Thuốc xịt mũi là gì? Phân loại và 12 thuốc xịt viêm mũi dị ứng được ưa chuộng

Bạn thường xuyên bị nghẹt mũi, hắt hơi do viêm mũi dị ứng và đang tìm kiếm giải pháp nhanh chóng? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về các loại thuốc xịt mũi, cách dùng an toàn và những lưu ý quan trọng để kiểm soát triệu chứng hiệu quả mà không gây hại cho sức khỏe.

Thuốc xịt mũi là gì?

Thuốc xịt mũi (nasal spray) là một dạng thuốc được bào chế để sử dụng trực tiếp vào hốc mũi thông qua một vòi phun sương hoặc dạng khí dung. Loại thuốc này được thiết kế nhằm cung cấp hoạt chất đến niêm mạc mũi, nơi thuốc có thể hấp thu nhanh chóng, tác động trực tiếp tại chỗ hoặc toàn thân, tùy thuộc vào loại thuốc. Thuốc xịt mũi được sử dụng phổ biến để điều trị các tình trạng như:

• Nghẹt mũi do cảm lạnh, cúm, viêm xoang;
• Dị ứng mũi (viêm mũi dị ứng);
• Viêm mũi vận mạch;
• Phòng và điều trị cúm (với dạng vắc xin cúm xịt mũi);
• Một số loại thuốc nội tiết, giảm đau hoặc điều trị ngừng thở khi ngủ (ít phổ biến hơn).

Phân loại thuốc xịt mũi

Thuốc xịt mũi được chia thành nhiều loại dựa trên thành phần hoạt chất và mục đích điều trị. Mỗi loại có cơ chế tác dụng khác nhau, được chỉ định trong các tình trạng bệnh lý cụ thể liên quan đến đường hô hấp trên. Dưới đây là các nhóm thuốc xịt mũi phổ biến:

Thuốc xịt mũi corticosteroid

Thuốc xịt mũi corticosteroid là loại thuốc thường được chỉ định trong điều trị viêm mũi dị ứng, viêm xoang mạn và các bệnh lý mũi xoang có liên quan đến viêm. Hoạt chất như fluticasone, mometasone và budesonide giúp giảm viêm, sưng nề và tiết dịch nhầy tại niêm mạc mũi. Đây là nhóm thuốc có hiệu quả cao nếu được sử dụng đều đặn và đúng liều lượng, tuy nhiên tác dụng thường không xuất hiện tức thì mà cần vài ngày để phát huy đầy đủ.

Thuốc xịt mũi kháng histamin

Thuốc xịt mũi kháng histamin có tác dụng đối kháng với histamin - chất trung gian gây dị ứng. Thuốc giúp giảm nhanh các triệu chứng như hắt hơi, chảy nước mũi, ngứa mũi ở người bị viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc quanh năm. Azelastine là một trong những hoạt chất điển hình. Ưu điểm của nhóm này là tác dụng nhanh và thường ít gây buồn ngủ, tuy nhiên một số người có thể cảm thấy vị đắng sau khi sử dụng.

Thuốc xịt mũi co mạch

Thuốc xịt mũi co mạch (hay thuốc thông mũi) chứa các hoạt chất như oxymetazoline hoặc xylometazoline, giúp co mạch máu tại niêm mạc mũi, giảm sung huyết và nhanh chóng làm thông thoáng đường thở. Đây là lựa chọn phổ biến trong các trường hợp nghẹt mũi do cảm lạnh hoặc viêm xoang cấp. Tuy nhiên, nhóm thuốc này chỉ nên dùng tối đa 3 - 5 ngày để tránh tình trạng “nghẹt mũi hồi ứng” - khi mũi trở nên phụ thuộc vào thuốc và tắc nghẽn nặng hơn nếu ngừng sử dụng.

Thuốc xịt nước muối sinh lý

Thuốc xịt nước muối sinh lý là loại không chứa dược chất, thường bao gồm dung dịch muối đẳng trương hoặc ưu trương. Đây là biện pháp hỗ trợ làm sạch mũi, loại bỏ chất nhầy, dị nguyên và giữ ẩm cho niêm mạc. Loại này an toàn, có thể sử dụng hàng ngày và phù hợp cho mọi đối tượng, kể cả trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh lý mạn tính vùng mũi xoang.

