Siêu âm động mạch cảnh: Quy trình và các trường hợp cần thực hiện

Siêu âm động mạch cảnh là một dạng siêu âm khá phổ biến thuộc kỹ thuật siêu âm 2D. Phương pháp này thường được sử dụng để phát hiện các mảng xơ vữa động mạch và được sử dụng với mọi đối tượng mà không ảnh hưởng đến sức khỏe. Loại siêu âm này được nhiều bác sĩ đánh giá là có độ chính xác và tin cậy cao.

Phương pháp siêu âm trong y học

Siêu âm là một loại sóng âm có tần số cao hơn tần số mà con người có thể nghe được. Tần số của sóng siêu âm dao động từ 20Hz đến vài GigaHertz. Trong y học, sóng siêu âm thường nằm trong khoảng từ 1 đến 12 MegaHertz (MHz).

Chúng được ứng dụng để tái tạo lại hình ảnh các cấu trúc bên trong cơ thể. Do bước sóng ngắn nên độ phân giải hình ảnh từ phương pháp này cho phép các bác sĩ có thể nhận dạng được các vật thể có kích thước milimet, từ đó chẩn đoán những bất thường trong cơ thể và đề xuất phương pháp điều trị thích hợp.

Siêu âm động mạch cảnh là gì?

Động mạch cảnh là một nhánh lớn của động mạch chủ ngực có nhiệm vụ cung cấp máu lên não. Từ động mạch chủ tại ngực tách thành hai nhánh động mạch cảnh trong và động mạch cảnh ngoài tại phía trên sụn tuyến giáp, ngang mức đốt sống cổ thứ tư. Các tác nhân gây tổn thương động mạch cảnh sẽ gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như xơ vữa động mạch, tắc nghẽn mạch máu não,...

Siêu âm động mạch cảnh (siêu âm Doppler động mạch cảnh) giúp tái tạo lại hình ảnh bên trong mạch máu ở cổ, cho phép bác sĩ kiểm tra cấu trúc và chức năng của động mạch cảnh một cách an toàn. Siêu âm động mạch cảnh giúp phát hiện kịp thời tình trạng tắc nghẽn trong động mạch hoặc các mảng xơ vữa trên thành động mạch.

Những trường hợp cần siêu âm động mạch cảnh

Siêu âm động mạch cảnh được thực hiện khi bác sĩ cần kiểm tra lưu lượng máu, vận tốc và trở kháng của mạch máu. Từ đó chẩn đoán xem thành động mạch cảnh có cục máu đông hoặc mảng bám do xơ vữa hay không. Nguyên nhân làm hạn chế lưu lượng máu đến não, mặt và cổ gây nguy cơ đột quỵ cao. Ngoài ra, siêu âm động mạch cảnh được thực hiện trong các trường hợp sau:

• Kiểm tra hậu phẫu thuật hẹp động mạch cảnh.
• Những bệnh nhân có tiền sử bị đột quỵ hoặc bệnh tim.
• Có âm thanh bất thường qua ống nghe khi bác sĩ khám lâm sàng tại động mạch cảnh.
• Những người bị rối loạn mỡ máu.
• Những bệnh nhân bị thiếu máu não cục bộ thoáng qua hoặc đột quỵ.
• Những người có khả năng cao bị đột quỵ như bệnh nhân bị huyết áp cao hoặc tiểu đường.
• Chuẩn bị phẫu thuật bắc cầu động mạch cảnh.
• Bị tụ máu.

Ngoài ra, siêu âm Doppler động mạch cảnh cũng được thực hiện để kiểm tra tình trạng hồi phục lượng máu bình thường sau phẫu thuật động mạch cảnh (cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh). Hoặc siêu âm để xác nhận vị trí đặt stent nếu bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật đặt stent trong động mạch cảnh.

Quy trình siêu âm động mạch cảnh

Siêu âm động mạch cảnh hay bất kỳ loại siêu âm nào cũng đều phải được các bác sĩ có chuyên môn thực hiện. Điều này giúp đảm bảo an toàn và tăng độ chính xác khi vận hành máy siêu âm.

Chuẩn bị

Trước khi siêu âm động mạch cảnh, bệnh nhân có thể ăn uống bình thường. Nếu trang phục mà bạn đang mặc là áo cao cổ thì có thể bác sĩ sẽ yêu cầu thay trang phục bệnh viện. Các phụ kiện như vòng cổ, khuyên tai sẽ phải tháo ra trước khi tiến hành siêu âm. Tuy nhiên máy trợ thính hoặc kính mắt thì không bắt buộc. Đồng thời bệnh nhân sẽ được thông báo thực hiện siêu âm trong khoảng 30 phút.

Thực hiện

Bệnh nhân được yêu cầu nằm ngửa trên giường siêu âm, kê gối lên cổ và nghiêng đầu để lộ vùng động mạch cảnh trong suốt quá trình thực hiện. Sau đó, bác sĩ sẽ bôi gel lên động mạch cảnh rồi đặt đầu dò lên vùng da này và di chuyển. Đầu dò phát ra sóng siêu âm đồng thời thu nhận lại các sóng phản xạ từ thành động mạch và tế bào máu.

Máy tính kết nối với đầu dò này sẽ phân tích sóng âm phản xạ để tạo và ghi lại hình ảnh bên trong động mạch (thường là hình đen trắng), hướng của dòng máu (thường là hình màu, đây là siêu âm Doppler). Màn hình sẽ hiển thị những hình ảnh trực tiếp này để bác sĩ xem và chẩn đoán.

Kết quả

Các bác sĩ sẽ giải thích kết quả siêu âm cho thấy điều gì và ảnh hưởng của nó đối với bệnh nhân. Nếu siêu âm động mạch cảnh để kiểm tra hậu phẫu thuật, bác sĩ sẽ đánh giá xem liệu phương pháp điều trị hiện tại có hiệu quả, bệnh nhân có cần điều trị bổ sung để theo dõi hay không? Nếu các kết quả cho thấy nguy cơ bị đột quỵ cao, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp điều trị sau theo từng trường hợp khác nhau:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế chất béo bão hòa, tăng cường rau và các loại ngũ cốc nguyên hạt.
• Luyện tập thể dục một cách hợp lý.
• Duy trì cân nặng ổn định ở mức an toàn.
• Không hút thuốc.
• Ngăn ngừa cục máu đông, giảm lượng cholesterol trong máu và huyết áp bằng các loại thuốc kê đơn.
• Phẫu thuật cắt bỏ xơ vữa động mạch cảnh.
• Phẫu thuật để mở và hỗ trợ đặt stent động mạch cảnh.

Như vậy, có thể thấy siêu âm động mạch cảnh là phương pháp được nhiều bác sĩ lựa chọn để phát hiện và ngăn ngừa nguy cơ bị đột quỵ. Hy vọng các bạn đã phần nào hiểu hơn về phương pháp siêu âm động mạch cảnh này cũng như tầm quan trọng của nó.

Xem thêm: Siêu âm có phát hiện viêm vùng chậu không?