Tiên lượng là gì? Điều cần biết về tiên lượng

Thuật ngữ tiên lượng được sử dụng phổ biến trong y khoa. Nếu căn bệnh được chữa khỏi bằng cách phẫu thuật hoặc hình thức chăm sóc y tế được gọi là tiên lượng tốt. Ngược lại, bệnh có khả năng tái phát cao hoặc lây lan sang bộ phận khác dẫn đến nguy cơ tử vong gọi là tiên lượng xấu. Trong bài viết, Nhà thuốc Long Châu sẽ giải đáp thắc mắc tiên lượng là gì và một số điều liên quan đến vấn đề này.

Tìm hiểu về khái niệm tiên lượng là gì?

Tiên lượng chính là các dự đoán có tính khoa học về khả năng phát triển của bệnh lý và kết quả cuối cùng của bệnh. Tiên lượng sẽ bao gồm các dự đoán như sau:

• Quá trình phát triển các triệu chứng: Những triệu chứng hay các dấu hiệu có tiến triển tốt, xấu đi, biến mất hoặc ổn định dần theo thời gian.
• Chất lượng cuộc sống: Sự kỳ vọng về khả năng của bệnh nhân trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Biến chứng: Các biến chứng tiềm ẩn, mức độ nghiêm trọng của biến chứng, xác suất xảy ra và các vấn đề liên quan đến sức khỏe.
• Khả năng sống sót của người bệnh.
• Tiên lượng bệnh: Dự đoán dựa vào kiến thức về quá trình của bệnh lý, trạng thái thể chất, tinh thần bệnh nhân, bệnh lý kèm theo (nếu có), điều trị bệnh và một số yếu tố khác.

Một tiên lượng bệnh đầy đủ sẽ gồm có thời gian dự kiến, kết quả và mô tả về quá trình phát triển của bệnh lý (tiến triển bệnh tốt hay xấu, khủng hoảng đột ngột, không thể dự đoán trước,...).

Tiên lượng xấu là gì?

Tiên lượng xấu được hiểu đơn giản là khi bệnh nhân có khả năng phục hồi hoặc sống sót thấp. Các bác sĩ thường sử dụng câu này sau khi đã giải thích kỹ về tình trạng bệnh, khả năng phục hồi hoặc diễn tiến của bệnh nhân cho người nhà.

Thời điểm này, tiên lượng xấu nghĩa là bệnh không có tiến triển tốt hoặc đang xấu đi, khả năng cứu chữa và phục hồi thấp. Do đó, người nhà cần phải chuẩn bị tinh thần để đối mặt với các tình huống xấu nhất có thể xảy ra. 

Những bệnh lý ảnh hưởng đến tiên lượng

Trong tiên lượng, một số bệnh lý tiềm ẩn có thể dẫn đến tình trạng bệnh xấu hơn. Cụ thể như sau:

• Các loại khối u;
• Kích thước khối u;
• Vị trí khối u;
• Các giai đoạn, tình trạng và ung thư di căn;
• Mức độ di căn đến các bộ phận trên cơ thể bệnh nhân;
• Độ tuổi và sức khỏe tổng thể.

Các yếu tố của tiên lượng bệnh là gì?

Các yếu tố tiên lượng bệnh là những đặc điểm bệnh lý cụ thể để cung cấp thông tin về tiên lượng. Đối với nhà nghiên cứu bệnh học, một trong các vai trò quan trọng chính là kiểm tra khối u.

Sau đó, họ tìm ra các yếu tố cụ thể của tiên lượng và ghi chép lại trong báo cáo bệnh lý. Đây là thông tin quan trọng đối với việc giáo dục người bệnh và xây dựng kế hoạch để điều trị. 

Một số yếu tố tiên lượng quan trọng thường được ghi trong báo cáo bệnh lý bao gồm:

• Các loại mô học khối u;
• Kích thước của khối u;
• Khối u cấp, khối u ác tính;
• Phân biệt;
• Các cuộc xâm lăng;
• Xâm lấn tầng sinh môn;
• Xâm lấn bạch huyết;
• Phân bào hoạt động;
• Lợi nhuận trạng thái.

