Trauma là gì? Hiểu đúng về sang chấn tâm lý và cách vượt qua

Bạn đã bao giờ cảm thấy trái tim mình như nghẹn lại mỗi khi nhớ về một chuyện cũ? Hay bỗng dưng giật mình, lo lắng, thậm chí khó thở khi đối diện với điều gì đó tưởng chừng rất bình thường? Đó có thể là dấu hiệu của sang chấn tâm lý, hay còn gọi là Trauma. Dù không dễ để nhận biết và vượt qua, nhưng nếu hiểu rõ về Trauma là gì và học cách chữa lành từ bên trong, chúng ta hoàn toàn có thể bước ra khỏi bóng tối ấy để sống một cuộc đời bình an hơn. Hành trình ấy bắt đầu từ sự thấu hiểu chính mình.

Trauma là gì?

“Trauma” hay còn gọi là chấn thương tâm lý, là một khái niệm dùng để chỉ những trải nghiệm tiêu cực gây chấn động mạnh về mặt cảm xúc, khiến người trải qua cảm thấy sợ hãi, hoảng loạn, đau buồn sâu sắc hoặc lo âu kéo dài. Những trải nghiệm này có thể xảy ra đột ngột hoặc lặp đi lặp lại, để lại những dấu ấn tâm lý nặng nề, thậm chí ám ảnh người đó trong thời gian dài.

Chấn thương tâm lý có thể bắt nguồn từ nhiều sự kiện khác nhau trong cuộc sống như: Bị bạo hành, tai nạn nghiêm trọng, mất người thân, bị lạm dụng thể chất hoặc tinh thần, sống trong môi trường căng thẳng kéo dài như chiến tranh, nghèo đói hoặc bị bắt nạt. Những trải nghiệm này không chỉ gây ảnh hưởng nhất thời mà còn có thể làm rối loạn tâm trí, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.

Trauma không chỉ tác động đến tâm lý mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến chức năng xã hội, sức khỏe thể chất và các mối quan hệ cá nhân. Người bị Trauma có thể mất ngủ, cảm thấy cô lập, dễ nổi cáu, gặp khó khăn trong học tập, làm việc hoặc trong các mối quan hệ xung quanh. Trong một số trường hợp, nếu không được hỗ trợ kịp thời, Trauma có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), thậm chí là suy giảm chất lượng cuộc sống một cách toàn diện.

Đáng chú ý, chấn thương tâm lý thường bắt nguồn từ thời thơ ấu. Trẻ em là đối tượng đặc biệt nhạy cảm và dễ bị tổn thương khi phải trải qua các tình huống gây chấn động. Theo thống kê, rất nhiều trẻ em trải qua ít nhất một dạng Trauma trước khi bước sang tuổi 16. Nếu không được hỗ trợ đúng cách, những ký ức đau buồn này có thể ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển tâm lý và hành vi trong tương lai.

Hiểu đúng về Trauma là bước đầu tiên quan trọng để chúng ta có thể thấu hiểu, đồng hành và giúp đỡ những ai đang trải qua nỗi đau âm thầm này.

Ảnh hưởng của Trauma đến sức khỏe

Traumacó thể tác động sâu sắc đến cả thể chất lẫn tinh thần của một người. Những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ không chỉ để lại nỗi đau trong tâm trí mà còn ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận, suy nghĩ, hành xử và xây dựng các mối quan hệ trong cuộc sống hàng ngày.

Mỗi người sẽ có phản ứng khác nhau trước những sang chấn mà họ trải qua. Có người dường như vượt qua Trauma một cách nhanh chóng, có thể nhờ vào sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc nền tảng tinh thần vững vàng. Tuy nhiên, cũng có nhiều người cảm thấy tổn thương sâu sắc chỉ sau một sự kiện chấn động. Trauma có thể thay đổi cả cách họ nhìn nhận bản thân, thế giới xung quanh và các mối quan hệ xã hội.

Mức độ ảnh hưởng của Trauma không giống nhau ở mỗi người, vì nó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Tiền sử từng trải qua chấn thương, hoàn cảnh hiện tại, khả năng phục hồi tâm lý, sự hiện diện của các mối quan hệ tích cực, cũng như mức độ căng thẳng đang tồn tại trong cuộc sống.