Top 12 thuốc xịt viêm mũi dị ứng được ưa chuộng

Thuốc xịt mũi Benita Merap

Thuốc xịt mũi Benita là sản phẩm của Công Ty Cổ Phần Tập Đoàn Merap, chứa thành phần chính là budesonid. Đây là một loại thuốc corticosteroid, được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng quanh năm và viêm mũi dị ứng theo mùa, viêm mũi do rối loạn vận mạch, dự phòng tái phát polyp mũi sau phẫu thuật cắt polyp, điều trị triệu chứng polyp mũi.

Thuốc xịt mũi Otrivin 0.05%

Thuốc xịt mũi Otrivin là sản phẩm của Haleon CH SARL, chứa thành phần chính là Xylometazoline Hydrochloride. Đây là thuốc được sử dụng để giảm triệu chứng nghẹt mũi liên quan đến cảm lạnh thông thường, viêm mũi dị ứng và tái phát (kể cả cảm mạo), viêm xoang.

Thuốc xịt mũi Xoangspray Gonsa

Thuốc xịt mũi Xoangspray là sản phẩm của Công ty Cổ phần Gonsa, chứa thành phần chính là dược liệu Kim ngân hoa, Hoàng cầm, Liên kiều, Eucalyptol, Camphor và Menthol. Đây là thuốc được dùng để điều trị viêm xoang cấp và mạn tính, viêm mũi dị ứng, viêm mũi mạn tính và điều trị cúm.

Hỗn dịch xịt mũi Moslve Drogsan

Hỗn dịch xịt mũi Moslve là sản phẩm của Drogsan Ilaclari Sanayi ve Ticaret A.S với thành phần chính là Mometason furoat. Thuốc xịt mũi Moslve được chỉ định để điều trị các biểu hiện của bệnh lý viêm mũi dị ứng, polyp mũi, giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, dễ chịu đường thở.

Thuốc xịt mũi Aladka

Thuốc xịt mũi Aladka được sản xuất bởi Công ty Cổ phần Dược Khoa, với thành phần chính Xylometazoline, Dexamethasone phosphate và Neomycin, là thuốc dùng để điều trị các bệnh viêm mũi, viêm xoang, viêm mũi dị ứng, ngạt mũi và sổ mũi.

Thuốc xịt mũi Adacast

Thuốc xịt mũi Adacast của Công ty Cổ phần Tập đoàn Merap, thành phần chính là Mometasone Furoate, là thuốc dùng để điều trị chứng viêm mũi theo mùa hoặc quanh năm; điều trị polyp mũi và các triệu chứng liên quan như sung huyết và mất mùi; điều trị các triệu chứng liên quan đến viêm mũi xoang cấp; điều trị hỗ trợ với kháng sinh trong đợt viêm xoang cấp.

Thuốc xịt mũi Rhinocort Aqua

Thuốc xịt mũi Rhinocort Aqua có thành phần chính là Budesonide, được chỉ định điều trị trong các trường hợp viêm mũi dị ứng quanh năm và viêm mũi dị ứng theo mùa, viêm mũi vận mạch. Dự phòng ở bệnh nhân bị polyp mũi sau phẩu thuật cắt polyp. Điều trị triệu chứng polyp mũi.

Thuốc xịt mũi Nozeytin Gia Nguyễn

Thuốc Nozeytin là sản phẩm được sản xuất bởi Công ty CP Dược phẩm Gia Nguyễn. Thuốc chứa dược chất chính là Azelastin hydroclorid. Thuốc được dùng để điều trị: triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng như sổ mũi, hắt hơi, ngứa mũi; các triệu chứng của bệnh viêm mũi vận mạch, nghẹt mũi; các triệu chứng của viêm xoang mũi.

Thuốc xịt mũi Otilin 0.1%

Thuốc xịt mũi Otilin 0.1% là sản phẩm của của Công ty Cổ phần Dược phẩm Trung ương I - Phabarco chứa xylometazolin 15 mg có tác dụng giảm xung huyết mũi, giảm nghẹt mũi ở người lớn và trẻ em trên 12 tuổi.

