Tế bào tiêu diệt tự nhiên (NK): Những điều cần biết

Hoạt động của tế bào NK được điều hòa bởi nhiều thụ thể khác nhau trên các phân tử bề mặt tế bào. Sau đây sẽ là cái nhìn tổng quan về vai trò của tế bào NK trong cơ thể trong các điều kiện bệnh lý khác nhau và tiềm năng sử dụng sức mạnh của các tế bào này.

Tế bào tiêu diệt tự nhiên là gì?

Tế bào tiêu diệt tự nhiên hay còn gọi là tế bào NK là một bạch huyết bào có trong hệ thống miễn dịch tự nhiên có thể phản ứng nhanh chóng với các tế bào bị nhiễm virus và các tế bào dị biệt bao gồm cả tế bào có khả năng hình thành bệnh ung thư. Chức năng của chúng là nhận biết và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus, bao gồm cả tế bào mới sinh.

Hệ thống miễn dịch thích nghi bao gồm hai loại là tế bào B và tế bào T. Tế bào B sẽ có vai trò chính trong phản ứng miễn dịch dịch thể, trong khi đó tế bào T chỉ chủ yếu tham gia vào phản ứng miễn dịch qua trung gian tế bào.

Hệ thống miễn dịch bẩm sinh gồm có các tế bào và protein giữ vai trò quan trọng trong việc khởi đầu và kích hoạt hệ thống miễn dịch thích nghi sau đó. Các thành phần chính của hệ thống miễn dịch bẩm sinh là hàng rào biểu mô vật lý, bạch cầu thực bào, tế bào đuôi gai và tế bào tiêu diệt tự nhiên.

Tế bào NK là một thành phần cực kỳ quan trọng của hệ thống miễn dịch bẩm sinh, chúng là những tế bào lympho có nguồn gốc từ tủy xương lớn, có dạng hạt. Tế bào NK chiếm số lượng tế bào lympho lớn thứ ba sau tế bào B và tế bào T. Chúng cũng được tìm thấy trong khoang màng bụng, lá lách, gan, phổi, hạch bạch huyết, tuyến ức và tử cung khi mang thai.

Tế bào NK phát triển như thế nào?

Tế bào NK phát triển trong tủy xương, hạch bạch huyết và gan. Đầu tiên, tiền chất tế bào NK được xác định trong quần thể tế bào tạo máu và phân biệt thành tế bào NK nhưng không phân biệt với những dòng khác. Tiếp theo kiểu hình và chức năng của tế bào NK sẽ phát triển cho đến khi thông qua cân bằng nội môi. Cuối dùng tế bào NK được đánh dấu là đã trưởng thành.

Tế bào NK ở các mô bạch huyết thứ cấp như amidan, hạch bạch huyết và lách khác với tế bào NK ở máu ngoại vi vì chúng được kích hoạt bởi các tế bào đuôi gai và tiết ra các cytokine như interferon, từ đó kích thích phản ứng giết chết hiệu quả hơn qua cách kích thích tế bào.

Vai trò của tế bào NK đối với các vấn đề sức khỏe và bệnh lý

Tế bào NK có nhiều chức năng sinh học trong việc nhận biết và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus và tế bào mới sản sinh. Vì vậy, tế bào NK có tác dụng điều hòa miễn dịch nhất định, còn được gọi là liệu pháp miễn dịch tự thân. Chức năng của tế bào NK được điều khiển bởi một loạt các thụ thể biểu hiện trên bề mặt tế bào. Những thụ thể này có bản chất ức chế hoặc kích hoạt trong tự nhiên. Một tế bào NK cụ thể thường biểu hiện từ hai đến bốn thụ thể ức chế.

Hiện tại, chức năng của tế bào NK trong khả năng miễn dịch của động vật có vú vẫn chưa được tìm hiểu đầy đủ. Tuy nhiên, dữ liệu từ những bệnh nhân mắc các bệnh hiếm gặp do thiếu tế bào NK đã chứng minh vai trò của loại tế bào này trong hệ thống miễn dịch của con người.

Tế bào NK có khả năng tạo ra và đáp ứng với các kích thích viêm nên chúng đóng vai trò quan trọng trong khả năng chống lại virus và thực hiện giám sát miễn dịch đối với các khối u. Ngoài ra, tế bào NK còn phát huy chức năng miễn dịch chống nấm bằng cách phá vỡ trực tiếp các màng protein hoặc thúc đẩy quá trình thực bào trực tiếp. Tế bào NK có thể giải phóng các granzyme làm bất hoạt hóa quá trình oxy hóa của vi khuẩn hoặc làm trung gian tiêu diệt chúng.

Tuy nhiên, việc ứng dụng tế bào NK vào làm tác nhân trị liệu miễn dịch đòi hỏi sự phát triển công nghệ nhất định. Bởi vì tế bào NK cần được phân lập và mở rộng đến số lượng đủ để hoạt động như tế bào hiệu ứng. Ngoài ra, hoạt động của tế bào NK cần được tăng cường để đạt kết quả tốt hơn.

Tế bào NK là tế bào duy nhất tự tìm đến tế bào ung thư và tiêu diệt chúng. Cách dùng loại tế bào này để tiêu diệt tế bào ung thư là hoạt hóa tế bào NK và đưa chúng vào cơ thể. Khi phát hiện ra tế bào ung thư, tế bào NK sẽ ngay lập tức sản sinh perforin trên bề mặt để làm tan chảy tế bào ung thư, tạo nên lỗ hổng trên bề mặt tế bào ung thư rồi tiêu diệt chúng.

Hiện nay, tế bào NK đóng vai trò quan trọng trong điều trị ung thư, nhiễm virus bao gồm cả HIV/AIDS, các bệnh tự miễn và hen suyễn. Đây được xem là phương pháp mới trong điều trị ung thư. Tuy nhiên, chúng ta cần thêm nhiều kết quả lâm sàng được công bố về loại tế bào này trước khi sử dụng rộng rãi.

Trên đây là những điều bạn cần biết về tế bào tiêu diệt tự nhiên mà chúng tôi đưa ra. Nếu có những triệu chứng bất thường xảy ra trong quá trình điều trị bằng loại tế bào này thì bạn nên được thăm khám và tư vấn bởi các bác sĩ chuyên khoa kịp thời.

Xem thêm: Tế bào lympho T và những điều bạn chưa biết