Trauma có thể làm suy yếu khả năng đối phó với stress, khiến người bệnh luôn trong trạng thái căng thẳng, lo lắng, mất kiểm soát. Nhiều người chia sẻ rằng họ cảm thấy mất ý nghĩa sống, khó tận hưởng niềm vui, không còn hứng thú với các hoạt động từng yêu thích. Ngoài ra, những người mắc Trauma còn có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề về sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu, mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm hay rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).

Tùy vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương, tác động của Trauma có thể chỉ kéo dài trong vài ngày, vài tuần hoặc đeo bám suốt nhiều năm. Điều quan trọng là người gặp phải tình trạng này cần được hỗ trợ đúng cách để phục hồi, xây dựng lại sự cân bằng về tâm lý và thể chất, từ đó sống một cuộc sống lành mạnh hơn.

Cách vượt qua Trauma

Để vượt qua Trauma (chấn thương tâm lý), điều đầu tiên bạn cần làm là can đảm đối diện với chính nỗi đau của mình. Việc cố gắng lãng tránh hay phớt lờ những tổn thương chỉ khiến cảm xúc bị dồn nén, lâu dần trở nên nặng nề hơn. Hãy thừa nhận rằng bạn đang tổn thương và điều đó hoàn toàn bình thường. Ai cũng có lúc yếu lòng, và cảm xúc tiêu cực không khiến bạn trở nên kém giá trị.

Chấp nhận rằng sẽ có những ngày bạn không ổn, và không sao cả. Cho phép bản thân buồn, mệt mỏi, nhưng đừng mãi chìm đắm trong đó. Hãy nhắc nhở mình mỗi ngày rằng: “Mình đang kiểm soát được tình hình, mình đang cố gắng.” Và nếu bạn chưa thể làm mọi việc tốt như trước đây, cũng đừng quá giận dữ hay thất vọng với bản thân.

Tuyệt đối không nên lạm dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá hay ma túy để xoa dịu nỗi đau. Những cách giải tỏa tạm thời này chỉ khiến tình trạng tinh thần tồi tệ hơn. Đồng thời, hãy tránh đưa ra những quyết định quan trọng hay thay đổi lớn trong cuộc sống khi tâm trí còn bất ổn. Đợi đến khi bạn bình tĩnh và tỉnh táo hơn, rồi hãy suy nghĩ và hành động.

Duy trì thói quen sinh hoạt hằng ngày cũng là một cách giúp bạn trở lại nhịp sống bình thường. Hãy làm những việc quen thuộc, giữ mình bận rộn, nhưng cũng đừng ép buộc bản thân quá mức. Nếu cảm thấy kiệt sức, hãy dừng lại để nghỉ ngơi, hít thở sâu, thiền, tập yoga, đi bộ, làm vườn hay nghe nhạc, bất cứ điều gì khiến bạn thấy nhẹ lòng.

Viết ra hoặc chia sẻ cảm xúc với người đáng tin cậy, đó là cách giải tỏa cảm xúc rất hiệu quả. Khi những ký ức cũ quay về, hãy bình tĩnh đối mặt, thừa nhận sự hiện diện của chúng rồi nhẹ nhàng để chúng qua đi, thay vì né tránh hoặc chối bỏ.

Nếu bạn cảm thấy những tổn thương trong quá khứ đang ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại, từ cảm xúc, hành vi đến các mối quan hệ xung quanh, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ chuyên môn. Việc gặp gỡ một chuyên gia tâm lý không phải là biểu hiện của sự yếu đuối, mà là một hành động dũng cảm và đầy yêu thương dành cho chính bản thân mình. Chuyên gia tâm lý sẽ đồng hành cùng bạn để lắng nghe, phân tích và giúp bạn hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra trong nội tâm. Qua đó, bạn có thể từng bước tháo gỡ những nút thắt cảm xúc, học cách xây dựng lại lòng tin và khả năng kết nối với cuộc sống một cách lành mạnh, tích cực hơn.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về Trauma là gì? Trauma là một phần của trải nghiệm sống mà không ai mong muốn, nhưng nó không có nghĩa là dấu chấm hết. Hiểu đúng về sang chấn tâm lý là bước đầu tiên quan trọng để chúng ta nhận diện, đối mặt và tìm ra hướng chữa lành phù hợp.