Thuốc xịt mũi Ventinos

Thuốc xịt mũi Ventinos là sản phẩm của Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang, có thành phần chính là Budesonide. Đây là thuốc được sử dụng để điều trị và phòng ngừa các dấu hiệu và triệu chứng của viêm mũi dị ứng theo mùa và quanh năm; điều trị các dấu hiệu và triệu chứng của polyp mũi.

Thuốc xịt mũi Zentason

Thuốc Zentason là sản phẩm của Công ty Cổ phần Dược phẩm CPC1 Hà Nội với thành phần chính là Mometasone Furoate. Thuốc Zentason có tác dụng điều trị triệu chứng viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc quanh năm, điều trị polyp mũi, hỗ trợ điều trị viêm xoang.

Thuốc xịt mũi Nasolspray

Thuốc xịt mũi Nasolspray là sản phẩm của Công ty Cổ phần Hóa dược phẩm Mekophar có thành phần chính natri clorid giúp làm sạch và thông mũi, họng, loại bỏ tất cả bụi bẩn, các vảy trong mũi, loãng dịch nhày đóng nghẹt trong mũi, giúp mũi thông thoáng, sát khuẩn nhẹ, ngăn ngừa được các bệnh viêm nhiễm như viêm mũi dị ứng, ngạt mũi, sổ mũi, viêm xoang, ho, ngứa họng, viêm họng.

Cách sử dụng thuốc xịt mũi

Việc sử dụng thuốc xịt mũi đúng kỹ thuật không chỉ giúp tăng hiệu quả điều trị mà còn giảm thiểu tác dụng phụ và tránh lạm dụng thuốc. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình sử dụng thuốc xịt mũi, áp dụng cho hầu hết các loại thuốc dạng xịt phổ biến:

• Vệ sinh tay sạch sẽ: Trước khi sử dụng, cần rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn để tránh nhiễm khuẩn khi thao tác gần vùng mũi.
• Xì mũi nhẹ nhàng: Làm sạch dịch nhầy trong mũi giúp thuốc tiếp xúc tốt hơn với niêm mạc và phát huy tác dụng tối ưu.
• Lắc đều chai thuốc (nếu có hướng dẫn): Đối với một số loại thuốc như corticosteroid, cần lắc nhẹ trước khi sử dụng để đảm bảo thuốc được phân phối đều.
• Tư thế đầu đúng: Hơi cúi đầu về phía trước, giữ đầu thẳng (không ngửa ra sau), giúp thuốc đi đúng vào hốc mũi mà không chảy ngược xuống họng.
• Cách xịt đúng kỹ thuật: Đưa đầu vòi xịt vào một bên lỗ mũi, hướng đầu vòi ra phía ngoài (về phía tai) để tránh làm tổn thương vách ngăn mũi. Bịt bên mũi còn lại, hít nhẹ bằng mũi trong khi ấn nhanh chai thuốc. Sau đó lặp lại cho bên mũi kia nếu cần.
• Không xì mũi ngay sau khi xịt: Nên giữ thuốc trong mũi ít nhất vài phút để thuốc được hấp thu. Tránh hắt hơi hoặc xì mũi mạnh sau khi sử dụng.
• Vệ sinh vòi xịt: Sau mỗi lần dùng, lau sạch đầu vòi bằng khăn sạch hoặc cồn y tế, đậy nắp lại để giữ vệ sinh.
• Tuân thủ liều lượng: Không nên tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng, đặc biệt với thuốc co mạch hoặc corticosteroid. Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc nặng hơn, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Tác hại của dùng thuốc nhỏ mũi không đúng cách

Việc sử dụng thuốc xịt mũi sai cách như lạm dụng, dùng sai liều hoặc sai kỹ thuật có thể gây ra nhiều hậu quả bất lợi cho sức khỏe. Dưới đây là những tác hại phổ biến nhất được ghi nhận:

• Gây nghẹt mũi hồi ứng: Đây là tình trạng mũi bị nghẹt nặng hơn sau khi ngưng sử dụng thuốc xịt co mạch kéo dài quá mức (thường quá 3 - 5 ngày). Cơ chế là do niêm mạc mũi bị phụ thuộc vào thuốc, dẫn đến hiện tượng sung huyết trở lại nhanh chóng sau mỗi lần ngừng thuốc.
• Kích ứng và tổn thương niêm mạc mũi: Dùng thuốc xịt mũi sai tư thế hoặc xịt quá mạnh có thể gây kích ứng, khô rát, thậm chí tổn thương niêm mạc mũi, làm tăng nguy cơ chảy máu cam hoặc nhiễm khuẩn.
• Giảm hiệu quả điều trị: Không lắc đều thuốc, xịt sai hướng hoặc không làm sạch mũi trước khi sử dụng có thể khiến thuốc không đến đúng vị trí cần điều trị, từ đó giảm hiệu quả mong muốn.
• Tác dụng phụ toàn thân: Một số loại thuốc xịt như corticosteroid hoặc thuốc co mạch nếu dùng quá liều có thể gây tác dụng phụ như đau đầu, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch.
• Nguy cơ nhiễm trùng: Không vệ sinh vòi xịt đúng cách có thể khiến vi khuẩn tích tụ và lan truyền vào mũi mỗi khi dùng, làm tăng nguy cơ viêm mũi hoặc nhiễm trùng hô hấp trên.
• Gây nhờn thuốc hoặc phụ thuộc: Lạm dụng thuốc, đặc biệt là thuốc thông mũi co mạch, có thể dẫn đến tình trạng nhờn thuốc - khi người bệnh phải tăng liều mới cảm thấy hiệu quả - hoặc phụ thuộc vào thuốc để duy trì mũi thông thoáng.

Những lưu ý khi sử dụng thuốc xịt mũi

Để đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế tối đa các tác dụng phụ, người sử dụng thuốc xịt mũi cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Không lạm dụng thuốc co mạch: Nhóm thuốc xịt thông mũi chứa hoạt chất co mạch chỉ nên dùng tối đa 3 - 5 ngày liên tục. Việc sử dụng kéo dài có thể gây tình trạng nghẹt mũi hồi ứng và tổn thương niêm mạc mũi.
• Tuân thủ đúng liều lượng và chỉ định: Dùng đúng liều theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc tờ hướng dẫn sử dụng. Không nên tự ý tăng liều hoặc kết hợp nhiều loại thuốc xịt mà không có ý kiến chuyên môn.
• Đảm bảo vệ sinh dụng cụ: Luôn vệ sinh vòi xịt sau mỗi lần sử dụng bằng cách lau sạch bằng khăn khô hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ. Điều này giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn và bảo vệ niêm mạc mũi.
• Xịt đúng tư thế và kỹ thuật: Cần hướng vòi xịt ra phía ngoài lỗ mũi (về phía tai), tránh xịt trực tiếp vào vách ngăn mũi để hạn chế tổn thương và chảy máu cam.
• Không dùng chung thuốc xịt mũi: Mỗi người nên có riêng một lọ thuốc xịt để tránh lây nhiễm chéo vi khuẩn hoặc virus qua dụng cụ xịt.
• Thận trọng khi dùng cho trẻ nhỏ: Chỉ sử dụng các loại thuốc xịt được chỉ định an toàn cho độ tuổi của trẻ và cần theo dõi sát sau khi sử dụng. Với trẻ dưới 2 tuổi, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
• Lưu ý khi đang có bệnh lý nền: Người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường hoặc phụ nữ mang thai nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc xịt mũi có dược chất.
• Theo dõi phản ứng bất thường: Nếu xuất hiện triệu chứng như chảy máu mũi kéo dài, kích ứng mạnh, đau đầu dai dẳng hoặc tăng huyết áp, cần ngưng sử dụng và đi khám.

Thuốc xịt mũi là một công cụ hữu ích trong việc kiểm soát các triệu chứng viêm mũi dị ứng và nghẹt mũi, nhưng hiệu quả của nó phụ thuộc lớn vào việc sử dụng đúng loại và đúng cách. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để có hướng điều trị phù hợp và an toàn hơn.