Tìm hiểu kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ

Kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả phòng ngừa bệnh tật và an toàn cho trẻ nhỏ. Với từng loại vắc xin và độ tuổi của trẻ, việc lựa chọn đúng vị trí tiêm, thao tác kỹ thuật chính xác không chỉ giúp giảm nguy cơ biến chứng mà còn tối ưu hóa khả năng tạo miễn dịch. Bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về các kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ, từ quy trình thực hiện đến những lưu ý quan trọng để cha mẹ an tâm hơn trong hành trình bảo vệ sức khỏe cho con.

Vị trí tiêm các loại vắc xin cơ bản cho trẻ em

Hiện nay, hầu hết các vắc xin được bào chế dưới dạng tiêm bắp, vì vậy vị trí tiêm cho trẻ thường được chọn dựa trên các cơ nằm dưới da. Các cơ lớn, ít mạch máu và thần kinh là lựa chọn ưu tiên để giảm thiểu nguy cơ biến chứng và phản ứng phụ sau tiêm. Bên cạnh đó, các chuyên gia y tế cũng thường ưu tiên tiêm vào những vùng cơ gần các cụm hạch bạch huyết, vì đây là nơi chứa nhiều tế bào miễn dịch giúp nhận diện kháng nguyên và kích hoạt phản ứng miễn dịch tạo kháng thể.

Dưới đây là 3 vị trí tiêm vắc xin thường gặp nhất cho trẻ em.

Tiêm vắc xin tại vùng đùi

Việc tiêm vắc xin có thể thực hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể, miễn là không làm ảnh hưởng đến động mạch và dây thần kinh. Vị trí tiêm thường được chọn ở những khu vực có nhiều mô mềm để tránh tiếp xúc với xương. Đối với trẻ dưới 12 tháng tuổi, vị trí tiêm phù hợp nhất là vùng cơ đùi lớn phía ngoài.

Để xác định chính xác vị trí tiêm, bác sĩ thường chia mặt trước đùi thành 3 phần dọc và tiêm vào phần giữa phía bên ngoài. Khi tiêm, phụ huynh có thể ôm hoặc để trẻ nằm trên bàn khám. Nếu ôm trẻ, hãy để trẻ ngồi nghiêng, tay phụ huynh đặt sau lưng trẻ để giữ vững, một tay giữ tay còn lại của trẻ, và tay còn lại cố định vùng đùi. Nếu nằm, phụ huynh nên để trẻ nằm ngửa, chân hướng về phía bác sĩ, và giữ yên chân tay của trẻ để tránh giãy giụa.

Hầu hết các vắc xin được tiêm dưới da, nhưng một số vắc xin cần tiêm vào cơ để phát huy hiệu quả tốt nhất. Phụ huynh không cần lo lắng nếu trẻ quấy khóc trong quá trình tiêm, vì việc tiêm sai lớp mô không gây nguy hiểm sức khỏe, mặc dù tác dụng của vắc xin có thể bị giảm.

Trong một số trường hợp đặc biệt, như trẻ bị dị tật ở chân hoặc mắc chàm, bác sĩ có thể chọn các vị trí tiêm thay thế, chẳng hạn như đùi bên kia, cánh tay hoặc vùng sau ngoài mông.

Tiêm vắc xin tại vùng cánh tay

Cơ delta ở cánh tay là vị trí tiêm vắc xin phổ biến cho trẻ trên 1 tuổi và người lớn. Sau 1 tuổi, cơ delta đã phát triển đủ lớn để tiêm, trong khi đối với trẻ sơ sinh, tiêm ở cánh tay không thuận tiện. Kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ ở cánh tay cũng ít gây đau nhức và khó chịu hơn so với tiêm ở đùi, giúp trẻ dễ chịu hơn trong việc di chuyển sau tiêm.

Đối với trẻ đã có thể ngồi vững, việc tiêm vào cơ delta cánh tay khá đơn giản. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ hơn, phụ huynh có thể giúp trẻ ngồi yên hoặc cho trẻ ngồi trên đùi mình khi tiêm. Hãy luôn làm theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo tư thế tiêm phù hợp.

Tiêm vắc xin tại vùng sau ngoài mông

Vùng cơ ngoài sau mông thường được chọn để tiêm vắc xin cho trẻ từ 7 tháng tuổi trở lên và người lớn. Đây cũng là vị trí thay thế khi không thể tiêm ở đùi hoặc cánh tay, đặc biệt là khi trẻ cần tiêm nhiều loại vắc xin trong một lần.

