Vỏ não vận động bị ảnh hưởng như thế nào khi bị đột quỵ?

Đột quỵ ở vỏ não vận động sẽ gây khó khăn cho việc vận động và phối hợp cơ. Tuy nhiên, nhờ vào tính linh hoạt thần kinh của não, nhiều tác động tiêu cực do đột quỵ gây ra có thể được đảo ngược.

Vỏ não vận động là gì?

Vỏ não vận động là một dải mô nằm trong thùy trán của não, nằm cạnh một rãnh lớn gọi là rãnh trung tâm. Rãnh trung tâm là một rãnh chạy dọc theo mặt bên của bán cầu đại não, giữa thùy trán và thùy đỉnh.

Vỏ não vận động bao gồm ba phần:

• Vỏ não vận động chính: Nằm ở vùng Brodmann 4, đây là nơi gửi hầu hết các xung điện ra khỏi vỏ vận động. Các sợi thần kinh từ đây kết nối trực tiếp với các tế bào thần kinh vận động của tủy sống. Đáng chú ý, các sợi thần kinh này xuất phát từ cả vỏ não trước và vỏ não thành.
• Vỏ não vận động trước: Phần này nằm ngay trước vỏ não vận động chính ở vùng 6 theo Brodmann, nó có chức năng chuẩn bị cho cử động, đặc biệt là cử động của các cơ gần.
• Khu vực vận động bổ sung: Nằm ở bề mặt trung gian của đường nứt dọc, ngay trước phần biểu diễn chân trong vỏ não vận động chính. Dù chức năng chưa được hiểu đầy đủ, nhưng nó được cho là giúp ổn định tư thế cơ thể và phối hợp các cử động.

Ba vùng này chịu trách nhiệm tạo ra các tín hiệu để chỉ đạo chuyển động của cơ thể, từ cử động tay và chân đến kiểm soát nét mặt và một số cử động nuốt.

Các tín hiệu từ vỏ não vận động chính đi qua đường giữa cơ thể để kích hoạt các cơ ở phía đối diện. Điều này có nghĩa là các chuyển động ở phía bên phải cơ thể được điều khiển bởi bán cầu trái của vỏ não vận động chính và ngược lại. Do đó, nếu đột quỵ xảy ra ở bán cầu não trái, bạn sẽ gặp khó khăn khi cử động nửa cơ thể bên phải.

Cơ chế hoạt động của vỏ não vận động

Các phần khác nhau của vỏ não vận động kiểm soát các khía cạnh khác nhau của chuyển động. Ví dụ, vỏ não vận động trước chịu trách nhiệm lập kế hoạch cho chuyển động, trong khi vỏ não vận động chính chịu trách nhiệm thực hiện chuyển động đó.

Vỏ não vận động sơ cấp được sắp xếp theo cách mà các phần khác nhau điều khiển các bộ phận khác nhau của cơ thể. Tuy nhiên, không phải bộ phận nào cũng có lượng chất xám não như nhau dành cho nó.

Những chuyển động phức tạp đòi hỏi sự kiểm soát chính xác hơn chiếm nhiều không gian trong não hơn những chuyển động đơn giản. Ví dụ, một phần đáng kể của vỏ não vận động được dành cho các cử động ngón tay và nét mặt, trong khi chỉ một phần nhỏ của não chịu trách nhiệm cho các chuyển động của chân, vì những chuyển động này ít yêu cầu sự chính xác hơn.

Điều này giải thích tại sao nhiều bệnh nhân đột quỵ gặp khó khăn với khả năng kiểm soát vận động tinh hoặc bị liệt mặt. Do những chuyển động này được kiểm soát bởi một phần lớn hơn của vỏ não vận động, chúng có nguy cơ bị tổn thương cao hơn trong cơn đột quỵ.

Ngược lại, việc điều khiển chân chỉ yêu cầu một lượng nhỏ chất xám trong não. Vì vậy, đột quỵ phải xảy ra ở khu vực nhỏ đó mới ảnh hưởng đến khả năng điều khiển chân.

