Tuyến sinh dục: Khái niệm và chức năng

Tuyến sinh dục là nơi mà giao tử đực (tinh trùng) và giao tử cái (tế bào trứng) được hình thành, duy trì khả năng sinh sản của con người. Ở nam giới, tuyến sinh dục được gọi là tinh hoàn và ở nữ giới, bộ phận này được gọi là buồng trứng.

Tuyến sinh dục là gì?

Tuyến sinh dục là cơ quan sinh dục chính trong hệ thống sinh sản (bộ phận sinh dục) của con người. Vậy tuyến sinh dục là gì? Tuyến sinh dục là các tuyến thuộc loại nội tiết, có vai trò chính trong việc tạo nên:

• Giao tử - những tế bài sinh dục cần thiết trong chức năng sinh sản.
• Kích thích tố giới tính, cần thiết cho sự phát triển của các đặc tính sinh dục thứ cấp và có vai trò kiểm soát hệ thống sinh dục.

Tuyến sinh dục ở nam và nữ không giống nhau. Cụ thể, tuyến sinh dục nam là tinh hoàn còn tuyến sinh dục nữ là buồng trứng. Việc sản xuất hormone sinh dục của tuyến sinh dục nằm trong sự kiểm soát của hai cơ quan quan trọng là vùng dưới đồi và tuyến yên.

Tuyến sinh dục tiết ra hormone gì?

Tuyến sinh dục là bộ phận chính tiết ra 2 loại hormone là hormone sinh dục nữ và hormone sinh dục nam, cụ thể như sau.

Hormone sinh dục nữ

Gồm 2 loại là estrogen và progesterone, trong đó estrogen là một nhóm hormone sinh dục đặc trưng trong cơ thể nữ giới, chủ yếu được tiết ra bởi tuyến sinh dục nữ (buồng trứng) với mục đích chính là đáp ứng các kích thích của hormone tuyến yên là LH hoặc luteinizing. Một lượng nhỏ hormone estrogen cũng được sản sinh bởi tuyến thượng thận và có mặt cả trong cơ thể nam giới với một lượng rất nhỏ.

Hormone estrogen liên quan đến nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm:

• Ở giai đoạn dậy thì, estrogen gây hiện tượng đóng sụn liên hợp xảy ra ở các xương dài, kết thúc giai đoạn phát triển tầm vóc ở người.
• Xác định sự phát triển các đặc điểm tính nữ thứ cấp (bao gồm sự phát triển tuyến vú, giọng nói, chiều cao, cấu trúc xương,…).
• Cho phép sự thụ tinh và mang thai ở người phụ nữ, can thiệp vào quá trình điều hòa kinh nguyệt.

Ngoài estrogen, buồng trứng còn sản sinh một lượng nhỏ hormone testosterone (hormone sinh dục nam) có nhiệm vụ quan trọng trong sự phát triển tầm vóc và ham muốn tình dục.

Loại hormone còn lại được tuyến sinh dục nữ tiết ra là progesterone. Loại hormone này được sản sinh bởi các tế bào hoàng thể và rất cần thiết cho việc đảm bảo hoạt động bình thường của hệ thống sinh sản ở nữ giới. Trên thực tế, sau khi trứng rụng, hormone progesterone sẽ dẫn đến sự dày lên của niêm mạc tử cung, sẵn sàng cho trứng đã thụ tinh thành công làm tổ và phát triển. Tuy nhiên, nếu quá trình thụ tinh không diễn ra, nồng độ hormone này sẽ giảm dẫn đến niêm mạc tử cung bong tróc, tạo thành kinh nguyệt.

Khi người phụ nữ mang thai, progesterone rất quan trọng với việc duy trì hoạt động bình thường của nhau thai. Vào giai đoạn cuối thai kỳ, việc sụt giảm nồng độ progesterone kích thích quá trình chuyển dạ và sinh con.

