Tìm hiểu xét nghiệm Xpert trong chẩn đoán bệnh lao phổi

Qua bài viết dưới đây, cùng nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về xét nghiệm Xpert dùng trong chẩn đoán bệnh lao phổi nhé.

Tổng quan về bệnh lao phổi

Bệnh lao phổi là gì?

Lao phổi hay còn gọi là Pulmonary Tuberculosis trong tiếng Anh, là một bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp, khởi phát khi vi khuẩn M. Tuberculosis tấn công chủ yếu vào phổi. Bệnh lao phổi được đặc trưng bởi triệu chứng ho kéo dài, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của bệnh nhân.

Trong môi trường tự nhiên, vi khuẩn này có thể tồn tại từ 3 đến 4 tháng. Trong phòng thí nghiệm, vi khuẩn lao có thể được bảo quản trong nhiều năm. Dưới ánh nắng mặt trời, vi khuẩn này có thể chết trong vòng 1,5 giờ và sống được khoảng 5 phút khi tiếp xúc với tia cực tím.

Vi khuẩn Mycobacterium Tuberculosis thuộc loại vi khuẩn ái khí, nên chúng thích môi trường có nhiều oxy. Chính do đặc tính này, vi khuẩn lao thường khu trú ở phổi và có lượng vi khuẩn nhiều nhất trong các hang lao kèm theo các phế quản.

Triệu chứng của bệnh lao phổi ra sao?

Dấu hiệu và triệu chứng của lao phổi thường biểu hiện qua những tình trạng sau đây:

• Dấu hiệu quan trọng nhất là sự xuất hiện của ho kéo dài trong thời gian hơn 2 tuần, có thể bao gồm ho khan, ho đờm, hoặc trong trường hợp nặng, ho ra máu.
• Cơ thể thể hiện sự mệt mỏi, giảm cân đột ngột và mất cảm giác thèm ăn.
• Người bệnh có thể trải qua đau ngực và khó thở.
• Xuất hiện tình trạng ra mồ hôi nhiều vào ban đêm và có biểu hiện sốt nhẹ theo chu kỳ.

Tuy nhiên, các dấu hiệu này cũng có thể xuất hiện trong nhiều bệnh lý khác nhau. Vì vậy, để đạt được chẩn đoán chính xác, quá trình xét nghiệm chuyên sâu là cần thiết để thiết lập phác đồ điều trị phù hợp.

Xét nghiệm Xpert là gì?

Xét nghiệm Xpert là một kỹ thuật sinh học phân tử đột phá trong lĩnh vực y tế toàn cầu và đặc biệt là trong việc chẩn đoán bệnh lao. Phương pháp này không chỉ có khả năng xác định vi khuẩn lao với độ đặc hiệu và độ nhạy cao, mà còn mang lại sự thuận tiện khi sử dụng hệ thống máy móc hiện đại, có thể thực hiện xét nghiệm đơn giản và cung cấp kết quả trong thời gian ngắn.

Xét nghiệm Xpert phát hiện đồng thời phức hợp Mycobacterium tuberculosis (MTBC) và kháng rifampin (RIF) trong vòng chưa đầy 2 giờ. Trong khi đó, nuôi cấy tiêu chuẩn có thể mất 2 đến 6 tuần để MTBC phát triển và các xét nghiệm kháng thuốc thông thường có thể thêm 3 tuần nữa. Thông tin được cung cấp bởi xét nghiệm Xpert hỗ trợ trong việc lựa chọn phác đồ điều trị và đưa ra quyết định kiểm soát nhiễm khuẩn một cách nhanh chóng.

Việc phát hiện và điều trị kịp thời giúp tăng khả năng hồi phục và giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng. Xét nghiệm trực tiếp trên mẫu đờm AFB mang lại độ nhạy cao với tỷ lệ dương tính và âm tính là 98% và 72% lần lượt, cả hai đều có độ đặc hiệu là 99,2%.

