Xung thần kinh là gì? Các bệnh lý xung thần kinh thường gặp

Hệ thần kinh đóng vai trò quan trọng nhất trong các cơ quan của não và cơ thể. Cơ quan này có sự phân hóa cao với các ống hoạt động theo một mạng lưới chằng chịt xuyên suốt cơ thể. Hệ thần kinh có quá trình hoạt động riêng giúp hình thành sự nhận thức và tư duy ở mỗi người. Trong đó, xung thần kinh cũng góp vai trò không nhỏ. Vậy xung thần kinh là gì? Bệnh lý nào liên quan đến xung thần kinh? Mời độc giả tìm hiểu qua bài viết của Nhà thuốc Long Châu. 

Giải thích xung thần kinh là gì?

Xung thần kinh là các sóng xung điện bên trong cơ thể. Chúng sẽ lan truyền và chạy dọc theo các màng tế bào. Xung thần kinh hoạt động chủ yếu ở màng sợi trục thần kinh và ở những tế bào dễ bị kích thích như cơ tim hoặc tế bào nội tiết. 

Dẫn truyền xung thần kinh chính là hiện tượng có tính liên tiếp, xuất phát từ một điểm và lan truyền sang các cấu trúc nơ-ron ở lân cận. Đây được xem là cơ sở để não bộ xử lý thông tin, đem đến nhận thức và tư duy cho con người. Ở mỗi lứa tuổi khác nhau, nhu cầu và độ nhận thức cũng khác nhau. 

Sự dẫn truyền ở xung thần kinh là gì?

Sự dẫn truyền ở xung thần kinh diễn ra khi một nơ-ron thần kinh sinh ra điện thế hoạt động và lan truyền dọc theo sợi cấu trúc. Sau đó, tín hiệu này sẽ truyền qua synap thần kinh thông qua giải phóng chất dẫn truyền thần kinh. Từ đó, chúng gây ra phản ứng tại một nơ ron hoặc ở tế bào khác.

Thông thường, quá trình dẫn truyền ở xung thần kinh xảy ra theo hai con đường:

• Dẫn truyền hướng tâm: Đây là dạng dẫn truyền cảm giác theo hướng được xác định là từ ngoại vi vào tủy sống.
• Dẫn truyền ly tâm: Dẫn truyền được diễn ra ở hướng vỏ não đến cơ quan cảm nhận cảm ngoại vi. Nó có tác dụng giúp ức chế và giảm bớt cảm giác đau đớn. 

Tổng hợp những bệnh lý liên quan đến xung thần kinh

Khi tìm hiểu cụ thể về xung thần kinh là gì, tiếp theo sẽ là các bệnh lý xuất phát từ hệ thần kinh. Nếu xung thần kinh hoặc hệ thần kinh có dấu hiệu bất thường, chúng sẽ sinh ra các bệnh lý nguy hiểm với sức khỏe. 

Tai biến mạch máu não

Bệnh tai biến mạch máu não xảy ra khi nguồn cung máu ở não bị nghẽn do tắc hoặc vỡ các mao mạch, động mạch và tĩnh mạch. Tai biến có dạng cụ thể là xuất huyết (do vỡ) và thiếu máu cục bộ (do tắc mạch hoặc động huyết khối). Hiện tượng làm lượng oxy và dưỡng chất cần thiết bị thiếu hụt và dần chết đi. Nếu bệnh kéo dài, lượng tế bào não chết nhiều gây tổn thương nghiêm trọng như yếu cơ, liệt cơ, giảm thị lực, không thể nói chuyện,... hoặc tử vong ở bệnh nhân.

Bệnh Parkinson

Bệnh Parkinson là dạng rối loạn hệ thần kinh gây ảnh hưởng và tác động đến chức năng vận động của cơ thể. Dấu hiệu nhận biết bệnh như run rẩy ở tay, di chuyển khó khăn, co cứng người, rối loạn ngôn ngữ,...

Bệnh Alzheimer

Bệnh Alzheimer có biểu hiện tương tự như bệnh mất trí nhớ hoặc giảm chức năng nhận thức. Bệnh xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, mất cân bằng quá trình phosphoryl hóa TAU là nguyên nhân chủ yếu.

