Thuốc lá gây hại cho hệ tim mạch ra sao?

Hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây tử vong và bệnh tật bởi nó gây hại cho gần như mọi cơ quan trong cơ thể, bao gồm tim, mạch máu, phổi, mắt, miệng, cơ quan sinh sản, xương, bàng quang và cơ quan tiêu hóa… Theo thống kê, khoảng 1 trong 5 trường hợp tử vong do bệnh tim có liên quan trực tiếp đến việc hút thuốc.

Mối tương quan giữa thuốc lá và hệ tim mạch 

Thuốc lá có ảnh hưởng ra sao đối với hệ tim mạch đã và đang được nghiên cứu rất nhiều bởi các nhà khoa học trên thế giới. Tiến sĩ Aage Tverdal, thuộc Viện Sức khỏe cộng đồng Na Uy và các cộng sự của mình đã tiến hành theo dõi và thu thập dữ liệu tình hình sức khỏe, mức độ hút thuốc lá và tỉ lệ tử vong của gần 3.000 người, cả nam lẫn nữ, trong khoảng thời gian từ giữa thập niên 70 của thế kỷ trước cho đến năm 2002.

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe của hệ tim mạch.

Kết quả cho thấy, so với người không bao giờ hút thuốc thì những người hút thuốc lá có nguy cơ tử vong tăng 50%. Con số này tương quan tỉ lệ thuận với số lượng điếu thuốc hút mỗi ngày. Với bệnh lý tim mạch, những người hút từ 1 - 4 điếu thuốc/ngày sẽ có nguy cơ tử vong vì bệnh mạch vành cao hơn gấp 3 lần so với người không bao giờ hút thuốc.

Một nghiên cứu trên cộng đồng ở Pháp vào năm 1991 cũng chỉ ra rằng, so với nhóm nữ không hút thuốc, nhóm nữ hút thuốc có nguy cơ mắc xơ vữa động mạch cao gấp 3,9 lần. Trong khi đó, theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, có khoảng 40.000 người chết vì các bệnh về tim và mạch máu do hít phải khói thuốc. Đồng thời, khói thuốc làm tăng nguy cơ đột quỵ ở những người hút thuốc lá thụ động (tiếp xúc với khói thuốc) lên 20 - 30%.

Như vậy, qua số liệu từ các cuộc nghiên cứu trên đều cho chúng ta thấy rằng hút thuốc lá có hại cho hệ tim mạch, là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra các bệnh tim mạch nguy hiểm.

Dù hút với số lượng ít, 1 điếu thuốc sau mỗi bữa ăn cũng đã làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh và nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch.

So với người không bao giờ hút thuốc thì những người hút thuốc lá có nguy cơ tử vong tăng 50%.

Hút thuốc lá ảnh hưởng đến tim mạch như thế nào?

Cơ chế hút thuốc lá gây bệnh tim mạch

Khói thuốc lá chứa hơn 7000 hóa chất độc hại, trong đó hai thành phần chính là nicotine và khí carbon monoxide (CO) là tác nhân gây ra các bệnh lý liên quan đến tim mạch khi chúng xâm nhập vào cơ thể. 

Về cơ chế, những người hút thuốc lá sẽ làm tăng nồng độ của những sản phẩm oxy hóa như cholesterol LDL oxy hóa và làm giảm nồng độ cholesterol HDL - yếu tố đóng vai trò bảo vệ tim. Những yếu tố này kết hợp với sự tác động của CO và độc chất nicotine làm tổn thương nội mạch. 

Vì những quá trình tổn thương trên, cơ thể của những người hút thuốc lá sẽ tăng những phản ứng mạch máu, giảm cung lượng máu mang oxy nên dẫn đến thiếu máu cơ tim và co thắt mạch vành. Ngoài ra, hút thuốc lá cũng góp phần làm tăng fibrinogen và tăng sự kết dính tiểu cầu.

Các tình trạng tim mạch hiếm gặp nhưng nghiêm trọng khác có thể do hút thuốc bao gồm:

• Bệnh động mạch ngoại biên (và bệnh mạch máu ngoại biên): Tình trạng các mạch máu bị thu hẹp dẫn đến không đủ lưu lượng máu đến cánh tay, chân, tay và chân, có thể dẫn đến cắt cụt chi… Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu có thể gây ra tình trạng này.
• Phình động mạch chủ bụng: Một khối phình được hình thành trong động mạch chủ, động mạch chính phân phối máu qua cơ thể, nằm trong bụng. Khi phình động mạch chủ bụng vỡ, nó có thể dẫn đến tử vong đột ngột. Gần như tất cả các trường hợp tử vong bởi tình trạng này là do hút thuốc.

