Trái quách - Đặc sản độc đáo đến từ miền Tây

Trái quách là một loại trái cây có hình dạng và hương vị rất độc đáo. Loại quả này còn có công dụng tốt cho sức khỏe như kháng viêm đường ruột, nhuận tràng, bổ dưỡng,… Hãy cùng theo dõi bài viết để tìm hiểu kỹ hơn về công dụng của loại quả đặc biệt này.

Đặc điểm của trái quách

Trái quách là quả của cây quách, còn gọi là cây cần thăng, thuộc họ cam. Quê hương của loại cây này có nguồn gốc từ vùng sinh thái Indomalaya, phân bố chủ yếu ở Đông Dương, Ấn Độ, Sri Lanka, Bangladesh,… Ở Việt Nam, loại cây này được trồng chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và là đặc sản nổi tiếng của người dân Cầu Kè, Trà Vinh. Cây quách mọc rải rác trong rừng, ngày nay người ta trồng quách để lấy bóng mát và thu hoạch quả làm món ăn. 

Đây là loài cây thân gỗ nhỏ, trên thân có gai cứng cáp, chiều cao có thể đạt tới 12 m. Trung bình mỗi cây cho trái sau khi trồng từ 4 - 7 năm. Lá của cây không có cuống, bề mặt nhẵn và mọc đối xứng 2 - 3 lá với nhau. Hoa có màu hồng tím, xanh lục hoặc trắng kem, mọc thành chùm đơn trên kẽ lá.

Trái quách hình cầu, đường kính trung bình khoảng 7  -8 cm, màu hơi xám trắng, vỏ quả dày, không bóng, có hạt nhỏ. Khi chưa chín, bên trong quả màu trắng, giòn, có vị chua, khi chín có màu nâu sẫm hoặc đen, có nhiều hột và xơ cứng. Trái quách khi để chín quá lâu sẽ lên men. Hương vị đặc trưng và khá giống sầu riêng. Nếu ăn được loại quả này thì càng ăn càng ghiền, còn nếu không thích mùi vị thì càng muốn tránh xa.

Thành phần hóa học trong 100 g quả quách là:

• Quả tươi: 74 g nước, 1.5 g lipid, 8 g protid, 7.5 g carbohydrate, đạm đường, chất béo, chất xơ, vitamin A, B, C, kali, photpho, sắt, canxi,...
• Quả khô: 15% acid citric, kali, muối, sắt, một ít canxi;
• Một số hoạt chất khác như: Tanin, flavonoid, coumarin.

Trái quách được trồng chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và là đặc sản nổi tiếng của người dân Trà Vinh

Công dụng của trái quách đối với sức khỏe

Ít ai biết rằng đằng sau loại quả dân dã này lại có rất nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe con người.

• Thanh nhiệt: Khi trái quách chín, bạn có thể dầm nhân với đá và đường để làm thức uống giúp thanh nhiệt tương tự như nước me. Trong trái quách có nhiều vitamin C, sử dụng thường xuyên có tác dụng ngăn ngừa và cải thiện chứng thiếu vitamin C mãn tính. 
• Trị táo bón: Trái quách có nhiều chất xơ giúp làm sạch ruột, tăng co bóp ruột trị táo bón và trĩ.
• Cải thiện sức đề kháng: Hoạt chất flavonoid chứa trong quả quách là chất chống oxy hóa mạnh, tăng khả năng hấp thụ vitamin C, thúc đẩy quá trình tái tạo mô, làm bền thành mạch, tăng cường hệ miễn dịch và giúp vết thương nhanh lành hơn.
• Cải thiện vấn đề tiêu hoá: Trái quách tiết ra tanin, được sử dụng trong điều trị tiêu chảy, kiết lỵ và các bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa.
• Cải thiện rối loạn chuyển hóa: Một tính năng tuyệt vời mà trái quách mang lại là khả năng kiểm soát mỡ máu và đường huyết, hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính như tiểu đường, tăng huyết áp hay rối loạn mỡ máu,…

Trái quách có rất nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe con người như thanh nhiệt, hỗ trợ tiêu hoá,...