Những ảnh hưởng do đột quỵ ở vỏ não vận động

Đột quỵ ở vỏ não vận động có thể gây ra nhiều tác động vật lý khác nhau, một số tác động nghiêm trọng hơn những tác động khác. Các tác động thứ cấp phổ biến của tổn thương vỏ não vận động bao gồm:

• Chứng liệt nửa người: Đây là tình trạng suy yếu ở một bên của cơ thể. Nếu một cơn đột quỵ làm hỏng vỏ não vận động bên trái, bệnh nhân có thể gặp khó khăn khi thực hiện các cử chỉ, vận động bên phải. Tình trạng liệt nửa người cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ cốt lõi của thân khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng.
• Sự co cứng: Tình trạng này xảy ra sau khi mất hoặc gián đoạn tín hiệu liên lạc giữa não và cơ. Với tình trạng co cứng, các cơ ở trạng thái co bóp liên tục, kéo dài làm ngắn các sợi cơ.
• Mất kỹ năng vận động tinh: Cơn đột quỵ xảy ra ở vùng vỏ não vận động có thể khiến người bệnh mất đi khả năng cử động ở ngón tay, cổ tay. Mất khả năng di chuyển từng cơ riêng lẻ gọi là mất kỹ năng vận động tinh.
• Các vấn đề về lời nói: Vỏ não vận động kiểm soát nhiều cơ được sử dụng trong quá trình phát âm. Do đó, các cơ bị tổn thương do đột quỵ sẽ làm người bệnh phát âm khó khăn hơn.
• Khó kiểm soát chức năng của ruột và bàng quang: Đột quỵ ở vỏ não vận động cũng có thể làm suy yếu các cơ kiểm soát chức năng đại tiện và tiểu tiện.

Như bạn có thể thấy, tổn thương vỏ não vận động có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng, mức độ nặng hay nhẹ tùy thuộc vào vị trí đột quỵ. Tuy nhiên, bạn có thể khắc phục những vấn đề này thông qua trị liệu vật lý.

Khắc phục ảnh hưởng của đột quỵ ở vỏ não vận động

Mặc dù các tế bào thần kinh trong vùng vỏ não vận động không thể hồi sinh nhưng người bệnh vẫn có khả năng lấy lại chức năng đã mất sau đột quỵ. Điều này có thể xảy ra nhờ vào một khả năng chữa lành đáng chú ý của não được gọi là tính linh hoạt thần kinh. Tính linh hoạt của tế bào thần kinh thần kinh cho phép não sắp xếp lại vị trí và bù đắp cho những tế bào bị tổn thương.

Sự dẻo dai của các tế bào là nguyên tắc cơ bản đằng sau nhiều liệu pháp điều trị. Nó được kích hoạt thông qua một giao thức đơn giản nhưng đòi hỏi khắt khe: Các hoạt động lặp đi lặp lại. Trong quá trình hồi phục sau đột quỵ, chuyên gia trị liệu sẽ giúp bạn thực hành kích hoạt một nhóm cơ cụ thể, chẳng hạn như cơ tay. Điều này đòi hỏi nỗ lực và sự tập trung đáng kể lúc đầu, vì não cần thiết lập các đường dẫn thần kinh mới.

May mắn thay, bạn càng thực hành nhiều động tác, bạn sẽ càng củng cố cho con đường phục hồi chức năng mới của mình. Sau một thời gian, các đường dẫn mới sẽ được thiết lập đầy đủ và việc di chuyển sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

Cuối cùng, cách tốt nhất để vượt qua hậu quả của đột quỵ ở vỏ não vận động là tăng cường tính linh hoạt thần kinh thông qua các bài tập thể dục nhất quán và lặp đi lặp lại.

Trên đây là cách hoạt động của vỏ não vận động và những ảnh hưởng do đột quỵ ở vùng này. Hãy chia sẻ tới người thân, bạn bè nếu bài viết hữu ích nhé!

Xem thêm các bài viết khác:

• Phần nào của bộ não kiểm soát cảm xúc?
• Nguyên nhân và triệu chứng của bại não thể phối hợp
• Não người có mấy thùy và đảm nhận chức năng gì