Một số nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh các mô, hệ thần kinh trung ương và ngoại vi có tồn tại dạng liên kết vi chất (protein TAU). Đây là thành phần chính đóng vai trò hình thành bộ khung tế bào thần kinh và ổn định các vi ống. Nó có tác dụng duy trì cấu trúc của nơ ron, sự vận chuyển sợi trục và độ dẻo dai của synap.

Vì thế, khi đột biến xảy ra, chức năng protein TAU biến đổi làm tăng quá trình phosphoryl gây ảnh hưởng đến sự vận chuyển dinh dưỡng. Từ đó, các tế bào bị thoái hóa, tiêu biến, mất dần và tạo thành mảng rối. Điều này làm não mất khả năng tiếp nhận và lưu trữ thông tin. Ở mức độ nặng, bệnh nhân không thể giao tiếp hoặc thực hiện các chức năng cơ thể bình thường. 

Bệnh động kinh

Động kinh diễn ra khi một nhóm tế bào ở vỏ não bị kích thích, phóng điện đột ngột và không thể kiểm soát được. Biểu hiện của bệnh động kinh như co cứng chân tay, co giật, mất ý thức đột ngột,...

Bệnh đau nửa đầu

Bệnh đau nửa đầu xảy ra khá phổ biến ở người mắc bệnh về hệ thần kinh. Triệu chứng để nhận biết bệnh như buồn nôn, sợ ánh sáng,... Nguyên nhân gây bệnh đau nửa đầu là do các tế bào thần kinh hoạt động quá tải làm prostaglandin, serotonin,... giải phóng quá mức và dẫn đến các cơn đau đầu. Bệnh thường gặp ở nữ giới và thời gian đau kéo dài từ vài giờ đến nhiều ngày. 

Bệnh xơ cứng rải rác

Bệnh lý thường xuất hiện khi hệ miễn dịch bị tấn công gây suy yếu và phá hủy lớp ngoài bảo vệ. Từ đó, nó gây tổn thương nghiêm trọng đến các dây thần kinh trong não. Người bệnh có thể nhận biết bệnh thông qua một số dấu hiệu như mệt mỏi, suy giảm nhận thức, giảm trí nhớ, yếu cơ, động kinh, khó khăn trong việc cử động cơ thể,...

Phương pháp bảo vệ hệ thần kinh hiệu quả

Để giúp bảo vệ tốt hệ thần kinh, mỗi người cần trang bị các kiến thức hữu ích để phòng ngừa bệnh. 

Những phương pháp hiệu quả giúp hỗ trợ và duy trì sức khỏe của hệ thần kinh và xung thần kinh như:

• Chế độ ăn lành mạnh: Đảm bảo cơ thể có đầy đủ chất dinh dưỡng để duy trì hoạt động cho não và hệ thần kinh tốt hơn.
• Nghỉ ngơi phù hợp: Việc nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp tái tạo sức lực và nạp thêm năng lượng cho cơ thể.
• Tập luyện não bộ: Luyện tập cho não bộ giúp tăng cường sức khỏe, tư duy và trí nhớ.
• Tránh xa thuốc lá, rượu bia: Đây là các chất kích thích và có tác hại xấu đối với cơ thể và hệ thần kinh.
• Hạn chế các khu vực ô nhiễm không khí: Các khu vực bị ô nhiễm làm suy giảm sức khỏe và gây tổn thương đến não.
• Chăm sóc tim mạch: Trái tim khỏe để đảm bảo quá trình bơm máu nuôi cơ thể. Nhờ đó, não được nuôi dưỡng khỏe mạnh hơn.
• Kiểm tra và thăm khám định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện và điều trị bệnh kịp thời hơn.

Trên đây là các thông tin nhằm giải đáp thắc mắc về câu hỏi xung thần kinh là gì? Đối với cơ thể, hệ thần kinh đóng vai trò chủ chốt để duy trì sự sống và hoạt động hàng ngày. Do đó, một chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý sẽ làm giảm thiểu các nguy cơ mắc bệnh về thần kinh. 

Xem thêm:

• Hội chứng đau thần kinh trung ương: Nguyên nhân, triệu chứng
• Rối loạn hệ thần kinh thực vật: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách chẩn đoán