng, sau sinh mổ, tử cung cần có thời gian để hồi phục hoàn toàn (thường là 24 tháng). Việc sinh thường quá sớm sau mổ lấy thai có thể làm tăng nguy cơ rách tử cung, gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

Nguyên nhân từ phía người mẹ

Quá trình chuyển dạ kéo dài hoặc đình trệ: Khi cổ tử cung của mẹ bầu không mở rộng đủ để thai nhi di chuyển qua trong quá trình sinh nở, mặc dù đã áp dụng các biện pháp kích sinh và hỗ trợ sinh, việc sinh mổ chủ động có thể được cân nhắc để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Sinh đôi hoặc sinh ba: Khi mang thai hai hoặc nhiều thai nhi, sinh mổ chủ động có thể được lựa chọn để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và các bé. Việc sinh thường trong trường hợp đa thai có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ cao hơn, đặc biệt là sinh non và suy thai.

Nhau thai tiền đạo: Khi nhau thai bám bất thường ở vị trí thấp trong tử cung, che phủ một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung, sinh mổ chủ động là phương pháp sinh an toàn nhất để tránh nguy cơ chảy máu nghiêm trọng cho mẹ bầu.

Các vấn đề sức khỏe khác của mẹ bầu:

• Bệnh tim mạch: Nếu mẹ bầu có bệnh tim mạch nghiêm trọng, sinh mổ chủ động có thể được lựa chọn để giảm thiểu nguy cơ biến chứng tim mạch trong quá trình sinh thường.
• Bệnh cao huyết áp: Khi mẹ bầu bị cao huyết áp nặng, sinh mổ chủ động có thể giúp kiểm soát tốt hơn huyết áp và tránh các biến chứng nguy hiểm như tiền sản giật hoặc sản giật.
• Bệnh tiểu đường: Nếu mẹ bầu bị tiểu đường, sinh mổ chủ động có thể giúp kiểm soát tốt hơn lượng đường trong máu và giảm nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và bé.
• Nhiễm trùng: Một số trường hợp nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm herpes sinh dục, có thể khiến sinh thường tiềm ẩn nguy cơ lây truyền sang thai nhi. Trong những trường hợp này, sinh mổ chủ động có thể được lựa chọn để bảo vệ sức khỏe của bé.

Nguyên nhân từ thai nhi

Tình trạng sức khỏe thai nhi có vấn đề: Nếu thai nhi có bất thường về nhịp tim hoặc dấu hiệu suy thai trong quá trình chuyển dạ, sinh mổ chủ động có thể được thực hiện ngay lập tức để đảm bảo an toàn cho bé.

Ngôi thai bất thường:

• Ngôi mông: Khi thai nhi nằm ở ngôi mông, tức là mông hoặc bàn chân của bé hướng ra trước thay vì đầu, sinh mổ chủ động thường được khuyến nghị để tránh nguy cơ cao sinh non, khó khăn trong quá trình sinh và thiếu oxy cho bé.
• Ngôi ngang: Tương tự, nếu thai nhi nằm ở ngôi ngang, tức là bé nằm nghiêng trong tử cung, sinh mổ chủ động cũng có thể được lựa chọn để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
• Ngôi vai: Khi thai nhi nằm ở ngôi vai, tức là vai của bé hướng ra trước, sinh mổ chủ động là phương pháp sinh an toàn nhất để tránh nguy cơ mắc kẹt vai trong quá trình sinh, gây tổn thương cho cả mẹ và bé.

Kích thước thai nhi:

• Em bé to so với khung chậu của người mẹ: Nếu thai nhi có kích thước quá lớn so với khung xương chậu của mẹ, việc sinh thường có thể gặp nhiều khó khăn và tiềm ẩn nguy cơ cho cả mẹ và bé. Trong trường hợp này, sinh mổ chủ động có thể giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
• Cân nặng thai nhi: Khi thai nhi có cân nặng trên 4kg (mổ tương đối) hoặc trên 4,5kg (mổ tuyệt đối), sinh mổ chủ động thường được chỉ định để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Những lợi ích và bất cập khi mổ lấy thai chủ động?

Sinh mổ chủ động mang đến nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé, bao gồm:

• An toàn cho cả mẹ và bé: Sinh mổ chủ động có thể giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng trong quá trình sinh nở, đặc biệt là đối với những thai phụ có thai nhi ở tư thế bất thường, thai nhi quá to, hoặc có vấn đề về sức khỏe.
• Kiểm soát tốt hơn thời gian sinh: Sinh mổ chủ động cho phép thai phụ lựa chọn thời điểm sinh phù hợp, giúp chuẩn bị tốt hơn về mặt tinh thần và thể chất.
• Giảm đau đớn: Quá trình sinh mổ diễn ra dưới tác dụng của thuốc gây tê, giúp thai phụ giảm thiểu cảm giác đau đớn trong quá trình sinh nở.
• Giảm nguy cơ tổn thương tầng sinh môn: Sinh mổ chủ động giúp hạn chế nguy cơ rách tầng sinh môn, một biến chứng thường gặp trong quá trình sinh thường.
• Có thể thực hiện một số thủ thuật y tế khác: Trong quá trình sinh mổ, bác sĩ có thể thực hiện một số thủ thuật y tế khác như lấy thai nhi ra khỏi tử cung, cắt bỏ u xơ tử cung hoặc sửa chữa dị tật bẩm sinh ở thai nhi.

Tuy nhiên, sinh mổ chủ động cũng có một số bất cập cần được cân nhắc trước khi đưa ra quyết định.

• Nguy cơ phẫu thuật: Sinh mổ là một ca phẫu thuật, do đó tiềm ẩn các nguy cơ như chảy máu, nhiễm trùng, dính ruột, tổn thương các cơ quan lân cận.
• Thời gian hồi phục lâu hơn: Sau sinh mổ, thai phụ cần thời gian lâu hơn để hồi phục so với sinh thường.
• Tăng nguy cơ biến chứng cho thai nhi: Sinh mổ có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý ở thai nhi như suy hô hấp, nhiễm trùng, vàng da.
• Có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh nở sau này: Sinh mổ có thể làm tăng nguy cơ biến chứng trong các lần mang thai tiếp theo.
• Chi phí cao hơn: Sinh mổ thường có chi phí cao hơn so với sinh thường.

Lưu ý: Quyết định sinh mổ chủ động cần được đưa ra bởi bác sĩ sản khoa dựa trên đánh giá toàn diện về tình trạng sức khỏe của mẹ và bé, cũng như các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Thai phụ cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể về những lợi ích và bất cập của sinh mổ chủ động, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho bản thân và bé.

Mổ lấy thai chủ động có thể là lựa chọn an toàn và hiệu quả cho cả mẹ và bé trong một số trường hợp nhất định. Tuy nhiên, thai phụ cần cân nhắc kỹ lưỡng những lợi ích và bất cập trước khi đưa ra quyết định. Việc tham khảo ý kiến bác sĩ sản khoa là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Xem thêm:

• Mang thai 1 tuần có dấu hiệu gì? 15 dấu hiệu dễ nhận biết
• Mang thai tháng đầu nên và không nên ăn gì?