Trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không? Khi nào cần lo lắng?

Được chứng kiến con yêu bi bô tập nói những tiếng đầu tiên là niềm hạnh phúc lớn lao của mỗi bậc cha mẹ. Tuy nhiên, nhiều trẻ 18 tháng tuổi vẫn chưa có dấu hiệu biết nói, khiến phụ huynh không khỏi hoang mang và lo lắng.

Liệu đây chỉ là sự phát triển chậm hơn so với các bạn cùng trang lứa, hay là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn? Nếu bạn đang băn khoăn trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không, thì đây chính là những thông tin mà bạn không nên bỏ lỡ.

Mốc phát triển ngôn ngữ bình thường ở trẻ 18 tháng tuổi

Ở độ tuổi 18 tháng, trẻ thường bắt đầu thể hiện rõ rệt những bước tiến trong phát triển ngôn ngữ. Vốn từ vựng trung bình của trẻ vào khoảng 10 - 50 từ đơn giản, thường là những từ quen thuộc trong sinh hoạt hằng ngày như “mẹ”, “bố”, “ăn”, “uống”, “đi”,

Ngoài khả năng nói, trẻ cũng có thể hiểu được các chỉ dẫn đơn giản, nhận biết tên một số đồ vật quen thuộc và phản ứng đúng với các câu hỏi có/không.

Trẻ trong giai đoạn này cũng thường xuyên bập bẹ các âm tiết chưa rõ nghĩa và biết sử dụng ngữ điệu lên xuống như đang trò chuyện thực sự, dù chưa phát âm chuẩn.

Một số bé bắt đầu biết kết hợp hai từ đơn giản trong giai đoạn 18 - 24 tháng, ví dụ như “mẹ ơi”, “bóng đâu” hoặc “đi chơi”. Tuy nhiên, tốc độ phát triển ngôn ngữ ở mỗi trẻ là khác nhau, do đó việc một số bé nói ít hoặc chậm hơn một chút.

Trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không?

Trẻ 18 tháng chưa biết nói có thể là do chậm phát triển ngôn ngữ đơn thuần hoặc do các rối loạn phát triển. Dưới đây là những nguyên nhân chính cha mẹ cần nắm rõ để biết khi nào cần lo lắng và đưa trẻ đi khám.

Chậm phát triển ngôn ngữ đơn thuần

Đây là một trong những nguyên nhân khiến trẻ 18 tháng tuổi chưa biết nói. Khi chậm phát triển ngôn ngữ đơn thuần, khả năng ngôn ngữ của bé chậm hơn mặt bằng chung nhưng các lĩnh vực khác như vận động, tư duy, tương tác xã hội vẫn bình thường.

Trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không? Phần lớn các bé thuộc nhóm này sẽ bắt kịp bạn bè cùng trang lứa vào khoảng 2 - 3 tuổi nếu được hỗ trợ và môi trường giao tiếp phù hợp.

Môi trường giao tiếp

Môi trường giao tiếp chưa đủ phong phú khiến trẻ ít được trò chuyện, không có nhiều cơ hội nghe và phản hồi bằng lời nói dẫn đến khó hình thành thói quen sử dụng ngôn ngữ.

Trẻ gặp vấn đề về thính giác

Trẻ nghe kém, mất thính lực một phần (do viêm tai giữa kéo dài, dịch ứ tai,…) hoặc bị điếc bẩm sinh sẽ không nghe rõ hoặc không nghe được lời nói xung quanh.

Điều này dẫn đến việc trẻ không bắt chước được âm thanh, không hiểu từ ngữ và chậm hình thành vốn từ. Nếu lúc mới sinh trẻ không được đo thính lực sơ sinh, cha mẹ sẽ không thể biết trẻ có vấn đề về thính giác cho đến khi thấy trẻ không biết nói.

Rối loạn phát triển ngôn ngữ

Ngoài ra, một số trẻ có thể gặp rối loạn ngôn ngữ như: Rối loạn âm vị (phát âm sai), rối loạn ngữ pháp (không biết ghép từ đúng ngữ cảnh), khiến việc nói trở nên khó khăn hơn bình thường.

Rối loạn phổ tự kỷ

Chậm nói có thể là dấu hiệu sớm của rối loạn phổ tự kỷ nếu đi kèm các biểu hiện như ít giao tiếp mắt, không phản ứng khi gọi tên, không chơi giả vờ, không biết bắt chước hành vi hoặc cử chỉ của người khác.

