So sánh thuốc tiêm và thuốc uống khác nhau thế nào?

Khi bác sĩ quyết định cho bệnh nhân sử dụng thuốc tiêm hay thuốc uống sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào mục đích điều trị, đồng thời kết hợp với tình trạng cụ thể của bệnh nhân, dược động học và dược lực của thuốc. Vậy thuốc uống khác gì với thuốc tiêm? Nhà thuốc Long Châu sẽ đưa ra những thông tin hữu ích để giúp bạn đọc so sánh thuốc tiêm và thuốc uống khác nhau thế nào?

Các dạng bào chế thuốc

Hiện nay, có rất nhiều dạng bào chế thuốc khác nhau. Với mỗi cách phân chia sẽ có những dạng bào chế thuốc khác, cụ thể là:

Theo thể chất của thuốc sẽ có các dạng bào chế như:

• Dạng thuốc lỏng: Dung dịch thuốc, siro, hỗn dịch thuốc, cao lỏng.
• Dạng thuốc mềm: Cao mềm, thuốc mỡ… được dùng bôi trên bề mặt da hoặc niêm mạc.
• Dạng thuốc rắn: Bột thuốc, viên nén, viên nang mềm/cứng, cốm thuốc.

Theo đường dùng của thuốc sẽ có các dạng bào chế như:

• Dạng thuốc tiêm: Tiêm dưới da, tiêm bắp, tiêm hoặc truyền nhỏ giọt tĩnh mạch.
• Dạng thuốc dành cho đường tiêu hoá: Thuốc ngậm, uống hay nhai được hấp thu hoặc gây tác dụng tại chỗ (chủ yếu ở ruột non), thuốc thụt hoặc thuốc đặt hậu môn.
• Dạng thuốc theo đường da: Thuốc nước, thuốc mỡ, thuốc bột đắp, cao dán, thuốc phun mù…

So sánh thuốc tiêm và thuốc uống khác nhau như thế nào?

Thuốc tiêm và thuốc uống đều có mục đích là điều trị một tình trạng bất thường ở sức khỏe người bệnh. Tuy nhiên, có bệnh nhân bác sĩ sẽ cho sử dụng thuốc uống, bệnh nhân khác lại được chỉ định dùng thuốc tiêm. Vậy thuốc uống khác gì so với thuốc tiêm? Dưới đây là những đặc điểm để so sánh thuốc tiêm và thuốc uống khác nhau như thế nào, cụ thể như sau:

Đặc điểm của thuốc uống

Dưới đây là những đặc điểm nổi bật của thuốc uống, bao gồm:

• Có tác dụng chậm hơn so với thuốc tiêm.
• Ít gây ra các tai biến có liên quan đến đường tiêm truyền.
• Tiện dụng và dễ dùng. Người bệnh có thể tự sử dụng thuốc ngay tại nhà.
• Một số loại thuốc khi uống cùng lúc với nhau có thể gây tương tác và làm giảm hấp thu. Vì thế, nên tránh sử dụng những loại thuốc đó cùng một thời điểm, thay vào đó, hãy uống cách nhau trong một khoảng thời gian nhất định (từ 1 - 2 giờ, tuỳ theo từng loại thuốc).
• Thuốc uống có thể không phù hợp cho trường hợp người bệnh bị nôn ói nhiều, niêm mạc tiêu hoá bị tổn thương hoặc mắc hội chứng kém hấp thu… Bên cạnh đó, ở những bệnh nhân bị hôn mê hoặc bệnh nhân không có khả năng ăn uống bình thường thì có thể cho dùng thuốc qua sonde.
• Thuốc tiêm thường có giá thành cao hơn so với thuốc uống. Các loại viên nang, viên nén, viên nhộng… có thể tìm thấy dễ dàng tại các nhà thuốc trên toàn quốc.

Đặc điểm của thuốc tiêm

Dưới đây là những đặc điểm nổi bật của thuốc tiêm:

• Thuốc tiêm khởi phát tác dụng nhanh chóng nên thường được sử dụng trong các trường hợp cấp cứu cần tác dụng nhanh. Đối với tình trạng nhiễm khuẩn thì các loại kháng sinh dạng tiêm thường sẽ được chỉ định trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng, nhiễm khuẩn ở vị trí sâu hoặc không dung nạp được kháng sinh theo đường uống.
• Có một số loại thuốc hấp thụ kém qua đường tiêu hoá và dễ bị dịch vị dạ dày phá huỷ nên chỉ có thể bào chế dưới dạng tiêm mà không bào chế dưới dạng uống.
• Thuốc tiêm rất hữu ích trong những trường hợp bệnh nhân không thể uống được thuốc như bị nôn ói quá nhiều, đường tiêu hoá có vấn đề gây hấp thu kém hoặc người bệnh không hợp tác…
• Thuốc tiêm có thể gây ra một số tai biến khi sử dụng như đau nhức, tắc mạch, áp-xe, sốc phản vệ, nhiễm trùng, viêm tĩnh mạch, tiêm sai đường dùng gây hoại tử mô (CaCl2)...
• Người bệnh thường sẽ không thể tự sử dụng thuốc tiêm tại nhà (trừ một số loại thuốc như thuốc tiêm insulin) mà cần phải đến các cơ sở y tế để được nhân viên ý tế dùng thuốc cho và theo dõi.