Thuốc lá và bệnh tim

Tăng huyết áp

Khói thuốc lá chứa hơn 7000 hóa chất độc hại là tác nhân gây ra các bệnh lý liên quan đến tim mạch.

Sau khi hút thuốc lá, nicotine trong khói thuốc sẽ xâm nhập vào cơ thể và kích thích hệ thống thần kinh của tim làm tăng nhịp tim và huyết áp. Nhịp tim có thể tăng lên 30% trong khoảng 10 phút đầu hút thuốc lá và sau đó trở về bình thường.

Tuy nhiên, dưới tác động của sự kích thích này, mạch máu bị co lại buộc tim phải hoạt động nhiều hơn để vận chuyển oxy. Tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ khiến huyết áp dao động ở mức cao gây ảnh hưởng xấu cho tim, tăng gánh nặng liên tục cho tim và hậu quả là gây các bệnh lý liên quan đến tim.

Xơ vữa động mạch

Khi hút thuốc lá, các chất độc hại trong khói thuốc, đặc biệt là khí CO xâm nhập vào máu làm tổn thương sự toàn vẹn và độ mềm dẻo của lòng mạch, tạo điều kiện hình thành các mảng xơ vữa. Theo thời gian, các mảng xơ vữa tích tụ khiến động mạch bị thu hẹp, cản trở luồng máu lưu thông. Xơ vữa động mạch chính là một trong nguyên nhân chính dẫn đến cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim

Hút thuốc lá thường xuyên sẽ gây phá hủy mạch máu nặng nề. Những người có thói quen hút thuốc lá thường khởi phát cả cơn đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim nhiều hơn so với những người không hút thuốc. 

Ngoài ra, ở những người hút thuốc lá thì độ tuổi bắt đầu xuất hiện nhồi máu cơ tim sẽ đến sớm hơn, nguy cơ tái phát biến chứng do bệnh mạch vành trong một năm cũng cao gấp 2 lần so với người không hút thuốc.

Không chỉ những người hút thuốc lá chịu ảnh hưởng của khói thuốc mà những người không hút thuốc nhưng thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá cũng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn 25 đến 30% so với những người không phơi nhiễm. Trong đó, trẻ em, phụ nữ mang thai và người lớn tuổi là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất do hiện tượng hút thuốc lá thụ động.

Hút thuốc lá thường xuyên sẽ gây phá hủy mạch máu nặng nề.

Bỏ hút thuốc để bảo vệ sức khỏe tim mạch

Cách tốt nhất để bảo vệ trái tim của bạn khỏi bệnh liên quan đến hút thuốc và tử vong là không bao giờ bắt đầu sử dụng thuốc lá, nhưng nếu bạn là người hút thuốc, bạn càng sớm có thể bỏ thuốc lá thì càng tốt. Bỏ hút thuốc mang lại lợi ích cho trái tim của bạn hiện tại và trong tương lai:

• Hai mươi phút sau khi bạn bỏ thuốc, nhịp tim của bạn giảm xuống.
• Chỉ 12 giờ sau khi bỏ hút thuốc, nồng độ carbon monoxide trong máu giảm xuống mức bình thường, cho phép nhiều oxy hơn đến các cơ quan quan trọng như tim của bạn.
• Trong vòng bốn năm bỏ thuốc, nguy cơ đột quỵ của bạn giảm xuống mức của những người không hút thuốc suốt đời.

Cách tốt nhất để bảo vệ trái tim của bạn khỏi bệnh liên quan đến hút thuốc và tử vong là không bao giờ bắt đầu sử dụng thuốc lá.

Qua bài viết cho thấy việc hút thuốc lá gây hại cho hệ tim mạch ra sao? Dẫu biết rằng việc từ bỏ hút thuốc là không hề dễ dàng. Theo thống kê, có 70% người hút thuốc muốn bỏ thuốc lá nhưng chỉ có 5% số người này thành công. Vì thế, để cai thuốc lá hiệu quả bạn cần quyết tâm và lập kế hoạch rõ ràng, cụ thể. Nếu cần thiết bạn có thể nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ cũng như sự hỗ trợ từ gia đình và những người xung quanh.

Như Quỳnh

Nguồn tham khảo: Tổng hợp