Xét nghiệm HbA1c là gì? Vai trò quan trọng của xét nghiệm

HbA1c là một chỉ số xét nghiệm cực kỳ quan trọng đối với bệnh nhân đái tháo đường bởi nó phản ánh được tình trạng glucose máu trong 3 tháng gần nhất. Trên cơ sở đó, giúp cho bệnh nhân cũng như bác sĩ sẽ có kế hoạch điều trị kịp thời, phòng ngừa được biến chứng của bệnh gây ra. Vậy xét nghiệm HbA1c là gì, có ý nghĩa như thế nào trong chẩn đoán và điều trị bệnh đái tháo đường?

Xét nghiệm HbA1c là gì?

Xét nghiệm HbA1c là xét nghiệm máu dùng để kiểm tra lượng glucose gắn với hemoglobin - một loại protein của tế bào hồng cầu. Người mắc bệnh tiểu đường hoặc các bệnh làm tăng lượng đường trong máu sẽ có lượng glucose gắn với hemoglobin nhiều hơn. Bản chất của xét nghiệm chính là xác định nồng độ phần trăm hemoglobin bị glycosyl trong tổng số hemoglobin để đánh giá nồng độ glucose trong máu, trong khoảng thời gian 2 - 4 tháng gần đây.

Đa số các tế bào hồng cầu đều có tuổi thọ trong 2 - 3 tháng. Đó chính là lý do vì sao việc xét nghiệm chỉ số HbA1c nên được thực hiện hàng quý, mỗi năm có thể xét nghiệm từ 2 - 4 lần. Kết quả của xét nghiệm, sẽ cung cấp thông tin cơ bản cho mỗi người biết về mức đường huyết trong 2 - 3 tháng qua. Từ đó, giúp bác sĩ cũng như bệnh nhân có sự điều chỉnh mục tiêu điều trị và kiểm soát tiểu đường tốt hơn.

Xét nghiệm HbA1c để chẩn đoán bệnh đái tháo đường

Kết quả chỉ số HbA1c cho biết các mức độ như sau:

• Dưới 5.7%: Bình thường.
• Từ 5.7% - 6.4%: Bệnh tiền đái tháo đường.
• Trên 6.5%: Bệnh đái tháo đường.

Đây là kết quả được đọc với người xét nghiệm chỉ số HbA1c phục vụ cho việc chẩn đoán, đối tượng hầu hết là người trưởng thành không mang thai hoặc nếu mắc tiểu đường type 2 thì mục tiêu hướng tới mức HbA1c dưới 7%. Ngoài ra, còn có một số bệnh lý có thể làm tăng nồng độ HbA1c nhưng kết quả vẫn nằm trong phạm vi bình thường như hội chứng buồng trứng đa nang, hội chứng Cushing, u tủy thượng thận…

Vai trò quan trọng của xét nghiệm HbA1c

Như đã nói, chỉ số HbA1c sẽ cho biết tình trạng glucose trong máu kết hợp với hemoglobin nhiều hay ít. Đồng thời, hồng cầu ở người khỏe mạnh bình thường sẽ tồn tại khoảng 3 tháng nên HbA1c cũng chỉ có ý nghĩa trong khoảng thời gian này. Do đó, vai trò của xét nghiệm HbA1c chính là phản ánh tình trạng kiểm soát đường huyết trong vòng 3 - 4 tháng trước đó.

Cụ thể, xét nghiệm chỉ số HbA1c được thực hiện với 4 mục đích như sau:

• Chẩn đoán đái tháo đường.
• Theo dõi mức độ kiểm soát đường huyết trong khoảng thời gian từ 3 - 4 tháng gần nhất.
• Điều chỉnh chế độ điều trị bệnh.
• Đánh giá những nguy cơ có thể xảy ra biến chứng mạn tính.

Ý nghĩa của xét nghiệm chỉ số HbA1c

Lý do cần kiểm soát chỉ số HbA1c?

Kiểm soát chỉ số HbA1c để theo dõi xem người bệnh có đang điều trị tốt căn bệnh tiểu đường hay không, bác sĩ kê thuốc có đúng không, bệnh nhân có uống đúng thuốc bác sĩ kê không, có tuân thủ chế độ ăn uống theo hướng dẫn của bác sĩ hay không? Từ đó, bác sĩ khoa nội tiết - đái tháo đường sẽ lên kế hoạch điều trị, giúp người bệnh kiểm soát đường huyết, duy trì sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng sau này.

Tùy vào từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ đề ra mục tiêu HbA1c khác nhau. Tuy nhiên, các mục tiêu đều dựa trên cơ sở các mức HbA1c như sau:

• Đối với người bị tiền tiểu đường, mức mục tiêu điều trị phải đưa đường huyết về dưới 39 mmol/mol (5.7%).
• Đối với người bệnh tiểu đường tuýp 2, mức mục tiêu đưa đường huyết về dưới 48 mmol/mol (6.5%).

Mặc dù việc đạt mức mục tiêu HbA1c như trên không dễ dàng nhưng người bệnh vẫn cần phải cố gắng để giữ đường huyết trong phạm vi mục tiêu. Bởi nếu không kiểm soát, mức HbA1c sẽ báo hiệu nhiều nguy cơ phát triển biến chứng đe dọa tính mạng như tăng áp lực thẩm thấu máu, nhiễm toan ceton - biến chứng do tăng acid trong máu…

Còn nếu mức HbA1c tăng so với lần gần nhất xét nghiệm HbA1c, bác sĩ sẽ xem xét các loại thuốc người bệnh đang dùng, có thể tăng liều hoặc kê loại thuốc mới. Người bệnh đái tháo đường cũng cần vận động nhiều hơn để điều hòa năng lượng trong cơ thể.

Lý do cần kiểm soát chỉ số HbA1c

Lưu ý một số trường hợp chỉ số HbA1c bất thường

Trường hợp HbA1c có thể tăng

Chỉ số HbA1c có thể tăng là do các yếu tố:

• Căng thẳng, buồn chán.
• Người bệnh không khỏe hoặc đã đổi thuốc điều trị đái tháo đường, dùng thuốc steroid.
• Ngộ độc chì, nghiện rượu, bệnh mạn tính như thiếu máu, suy thận mạn…
• Chế độ ăn uống không kiểm soát tốt như ít vận động, ăn nhiều tinh bột, uống nước ngọt…

Trường hợp HbA1c có thể giảm

Chỉ số HbA1c có thể giảm là do:

• Thiếu máu mạn tính.
• Người bệnh mắc các bệnh lý thiếu máu tán huyết, hồng cầu hình liềm… dẫn đến thời gian sống của hồng. cầu trong cơ thể ngắn.
• Sau khi được truyền máu hoặc sử dụng một lượng lớn vitamin như vitamin C, vitamin E…

Trên đây là những thông tin chia sẻ chi tiết về xét nghiệm HbA1c cũng như ý nghĩa của xét nghiệm. Mong rằng từ đó các bạn sẽ có thêm nhiều kiến thức hữu ích, mới mẻ để chăm sóc sức khỏe cho bản thân cũng như những người thân yêu trong gia đình tốt nhất

Xem thêm:

• Chỉ số GGT bao nhiêu là nguy hiểm?
• Xét nghiệm ca 125 là gì?

Phiến Trần

Nguồn tham khảo: Tổng hợp