Thuốc tiêm và thuốc uống loại nào tốt hơn?

Trên đây là những đặc điểm so sánh thuốc tiêm và thuốc uống khác nhau thế nào. Vậy thuốc tiêm và thuốc uống loại nào tốt hơn?

Theo đó, khi bác sĩ quyết định cho bệnh nhân dùng thuốc tiêm (tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch chậm, tiêm dưới da hay tiêm nhỏ giọt) hay thuốc uống sẽ phụ thuốc hoàn toàn vào mục đích điều trị, tình trạng cụ thể của bệnh nhân cũng như dược động học và dược lực của loại thuốc đó. Yêu cầu khi sử dụng thuốc là phải lựa chọn được loại thuốc tốt, phù hợp và có khả năng đạt được đủ nồng độ cần thiết tại vị trí tiêm để phát huy được hiệu quả. Ngoài ra, thuốc được sử dụng không gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm cho người bệnh, dễ dùng, dễ uống hoặc ít gây đau khi tiêm và có giá thành hợp lý.

Có nhiều dạng bào chế thuốc khác nhau để bác sĩ điều trị có thể lựa chọn loại thuốc phù hợp cho từng mức độ bệnh, tình trạng tiến triển của bệnh, nhu cầu thuận lợi nhất cho bệnh nhân đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi.

Về dược động học, khi đưa bất cứ một loại thuốc nào vào cơ thể người, thuốc cần phải có một khoảng thời gian nhất định để được hấp thu vào máu rồi phát huy công dụng, sau đó sẽ bị đào thải ra khỏi cơ thể bằng nhiều cách khác nhau.

Thuốc tiêm sẽ nhanh chóng đạt được nồng độ cao trong máu cũng như tại vị trí được tác động, có nghĩa là sẽ phát huy tác dụng nhanh chóng. Tuy nhiên, thuốc dùng qua đường tiêm có thể bị đào thải nhanh chóng ra khỏi cơ thể. Chẳng hạn, sau khi tiêm kháng sinh ampicillin qua đường tình mạch thì sau khoảng 2 - 3 phút thuốc sẽ đạt được nồng độ tối đa trong máu, sau đó nó sẽ bị loại trừ ra khỏi cơ thể sau 5 tiếng nên cần phải tiêm ít nhất là 4 lần/ngày mới có thể giữ được nồng độ thích hợp để mang lại tác dụng điều trị tình trạng nhiễm khuẩn. Trong trường hợp tiêm bắt thì sẽ mất từ 45 - 60 phút để đạt được nồng độ tối đa cần thiết và sau 7 - 8 giờ sẽ bị đào thải ra khỏi cơ thể nên đòi hỏi phải tiêm bắp ít nhất 3 lần/ngày mới đủ tác dụng.

Do vậy, không thể có một câu trả lời chính xác cho vấn đề thuốc tiêm hay thuốc uống tốt hơn. Việc lựa chọn sử dụng dạng thuốc nào sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh lý, đặc điểm thể trạng của bệnh nhân, giá thành và các yếu tố khác. Trên thực tế, thuốc tiêm thường được dùng trong những trường hợp bệnh nhân nôn trớ nhiều, xảy ra rối loạn hấp thu tại đường tiêu hoá, nhiễm khuẩn quá nặng (nhiễm khuẩn máu do não mô cầu, nhiễm khuẩn máu có choáng…). Còn lại, hầu hết các tình trạng khác đều có thể sử dụng thuốc uống với liều lượng phù hợp để đạt được hiệu quả điều trị.

Ngoài ra, sử dụng thuốc uống còn giúp người bệnh tránh được đau đớn, ít tác dụng phụ, ít tai biến, dễ dùng, dễ mua và giá thành hợp lý.

Tóm lại, thuốc uống hay thuốc tiêm đều có những ưu - nhược điểm khác nhau. Việc lựa chọn thuốc uống hay thuốc tiêm sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh, thể trạng của bệnh nhân, giá thành và nhiều yếu tố khác. Hy vọng với những thông tin được chia sẻ trong bài viết đã giúp bạn đọc nắm được các đặc điểm so sánh thuốc tiêm và thuốc uống khác như thế nào. Điều quan trọng là bệnh nhân cần tuân thủ theo đúng chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và sự an toàn khi dùng thuốc.