Chậm phát triển toàn bộ

Chậm phát triển toàn bộ ở trẻ (tiếng Anh: Global Developmental Delay – GDD) là thuật ngữ y học dùng để mô tả tình trạng trẻ nhỏ (thường dưới 5 tuổi) chậm đạt được nhiều mốc phát triển quan trọng trong các lĩnh vực chính, bao gồm: Vận động thô, vận động tinh, ngôn ngữ, nhận thức, tự lập, tương tác xã hội, cảm xúc.

Các vấn đề về vận động miệng

Mặc dù hiếm gặp nhưng các vấn đề về vận động miệng như yếu cơ môi, lưỡi, hàm,… cũng có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc phát âm hoặc điều khiển âm thanh.

Trẻ 18 tháng chưa biết nói khi nào cần lo lắng?

Trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không còn tùy từng trường hợp. Đây có thể chỉ là chậm phát triển ngôn ngữ thông thường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng hơn. Trong các trường hợp sau, cha mẹ nên theo dõi chặt chẽ và cho trẻ đi khám chuyên khoa sớm:

• Nếu con bạn đã 18 tháng tuổi mà chưa nói được từ đơn nào có ý nghĩa là một trong những dấu hiệu sớm cần theo dõi chặt chẽ.
• Bên cạnh đó, trẻ không phản ứng khi được gọi tên, không quay đầu lại hoặc không chú ý khi có người nói chuyện cùng có thể là dấu hiệu liên quan đến thính lực hoặc khả năng tương tác xã hội.
• Thiếu các cử chỉ giao tiếp phi ngôn ngữ như chỉ tay để yêu cầu, lắc đầu, gật đầu, hoặc chỉ vào vật để thu hút sự chú ý là một dấu hiệu cho thấy trẻ có thể gặp khó khăn trong việc kết nối với người khác.
• Trẻ 18 tháng không có giao tiếp bằng mắt, ít tương tác xã hội, không đáp lại tên gọi một cách liên tục và rõ ràng có thể là dấu hiệu sớm của rối loạn phổ tự kỷ và cần đánh giá chuyên sâu.
• Cha mẹ cũng nên lưu ý khi trẻ có vẻ không nghe rõ, thường xuyên không phản hồi âm thanh hoặc tiếng gọi.
• Nếu đi kèm với các dấu hiệu chậm vận động hoặc nhận thức như chưa biết đi, chưa biết cầm nắm tốt, phản ứng chậm với môi trường, thì khả năng chậm phát triển toàn diện cần được đánh giá bởi chuyên gia.

Cha mẹ nên làm gì khi trẻ 18 tháng chưa biết nói?

Trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không đến đây bạn đã rõ. Vậy cha mẹ nên làm gì khi con đã 18 tháng vẫn chưa biết nói?

Dạy trẻ 18 tháng tuổi tập nói nên bắt đầu từ việc tạo một môi trường giao tiếp tích cực ngay trong gia đình. Người lớn trong gia đình hãy nói chuyện với trẻ thường xuyên, kể cả khi trẻ chưa hiểu hết. Khi nói chuyện, bạn nên dùng ngôn ngữ đơn giản, rõ ràng, gọi tên các đồ vật, hành động trong sinh hoạt hàng ngày.

Đọc sách và hát cho trẻ nghe cũng là một cách tuyệt vời để trẻ làm quen với ngữ điệu và từ vựng. Cha mẹ cũng nên khuyến khích trẻ bắt chước âm thanh, từ ngữ, và luôn dành lời khen ngợi khi trẻ cố gắng phát âm dù chưa rõ ràng.

Việc hạn chế cho trẻ tiếp xúc với tivi, điện thoại hoặc máy tính bảng cũng là điều cần thiết. Thay vào đó, cha mẹ hãy dành thời gian chơi cùng trẻ. Những trò chơi đơn giản như đố từ, ghép hình, đóng kịch,… không chỉ giúp bé phát triển ngôn ngữ mà còn tăng cường kỹ năng tương tác xã hội.

Nếu sau một thời gian áp dụng các biện pháp dạy trẻ chậm nói tại nhà, khả năng ngôn ngữ của trẻ không cải thiện rõ rệt, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám để được tư vấn cách can thiệp phù hợp.

Hy vọng qua bài viết này cha mẹ đã biết trẻ 18 tháng chưa biết nói có sao không và nên làm gì khi con chậm nói. Việc theo dõi sát sao và nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường ở trẻ vô cùng quan trọng. Đừng ngần ngại tìm sự tư vấn từ các chuyên gia khi cần bởi can thiệp kịp thời và đúng cách có thể giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn.