Trật khớp háng bẩm sinh: Dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Trật khớp háng bẩm sinh là một tình trạng hiếm gặp nhưng nguy hiểm. Bệnh không khó điều trị nhưng nếu phát hiện muộn, điều trị chậm trễ có thể dẫn đến nhiều biến chứng lâu dài cho trẻ. Vậy những dấu hiệu điển hình của trật khớp háng bẩm sinh và cách điều trị ra sao?

Nguyên nhân gây trật khớp háng bẩm sinh

Trật khớp háng bẩm sinh ở trẻ em là hiện tượng chỏm xương đùi ở một hoặc hai bên khớp háng bị trật ra khỏi khớp háng.

Căn nguyên của trật khớp háng bẩm sinh ở trẻ em vẫn chưa được làm rõ, và nó thường gặp hơn ở trẻ sinh non, sinh ngược và sinh con so.

Ngoài ra, một số nguyên nhân làm tăng nguy cơ trẻ mắc trật khớp háng bẩm sinh, cụ thể:

• Chấn thương trong khi sinh; 
• Vị trí bất thường của thai nhi;
• Nhiễm trùng mẹ khi mang thai;
• Thoái hóa khớp do giảm nội tiết tố của mẹ khi mang thai;
• Loạn sản nguyên phát của ổ cối;
• Đột biến nhiễm sắc thể: cứng đa khớp bẩm sinh ở trẻ em (bàn chân khoèo, cứng khớp gối, cứng khuỷu tay, cứng vai, trật khớp háng,...).
• Yếu tố di truyền và những đứa trẻ trong gia đình có khiếm khuyết này thường có nguy cơ bị trật khớp háng bẩm sinh cao hơn.

Dấu hiệu của trật khớp háng bẩm sinh

Dấu hiệu trật khớp háng bẩm sinh có thể được phát hiện ngay sau khi sinh hoặc vài tuần sau khi sinh. Có 8 dấu hiệu giúp phát hiện sớm ngay sau khi sinh:

• Chênh lệch chiều dài chân: Chân bên trật khớp háng ngắn hơn bên đối diện. Nhưng nếu trật khớp háng hai bên thì rất khó phát hiện.
• Nếp nhăn ở mông và đùi bên chân trật ít và cao hơn bên lành.
• Bàn chân của trẻ đổ ra ngoài khi trẻ nằm thẳng chân.
• Khi gập gối, khớp gối bị lệch thấp hơn bên bình thường.
• Ở bên bị trật hạn chế gấp và dạng khớp háng.
• Nếu trật khớp hai bên, dáng đi của trẻ bị khập khiễng.
• Khi gấp và khép háng, chỏm xương đùi trượt ra khỏi khớp kèm theo tiếng “lục cục” (trẻ dưới 6 tháng).
• Khi dạng và duỗi khớp háng, chỏm xương đùi trượt ra khỏi ổ, tạo ra âm thanh “lục cục” (ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng).

Ngoài ra, chụp mạch hoặc siêu âm vùng hông có thể thấy rõ tình trạng trật khớp ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ lớn hơn.

Trật khớp háng bẩm sinh có chữa khỏi được không?

Thực tế, trật khớp háng bẩm sinh không khó điều trị nhưng nếu phát hiện sớm và điều trị ngay từ đầu bé sẽ bớt đau nhức và thời gian lành bệnh nhanh hơn. Vì vậy, các chuyên gia khuyến nghị các bậc cha mẹ nên tự khám và chú ý tư thế đúng cho con sau sinh, phát hiện sớm trật khớp háng bẩm sinh.

Lúc này, cách xử lý của bé chỉ đơn giản là giữ cho hông co lại, co đầu gối để ép hông trở lại bình thường. Các biện pháp giúp thực hiện điều này bao gồm:

• Duy trì vị trí của hông ở trẻ sơ sinh bị trật khớp háng bẩm sinh;
• Đóng bỉm vệ sinh cho trẻ và sử dụng tã dày gấp lại để giữ cho phần hông của trẻ thông thoáng;
• Ôm, bế trẻ, đặt trẻ nằm sấp khi ngủ.

Hầu hết trật khớp háng bẩm sinh trở lại bình thường sau 3 - 4 tuần ở vị trí này, nhưng chỉ ở trẻ 1 - 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, vẫn có một tỷ lệ nhỏ trẻ sơ sinh khoảng 5% - 10% không cải thiện được tư thế này.

Điều trị trật khớp háng bẩm sinh 

Trong trường hợp trẻ lớn hơn hoặc tư thế trẻ sơ sinh không hiệu quả, bệnh nhân cần được can thiệp toàn diện, bó bột, nẹp chỉnh hình,… Đến lúc này, nếu không điều trị, trật khớp háng sẽ không thể tự trở về vị trí bình thường, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển sau này của trẻ. Cụ thể:

• Nẹp chỉnh hình: Nẹp xốp mềm dùng để ổn định khớp háng bị trật và đưa khớp trở lại trạng thái bình thường. Tùy theo độ tuổi của trẻ mà thời gian đeo nẹp chỉnh hình để đạt được hiệu quả điều trị sẽ khác nhau. Nẹp chỉnh hình có thể đeo đến 1 năm, thường xuyên hoặc chỉ đeo vào ban đêm tùy theo tiến triển của bệnh. Bác sĩ sẽ thường xuyên theo dõi tiến trình chỉnh sửa răng lệch lạc.
• Bó bột chỉnh hình: Phương pháp này hiệu quả nếu trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh được xác định sớm dưới 6 tháng tuổi. Mỗi đợt bó bột cho bé kéo dài khoảng 2 tuần và cần nhiều lần bôi mới có thể hồi phục hoàn toàn. Trong quá trình này, cha mẹ và bác sĩ cần theo dõi tình trạng của trẻ thường xuyên để cải thiện và ngăn ngừa tình trạng hoại tử và đau đớn do bó bột.
• Phẫu thuật chỉnh hình: Đối với những trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh nhưng phát hiện muộn trên 18 tháng thì phải phẫu thuật chỉnh hình để đạt kết quả tốt. Với sự can thiệp này, trẻ có thể phát triển bình thường mà tình trạng trật khớp không được cải thiện bằng các phương pháp được mô tả ở trên.

Có thể thấy, dấu hiệu trật khớp háng bẩm sinh không khó phát hiện nhưng cha mẹ cần chú ý theo dõi, nếu cải thiện thì kịp thời có biện pháp thay đổi tư thế hoặc đưa trẻ đi khám nếu các biện pháp cải thiện không hiệu quả. Điều trị càng sớm, chu kỳ điều trị càng ngắn, hiệu quả chữa bệnh càng cao và không gây ảnh hưởng đến sự phát triển sau này của trẻ nhỏ.

Xem thêm: Tại sao khớp háng kêu lục cục? Một số biện pháp khắc phục

Nguyễn Nhung

Nguồn tham khảo: Tổng hợp