Tổng hợp các mức độ tiên lượng bệnh

Tiên lượng bệnh sẽ có nhiều mức độ khác nhau. Cụ thể đó là:

• Tiên lượng tốt: Điều này có nghĩa là người bệnh có khả năng hồi phục tốt với các dấu hiệu dần tốt lên. Trong một thời gian ngắn, bệnh nhân có khả năng hồi phục và được xuất viện.
• Tiên lượng trung bình: Đây là trạng thái bệnh lý khó để xác định và đánh giá về mức độ. Bệnh nhân có thể không tốt hoặc không xấu.
• Tiên lượng nặng: Điều này có nghĩa là tình trạng bệnh của bệnh nhân đang ngày càng xấu đi. Khi được thông báo điều này, người nhà nên chuẩn bị sẵn sàng tâm lý.

Sự khác biệt giữa chẩn đoán và tiên lượng bệnh

Để có thể tìm được điểm khác biệt giữa tiên lượng và chẩn đoán, dưới đây sẽ là các thông tin cần biết về chẩn đoán trong y tế. 

Khái niệm về chẩn đoán

Thuật ngữ “chẩn đoán” được sử dụng trong y tế nhằm xác định bệnh lý của bệnh nhân thông qua các dấu hiệu và triệu chứng thông thường. Việc chẩn đoán sẽ dựa vào kiểm tra y tế của người bệnh qua việc thu thập các thông tin về lịch sử y tế của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ đặt các câu hỏi cụ thể để bệnh nhân hoặc những người biết về tình trạng bệnh để cung cấp thông tin về lịch sử bệnh lý của người bệnh.

Sau đó, các bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng bệnh nhân qua việc thu thập các thông tin chuyên sâu như điện tâm đồ, xét nghiệm máu, chụp X quang, chụp cộng hưởng từ,...

Các loại chẩn đoán thường sử dụng:

• Chẩn đoán xác định: Đây là chẩn đoán được thực hiện dựa vào các cơ sở của triệu chứng bệnh hay đặc điểm bệnh được xác định bởi các bác sĩ. Chẩn đoán này cần thiết để đưa ra quyết định can thiệp hoặc điều trị cho bệnh nhân.
• Chẩn đoán loại trừ: Đây là phương pháp được dùng khi triệu chứng ở người bệnh là điển hình của hai hoặc nhiều bệnh khác nhau. Các bác sĩ sẽ tiến hành lập danh sách các bệnh có thể gây ra triệu chứng để xác định và bắt đầu các xét nghiệm đặc biệt nhằm loại bỏ từng giả định sai. Quá trình chẩn đoán này có thể diễn ra trong một vài ngày hoặc vài tuần.
• Chẩn đoán aethiologica: Phương pháp chẩn đoán này sẽ dựa vào nguyên nhân chính xác của bệnh lý. Một số chẩn đoán nguyên nhân là khó khăn, dựa vào nhiều quy luật, cách loại trừ hoặc sau khi làm thăm khám đặc biệt.

Điểm khác biệt giữa chẩn đoán và tiên lượng là gì?

Tiên lượng bệnh và chẩn đoán bệnh có sự khác nhau. Dưới đây là một số điểm khác biệt cơ bản:

• Tiên lượng chính là dự đoán khoa học về vấn đề phát triển của bệnh cùng kết quả của nó. Còn chẩn đoán chỉ là thuật ngữ y tế dùng để xác định bệnh lý của người bệnh thông qua các dấu hiệu và triệu chứng cơ bản.
• Tiên lượng cần dựa vào các kiến thức về quá trình điển hình của bệnh lý nhất định, trạng thái thể chất - tinh thần của bệnh nhân, bệnh lý khác kèm theo, quá trình điều trị theo quy định và các yếu tố khác. Ngược lại, việc chẩn đoán sẽ dựa vào lịch sử y tế của người bệnh như khám lâm sàng, các xét nghiệm chuyên sâu hay thăm khám đặc hiệu.
• Tiên lượng bệnh có sự liên quan đến quá trình phát triển trong tương lai về tình trạng của người bệnh. Chẩn đoán có liên quan đến tình trạng hiện tại của bệnh nhân.

Bài viết trên đã chia sẻ các thông tin để giải đáp câu hỏi tiên lượng là gì và những điều cần biết. Hy vọng bài viết sẽ mang đến giá trị tham khảo hữu ích đối với người đọc về nội dung này. 

Xem thêm:

• Xây dựng thực đơn cho bệnh nhân ung thư
• Phương pháp điện quang can thiệp là gì?