Tác dụng phụ khi uống sắt và cách khắc phục hiệu quả

Sắt là một vi chất dinh dưỡng quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong quá trình tạo máu. Tuy nhiên, việc bổ sung sắt quá liều hoặc không đúng cách có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến sức khỏe. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các tác dụng phụ khi uống sắt, nguyên nhân và cách khắc phục.

Tìm hiểu tác dụng phụ khi uống sắt 

Tác dụng phụ khi uống sắt liên quan đến tiêu hóa

Khi bổ sung sắt với liều lượng cao hoặc không đúng cách, chúng ta có thể gặp phải một số tác dụng phụ, chủ yếu liên quan đến hệ tiêu hóa. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng (Journal of Nutrition), tỷ lệ người dùng bổ sung sắt gặp phải các vấn đề về tiêu hóa như táo bón, buồn nôn và khó tiêu có thể lên đến 30%.

Một trong những tác dụng phụ khi uống sắt mà nhiều người gặp phải nhất là táo bón. Sắt có khả năng làm chậm nhu động ruột, khiến quá trình tiêu hóa trở nên khó khăn hơn và gây ra táo bón. Tình trạng này thường gặp ở phụ nữ mang thai và người cao tuổi. Mẹ bầu uống viên sắt bị táo bón vì họ là đối tượng được khuyến nghị bổ sung sắt.

Một tác dụng phụ khác thường gặp khi uống sắt là buồn nôn và nôn. Việc uống sắt khi bụng đói hoặc với liều lượng cao có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây ra cảm giác buồn nôn và nôn mửa. Để giảm thiểu tình trạng này, người dùng nên uống sắt sau bữa ăn và chia nhỏ liều dùng trong ngày.

Ngoài ra, nhiều người cũng gặp phải tình trạng đầy hơi và khó tiêu khi sử dụng sắt. Hệ tiêu hóa cần một thời gian để thích nghi với lượng sắt bổ sung. Và trong quá trình này có thể xảy ra các triệu chứng khó chịu như đầy hơi, chướng bụng. Để giảm thiểu các tác dụng phụ này, người dùng có thể lựa chọn các loại viên sắt dạng lỏng hoặc viên nén bao tan chậm, giúp cơ thể hấp thụ sắt từ từ và giảm

Ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng và thừa sắt

Bên cạnh những ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa, việc bổ sung sắt còn có thể gây ra một số tác dụng phụ liên quan đến hấp thu dinh dưỡng. Sắt có thể cạnh tranh với các khoáng chất khác như kẽm, canxi để hấp thu vào cơ thể. Điều này có nghĩa là khi bổ sung sắt, cơ thể có thể không hấp thu đủ lượng kẽm và canxi cần thiết, dẫn đến thiếu hụt các khoáng chất này. Để giảm thiểu tình trạng này, người dùng nên có khoảng cách thời gian nhất định giữa các lần bổ sung sắt và các loại vitamin, khoáng chất khác.

Quá liều sắt cũng là một tác dụng phụ khi uống sắt khá nghiêm trọng. Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt, nó sẽ tích tụ trong các cơ quan nội tạng như gan, tim và gây tổn thương. Việc thừa sắt có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như xơ gan, suy tim và rối loạn thần kinh.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học (Journal of Medicine), việc bổ sung sắt quá liều có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Quá liều sắt thường xảy ra ở những người mắc bệnh thừa sắt di truyền hoặc những người tự ý bổ sung sắt quá liều mà không có chỉ định của bác sĩ.

Phản ứng dị ứng hoặc không dung nạp khi uống sắt

Khi bổ sung sắt, một số người có thể gặp phản ứng dị ứng thuốc sắt hoặc không dung nạp với các loại sắt cụ thể. Các triệu chứng dị ứng sắt phổ biến bao gồm: Phát ban, sưng phù, ngứa da, khó thở, hoặc đau đầu đột ngột. Những phản ứng này có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời, đặc biệt là tình trạng sốc phản vệ. Trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng này, việc ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức và tìm kiếm tư vấn y tế là cần thiết.

Bên cạnh tác dụng phụ khi uống sắt vừa kể trên, một số người có thể không dung nạp được một loại sắt cụ thể. Sắt sulfat, một dạng sắt phổ biến, thường gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, đau dạ dày hoặc táo bón đối với những người nhạy cảm. Trong trường hợp này, việc chuyển sang các dạng sắt khác như sắt gluconat hoặc sắt fumarat có thể giúp giảm thiểu các tác dụng phụ. Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Nutrition, sắt gluconat thường dễ dung nạp hơn và ít gây kích ứng dạ dày so với sắt sulfat.

Ngoài những tác dụng phụ kể trên, một số người bị nóng trong, nổi mụn sau khi uống sắt. Vì vậy, việc tìm hiểu kỹ càng và bổ sung sắt đúng cách, đủ lượng rất quan trọng.

Cách giảm thiểu tác dụng phụ khi uống sắt

Việc bổ sung sắt là cần thiết cho nhiều người, đặc biệt là phụ nữ mang thai, trẻ em đang lớn và người bị thiếu máu. Tuy nhiên, để giảm thiểu những tác dụng phụ này, chúng ta cần có những biện pháp như:

Uống sắt đúng liều lượng

Mỗi người có nhu cầu về sắt khác nhau, do đó, liều lượng bổ sung cũng sẽ khác nhau. Việc tự ý tăng liều hoặc giảm liều đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Người bệnh nên tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn.

Kết hợp thực phẩm và bổ sung sắt hợp lý

Các loại thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, bưởi... có tác dụng tăng cường khả năng hấp thu sắt của cơ thể. Ngược lại, các loại đồ uống chứa caffeine như trà, cà phê lại làm giảm khả năng hấp thu sắt. Do đó, nên tránh uống trà, cà phê trong vòng 1 - 2 giờ trước hoặc sau khi uống sắt.

Chọn sản phẩm bổ sung sắt phù hợp

Đối với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm, việc chuyển sang sử dụng viên sắt tan chậm hoặc sắt dạng nước có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng khó chịu như buồn nôn, nôn mửa, ợ nóng. Viên sắt tan chậm sẽ được giải phóng từ từ trong ruột non, giúp giảm thiểu sự kích ứng niêm mạc dạ dày.

Một số người không nên uống sắt

Những ai không nên uống sắt? Họ là những người mắc bệnh Hemochromatosis di truyền, mắc các bệnh lý huyết học, viêm loét dạ dày, bệnh Crohn, viêm đại tràng, trẻ em dưới 6 tháng tuổi, người bị suy thận, sỏi mật...

Mặc dù sắt là một khoáng chất quan trọng cho cơ thể, nhưng việc sử dụng sắt cần được thực hiện một cách khoa học và thận trọng. Để tránh các tác dụng phụ khi uống sắt không mong muốn, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, tuân thủ đúng liều lượng và cách dùng được chỉ định. Ngoài ra, việc xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất xơ cũng giúp giảm thiểu các tác dụng phụ của sắt.