Khi tiêm, trẻ sẽ được giữ nằm sấp, chân hạ xuống để lộ một phần mông về phía bác sĩ. Để xác định đúng vị trí tiêm, bác sĩ sẽ đặt ngón tay lên xương chậu của trẻ, sao cho ngón tay song song với thân và hướng về đầu, sau đó tạo hình chữ V với ngón cái và ngón trỏ. Vị trí tiêm nằm giữa chữ V này. Ngoài kỹ thuật tiêm bắp, ba vị trí tiêm trên cũng có thể được sử dụng để tiêm trong da hoặc dưới da.

Quy trình và kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ

Trước khi tiêm, nhân viên y tế cần thực hiện đánh giá, kiểm tra sức khỏe trẻ nhỏ:

• Đánh giá tình trạng sức khỏe hiện tại (trẻ không sốt, không mắc bệnh cấp tính).
• Hỏi phụ huynh về tiền sử dị ứng, phản ứng với lần tiêm trước hoặc bệnh nền của trẻ.

Chuẩn bị dụng cụ tiêm:

• Sử dụng bơm kim tiêm vô trùng, loại phù hợp với lứa tuổi và loại vắc xin.
• Kiểm tra vắc xin: Hạn sử dụng, tình trạng bảo quản (đảm bảo trong dây chuyền lạnh từ 2 - 8°C), và tính chất dung dịch (không vón cục, không đổi màu).

Lựa chọn vị trí tiêm:

• Tiêm bắp (IM): Thường chọn mặt trước ngoài đùi (trẻ dưới 1 tuổi) hoặc cơ delta ở vai (trẻ lớn hơn).
• Tiêm dưới da (SC): Thường chọn vùng cánh tay.
• Tiêm trong da (ID): Thường chọn mặt trong cẳng tay (áp dụng cho vắc xin đặc thù như BCG).

Kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ:

• Vệ sinh vùng tiêm bằng cồn sát khuẩn, chờ khô.
• Đưa kim vào đúng góc độ: Tiêm bắp góc 90°, góc 45°, tiêm trong da với góc gần như song song da, khoảng 10 - 15°.
• Tiêm vắc xin từ từ, rút kim nhanh, và ấn nhẹ lên vết tiêm bằng bông vô trùng (không xoa mạnh).

Sau khi tiêm:

• Quan sát trẻ tại chỗ tiêm trong 15 - 30 phút để phát hiện sớm các phản ứng dị ứng hoặc sốc phản vệ.
• Phụ huynh cần theo dõi trẻ trong 24 - 48 giờ tiếp theo, ghi nhận các dấu hiệu bất thường như sốt cao, sưng đỏ lớn tại vết tiêm, khó thở, hoặc quấy khóc không dứt.
• Khuyến khích bổ sung đủ nước cho trẻ và cho trẻ nghỉ ngơi.

Một số biến cố có thể xảy ra khi tiêm vắc xin cho trẻ

Các phản ứng mức độ nhẹ (thường gặp) khi thực hiện kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ:

• Sưng, đỏ, đau tại chỗ tiêm.
• Sốt nhẹ, quấy khóc, mệt mỏi, chán ăn.

Các phản ứng trung bình (tần suất không thường xuyên):

• Sốt cao, phát ban, nổi mẩn.
• Phản ứng dị ứng nhẹ như ngứa, sưng.

Các phản ứng nghiêm trọng (hiếm gặp):

• Phản vệ: Khó thở, tím tái, sốc.
• Hội chứng Guillain-Barré hoặc áp xe tại chỗ tiêm.

Các biến cố này có thể do cơ địa, kỹ thuật tiêm hoặc chất lượng vắc xin. Phụ huynh cần theo dõi kỹ sau khi tiêm để phát hiện sớm bất thường.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là địa chỉ uy tín cung cấp dịch vụ tiêm chủng vắc xin cho cả người lớn và trẻ nhỏ, giúp bảo vệ cơ thể trước các bệnh nguy hiểm. Với hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, kho bảo quản vắc xin đạt tiêu chuẩn GSP, Long Châu cam kết mang đến chất lượng vắc xin an toàn và hiệu quả.

Đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật tiêm vắc xin cho trẻ không chỉ giúp tối ưu hóa hiệu quả phòng bệnh mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng, mang lại sự an tâm cho phụ huynh. Hiểu rõ về các vị trí tiêm, quy trình và những lưu ý cần thiết sẽ giúp cha mẹ tự tin hơn trong việc bảo vệ sức khỏe cho con. Tiêm chủng đúng cách không chỉ là biện pháp bảo vệ cá nhân mà còn góp phần quan trọng vào việc xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh và an toàn.