Hormone sinh dục nam

Tuyến sinh dục nam tiết ra hormone sinh dục nam, hay còn gọi là nội tiết tố nam. Đây là một nhóm hormone giới tính đặc trưng ở cơ thể phái mạnh, đa số được tinh hoàn tiết ra nhằm đáp ứng với kích thích từ tuyến yên. Một lượng nhỏ androgen cũng được tổng hợp bởi tuyến thượng thận và hiện diện với số lượng rất nhỏ trong cơ thể nữ giới. Hormone androgen có những chức năng gồm:

• Trong phôi thai, hormone này có nhiệm vụ phân biệt nam giới về cơ quan sinh dục ngoài và trong.
• Ở giai đoạn dậy thì, hormone này chịu trách nhiệm phát triển các đặc điểm sinh dục thứ cấp, ví dụ như  tăng khối lượng cơ trên cơ thể, đạt được khối lượng xương tối đa, thay đổi tâm trạng, phát triển hệ thống lông trên cơ thể, ham muốn tình dục và chức năng của tinh trùng.
• Ở người trưởng thành, hormone sinh dục nam có tác dụng duy trì đặc điểm nam tính và ham muốn tình dục cũng như các đặc điểm tình dục thứ cấp, sức mạnh cơ bắp, dinh dưỡng làn da và khối lượng xương toàn thân.
• Hormone androgen thường được tiết ra nhiều nhất là testosterone. Ở nam giới trưởng thành, loại hormone này đóng vai trò quyết định về chức năng, khả năng sinh sản, ham muốn, sự cương cứng cũng như thỏa mãn tình dục của phái mạnh.

Chức năng của tuyến sinh dục

Như bạn đã biết, tuyến sinh dục rất quan trọng với chức năng sinh sản nói riêng và sức khỏe tổng thể nói chung. Nếu không có sự sản xuất giao tử, sự tồn tại, nòi giống con người sẽ bị đứt đoạn, không thể duy trì thế hệ này sang thế hệ khác. Tuy vậy, tuyến sinh dục cũng đồng thời thực hiện các chức năng quan trọng khác với sức khỏe con người.

Các hormone giới tính do tuyến sinh dục tiết ra có tác động mạnh mẽ lên nhiều cơ quan, hệ thống trên cơ thể, ví dụ như hệ thần kinh, hệ xương khớp và hệ thống tim mạch, cụ thể estrogen có khả năng bảo vệ sức khỏe tim mạch và hệ thống xương khớp còn hormone testosterone có nhiệm vụ đồng hóa cơ bắp.

Suy tuyến sinh dục: Bệnh về tuyến sinh dục phổ biến ở cả nam và nữ

Một trong những vấn đề đáng lo ngại về tuyến sinh dục ở cả nam và nữ và suy tuyến sinh dục. Đây là hiện tượng suy giảm đột ngột hoạt động của các tuyến sản xuất hormone sinh dục trong cơ thể 2 giới. Tình trạng này thường xuất hiện ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh (ở nữ giới) và trong độ tuổi từ 40 trở lên (ở nam giới).

Dấu hiệu nhận biết suy tuyến sinh dục ở nam giới:

• Giảm ham muốn tình dục kết hợp với tình trạng rối loạn cương dương.
• Thiếu sự nhiệt tình, thiếu kiên trì, thiếu bền bỉ, khó chịu đựng, dễ có cảm xúc khó chịu, bức xúc, giảm hứng thú trong cuộc sống,…
• Thường xuyên mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc nhưng lại dễ cảm thấy buồn ngủ ngay sau bữa ăn.
• Rối loạn vận mạch, bừng nóng, cảm thấy choáng váng hoặc bốc hỏa.
• Giảm hoặc mất sự nhạy cảm ở đầu dương vật, dương vật và tinh hoàn có dấu hiệu suy giảm kích thước.
• Vú nam giới to ra, béo lên và mỡ phát triển nhiều ở vùng bụng, thắt lưng,…

Dấu hiệu nhận biết suy tuyến sinh dục ở nữ giới:

• Da chảy xệ, nhất là vùng mặt, cổ, ngực, mông, đùi,…
• Thay đổi tâm sinh lý bất thường, cảm giác giận dữ, khó chịu, cáu gắt, lo âu, tính cách bất thường.
• Có thể có các triệu chứng liên quan đến hệ thần kinh như mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm,…
• Hệ thần kinh thực vật bị rối loạn dẫn đến bốc hỏa, mệt mỏi, đổ nhiều mồ hôi.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu và nhiễm trùng phần phụ,…

Mong rằng qua bài viết trên đây từ Nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tuyến sinh dục. Nếu có dấu hiệu suy tuyến sinh dục, bạn không nên quá lo lắng, thay vào đó hãy đến gặp bác sĩ nếu tình trạng trở nặng và ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày.

Xem thêm: 

• Tìm hiểu về cấu trúc và sinh lý của hệ sinh dục nam và nữ
• Phân tích giải phẫu hệ sinh dục nam giới