Siêu âm tuyến thượng thận là gì?

Siêu âm tuyến thượng thận là một phương pháp hình ảnh y khoa sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh của tuyến thượng thận trong cơ thể con người. Phương pháp này không sử dụng tia X hay bức xạ ionizing, nên được xem là an toàn và không gây đau cho bệnh nhân.

Tuyến thượng thận là gì?

Tuyến thượng thận là một bộ phận nhỏ nằm ở trên mỗi thận trong cơ thể. Mô tả cấu trúc của tuyến thượng thận thường được chia thành hai phần chính: Phần vỏ thượng thận và phần tủy thượng thận.

Phần vỏ thượng thận bao gồm ba lớp chính: Lớp cầu (lớp ngoài), lớp sợi (phần giữa), và lớp lưới (phần trong). Mỗi lớp này có chức năng và cấu trúc riêng biệt, đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất hormone và duy trì sự cân bằng nội tiết của cơ thể.

Phần tủy thượng thận thuộc hệ thần kinh giao cảm và bao gồm các neuron sau hạch đã trải qua sự biến đổi. Các neuron này thường chỉ có thân mà không có sợi nhánh, và chúng được chi phối bởi các sợi trước hạch của hệ thần kinh giao cảm. Phần này của tuyến thượng thận thường liên quan đến quá trình điều tiết và kiểm soát các chức năng tự động của cơ thể.

Kích thước của tuyến thượng thận thường lớn tương đương với kích thước của một quả óc chó. Mỗi phần của tuyến thượng thận chứa các tế bào và cấu trúc khác nhau, và chúng tạo ra các hormone khác nhau có vai trò quan trọng trong điều tiết quá trình sinh lý và cân bằng nội tiết của cơ thể.

Chức năng của tuyến thượng thận rất quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và hoạt động bình thường của cơ thể. Tuyến thượng thận sản xuất và tiết ra một số hormone quan trọng, bao gồm adrenalin, cortisol, DHEA (dihydroepiandrosterone) và aldosterone, mỗi loại có vai trò đặc biệt trong điều chỉnh các quá trình sinh học khác nhau.

Adrenalin và cortisol là hai hormone chủ chốt mà tuyến thượng thận tiết ra. Chúng có vai trò quan trọng trong việc chống lại căng thẳng và duy trì sự ổn định huyết áp của cơ thể. Adrenalin thường được gắn liền với phản ứng "chạy hoặc chiến đấu" khi cơ thể phải đối mặt với tình huống căng thẳng. Trong khi đó, cortisol tham gia vào việc tăng hàm lượng đường trong máu, một phần qua việc điều chỉnh quá trình chuyển đổi các chất năng lượng như axit amin (nguyên liệu chính để tạo protein) thành glucose. Ngoài ra, cortisol còn tham gia vào việc điều tiết hoạt động của hệ miễn dịch, giúp cơ thể đối phó với các tác nhân gây vi khuẩn và vi rút.

Hormone DHEA cũng được sản xuất bởi tuyến thượng thận và có tác dụng quan trọng trong việc điều chỉnh cơ thể. DHEA giúp tăng cường và sửa chữa phân tử protein trong mô tế bào và cơ, cũng như hàn gắn mô tế bào khi chúng bị chấn thương hoặc viêm nhiễm. Hơn nữa, DHEA còn có khả năng chuyển hóa thành các hormone khác như testosterone và estrogen, có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và cân bằng hormone trong cơ thể.

Aldosterone là một hormone khác được sản xuất bởi tuyến thượng thận, có nhiệm vụ quan trọng trong việc điều chỉnh các chất khoáng trong cơ thể. Aldosterone giúp bảo vệ lượng natri trong cơ thể, kích thích sự loại bỏ kali và duy trì cân bằng chất lỏng và huyết áp.

Siêu âm tuyến thượng thận là gì?