Phương pháp xét nghiệm Xpert đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chứng nhận và được triển khai rộng rãi ở nhiều quốc gia. Đề xuất sử dụng xét nghiệm Xpert trong việc chẩn đoán ban đầu lao đối với các trường hợp nghi ngờ về lao kháng thuốc hoặc khi có triệu chứng suy giảm miễn dịch HIV. Đối với các khu vực có khả năng lao kháng thuốc thấp hoặc ít nhiễm HIV, xét nghiệm có thể được áp dụng để tăng khả năng phát hiện lao phổi từ đờm âm tính.

Ưu điểm của xét nghiệm Xpert

Ưu điểm chính của xét nghiệm Xpert là:

• Kết quả có sẵn nhanh chóng;
• Yêu cầu kỹ thuật đơn giản để thực hiện xét nghiệm.

Ngoài ra, xét nghiệm Xpert có thể nhanh chóng xác định bệnh lao đa kháng thuốc (MDR TB). Lao đa kháng thuốc là bệnh lao kháng cả isoniazid (INH) và RIF, hai trong số các loại thuốc lao hiệu quả nhất. Kháng RIF là yếu tố dự báo lao đa kháng thuốc vì khả năng kháng RIF, trong hầu hết các trường hợp, cùng tồn tại với kháng sinh. Chẩn đoán nhanh kháng RIF có khả năng cho phép bệnh nhân lao bắt đầu điều trị hiệu quả sớm hơn nhiều so với chờ kết quả từ các loại xét nghiệm độ nhạy cảm với thuốc khác.

Đối với những bệnh nhân được phát hiện không mắc bệnh lao, kết quả nhanh chóng từ xét nghiệm Xpert có thể góp phần tiết kiệm chi phí bằng cách tránh điều trị không cần thiết.

Các bước thực hiện xét nghiệm Xpert

Lấy mẫu bệnh phẩm

Mẫu bệnh phẩm sử dụng trong quá trình xét nghiệm là đờm. Bệnh nhân thực hiện hít thở sâu từ 2 đến 3 lần, sau đó mở cốc chứa đờm vô khuẩn và đưa gần miệng để thu thập mẫu. Ngay sau khi lấy mẫu, bệnh nhân cần vặn chặt lọ chứa đờm và chuyển nhanh chóng đến khu vực xét nghiệm.

Để đảm bảo chất lượng, mẫu đờm cần được lấy từ phía sâu trong phổi, với dung tích không dưới 2ml. Quan trọng nhất là chỉ lấy mẫu đờm, và nếu bệnh nhân đưa mẫu nước bọt, thì việc lấy lại mẫu bệnh phẩm là hết sức cần thiết.

Xử lý mẫu bệnh phẩm

• Sử dụng dung dịch chuyên dụng để diệt khuẩn mẫu bệnh phẩm, với tỷ lệ pha loãng 2:1 để làm loãng đờm.
• Sau khi pha chế, lắc hỗn hợp để đảm bảo đồng nhất trong vòng 5 phút.
• Lắc lần thứ hai và để thêm 10 phút.
• Sử dụng pipet vô khuẩn để lấy 2ml mẫu đờm, sau đó đưa vào hộp xét nghiệm và dán mã số Code tương ứng trên hộp vào máy.
• Sau khi đặt hộp xét nghiệm vào máy, quá trình xử lý sẽ diễn ra hoàn toàn tự động.

Những ai nên thực hiện xét nghiệm Xpert?

Xét nghiệm gen Xpert cần được thực hiện dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và được áp dụng trong các trường hợp sau đây:

• Bệnh nhân có nghi ngờ về lao kháng thuốc.
• Bệnh nhân lao đồng nhiễm hội chứng suy giảm miễn dịch.

Tuy nhiên, ở những khu vực có khả năng nhiễm bệnh thấp hoặc ít lao kháng thuốc, có thể xem xét sử dụng xét nghiệm đờm âm tính. Phương pháp này sẽ tăng khả năng phát hiện vi khuẩn lao AFB dương tính trong phổi.

Xét nghiệm Xpert giúp cho việc chẩn đoán bệnh lao phổi đơn giản và thuận tiện hơn rất nhiều. Hy vọng bài viết về “tìm hiểu xét nghiệm Xpert trong chẩn đoán bệnh lao phổi” của Nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn đọc trang bị được nhiều thông tin về xét nghiệm Xpert.

Xem thêm: Xét nghiệm công thức máu là gì?