Cách sử dụng trái quách

Chủ yếu sử dụng nhân trái quách để ăn và chế biến. Khi quả còn xanh cũng có thể thu hái về, thái nhỏ, phơi khô để chữa tiêu chảy. Quả chín có tác dụng điều hòa tiêu hóa, trị táo bón.

Khi muốn ăn loại quả này bạn nên đập hoặc dùng dao bổ trái quách cho vỡ làm đôi rồi cho thêm đường và đá vào để thưởng thức. Lưu ý bỏ hạt khi ăn nhưng lỡ nuốt vào cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe. Ngoài ra còn có một món ăn khá thú vị khác được chế biến từ quả quách non đó là bẻ quả ra và nạo lấy phần cùi trắng ăn với nước mắm đường và rau sống.

Khi chín, quả quách thường có mùi chua nồng, nếu bạn chưa từng gặp loại quả này hoặc ngửi không quen sẽ thấy mùi rất hôi, vị của quả quách chín lên men thường hơi chua và ngọt, còn quả chín vừa phải thì có vị ngọt bùi. Để nhận biết độ chín của quả, bạn hãy cào nhẹ lớp vỏ ngoài, nếu thấy có màu hơi xanh, ở lớp dưới vỏ có màu nâu nhạt là quả đã chín tới, còn nếu có màu nâu đậm là quả đã quá chín. 

Ngoài những cách ăn như trên, cùi quả quách còn được dùng ngâm rượu giúp tăng cường gân cốt, hỗ trợ tiêu hóa và kích thích ăn ngon miệng. Để chế biến bài thuốc, bạn có thể thực hiện như sau: 

• Rửa sạch, cạo sạch lớp vỏ bên ngoài quả quách;
• Sau khi cạo vỏ, phơi khô và khứa vài đường trên thân quả;
• Đổ trái quách vào bình có rượu trắng, thêm đường phèn;
• Ủ rượu từ 3 tháng trở lên mới có thể dùng được. Rượu ngâm càng lâu uống càng ngon.

Các món ăn từ trái quách bạn nên thử

Trái quách chấm mắm

Mắm cá trẽn, cá sặc trộn với đường, ớt tỏi là món ăn rất hấp dẫn, thường được dùng kèm với các loại rau sống như bông súng, cải, xà lách, chuối chát, khế chua để tăng thêm hương vị. Bạn nạo cơm từ trái quách cuốn với rau sống và chấm mắm cá. Vị chua ngọt của quả quách hoà quyện với mùi thơm nồng của nước mắm khiến bạn ăn mãi không ngán.

Trái quách dầm sinh tố

Đây là món ăn rất lạ đối với du khách phương xa, nhưng ở Trà Vinh đây là món ăn được ưa chuộng trong những ngày hè nắng nóng, có tác dụng giải nhiệt rất tốt. Dùng muỗng múc phần thịt quả quách cho vào ly, thêm sữa, đường và đá. Thành phẩm là ly quách dầm sinh tố thơm béo, chua thanh, ngọt mát.

Trái quách dầm sinh tố là món ăn giải nhiệt mùa hè 

Lẩu gà trái quách 

Đây là món ăn lạ miệng nhưng ngon không tưởng, nhờ vào hương vị hấp dẫn của trái quách người dân địa phương ở đây đã chế biến món gà nấu trái quách. Cơm trái quách làm nước dùng, thịt gà là nguyên liệu chính giàu dinh dưỡng, nước súp từ trái quách đóng vai trò nâng cao hương vị món ăn.

Mặc dù loại quả này rất có lợi cho sức khỏe nhưng khi sử dụng, bạn nên lưu ý chỉ nên dùng quả chín, vì dùng nhiều quả xanh sẽ gây khản tiếng, đau họng. Ngoài ra, không ăn quả bị nứt vỏ vì phần thịt bên trong có thể bị mốc. Có thể nói, trái quách không chỉ là một đặc sản hấp dẫn của vùng đồng bằng sông Cửu Long với hương vị thơm ngon, lạ miệng mà còn là một vị thuốc với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải dấu hiệu bất thường nào trong khi sử dụng loại quả này, hãy ngừng sử dụng và đi khám ngay lập tức. 

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Medlatec