Việc tiến hành siêu âm tuyến thượng thận đặt ra nhiều thách thức hơn so với việc thực hiện siêu âm ở các vị trí khác, và điều này có thể được lý giải thông qua một số yếu tố sau:

Một trong những lý do chính là kích thước của tuyến thượng thận, nó nhỏ hơn đáng kể so với các cơ quan khác trong cơ thể. Nằm sâu bên trong và phía sau của phúc mạc, vị trí của tuyến thượng thận cần phải được xác định chính xác để có thể phát hiện nó trên hình ảnh siêu âm.

Bác sĩ cần phải xác định và định vị được hố thượng thận, một không gian mỡ tăng âm bao quanh tuyến thượng thận. Điều này thường được thực hiện thông qua việc quét qua ba chiều theo các lớp cắt: cắt ngang, cắt dọc và cắt theo đường bên.

Trong các lớp cắt ngang, tuyến thượng thận thường nằm sau tĩnh mạch chủ dưới. Quét qua từ trên xuống dưới và từ dưới lên trên, kỹ thuật này đặt ra một số thách thức, đặc biệt là khi dạ dày bị chồng lên phía trước thượng thận trái.

Các lớp cắt dọc hoặc chếch thường di chuyển theo đường liên sườn bên hoặc dưới sườn để có thể nhìn thấy cực trên của thận. Hố thượng thận thường có hình tam giác ở phía trên cực trên của thận.

Kỹ thuật siêu âm cũng liên quan đến việc sử dụng máy quét đầu dò, điều này đòi hỏi việc đi qua các mạch máu lớn như động mạch chủ bụng bên trái và tĩnh mạch chủ dưới bên phải để có thể thăm khám thượng thận ở phía sau.

Trong quá trình này, bệnh nhân thường được yêu cầu hít sâu và nín thở để giúp gan và lách xuống thấp hơn, tạo ra một cửa sổ tốt hơn cho việc thăm khám thượng thận.

Ngoài ra, nếu có sự nhầm lẫn giữa tuyến thượng thận và các cơ quan khác như u thượng thận, kỹ thuật viên và bác sĩ cần phải có sự chuyên môn và kinh nghiệm cao để có thể phân biệt chính xác. Điều này có thể được hỗ trợ bằng việc sử dụng kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính trong các trường hợp khó xác định.

Tóm lại, việc thực hiện siêu âm để phát hiện và chẩn đoán các vấn đề liên quan đến tuyến thượng thận là một quy trình khó khăn và dễ dẫn đến sai sót. Đòi hỏi sự chuyên môn và kỹ năng cao từ phía kỹ thuật viên và bác sĩ thực hiện.

Bệnh lý về tuyến thượng thận

Các vấn đề về tuyến thượng thận, nhất là suy giảm chức năng của nó, có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với sức khỏe tổng thể của cơ thể.

Dấu hiệu của suy giảm chức năng tuyến thượng thận:

• Cơ thể mệt mỏi, căng thẳng, và cảm thấy uể oải.

• Da có thể trở nên sậm đen.
• Cảm giác căng thẳng ở cả mặt tinh thần và thể chất, dẫn đến sự suy yếu toàn diện.
• Huyết áp có thể giảm, đặc biệt rõ ràng khi chuyển từ tư thế nằm sang tư thế đứng.

Nguyên nhân của suy giảm chức năng tuyến thượng thận:

Suất phát có thể xuất phát từ phần vỏ của tuyến thượng thận, không thể sản xuất đủ lượng hormone theo nhu cầu của cơ thể. Một nguyên nhân phổ biến là bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm lẫn tuyến thượng thận là một cơ thể ngoại lai và tấn công nó, gây ra tổn thương và suy giảm hoạt động của nó.

Ngoài ra, suy giảm chức năng tuyến thượng thận cũng có thể là kết quả của vi khuẩn gây viêm hoặc viêm nhiễm tuyến thượng thận, sự di căn của ung thư tới tuyến thượng thận, hoặc sự mất cân bằng nội tiết toàn cơ thể.