Hôi nách là gì ? nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị

Hôi nách là gì? 

Hôi nách là từ thường được dùng trong dân gian để chỉ tình trạng nặng mùi của cơ thể. Về mặt y khoa, hôi nách là bệnh lý thuộc nhóm bệnh liên quan đến tăng tiết mùi cơ thể - bromhidrosis, một tình trạng mãn tính trong đó có sự gia tăng bài tiết các mùi khó chịu từ các vùng ở da của cơ thể. Tình trạng này gây ra chủ yếu bởi sự bài tiết của các tuyến mồ hôi đầu tiết (Apocrine gland) và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của các cá nhân.

Những dấu hiệu và triệu chứng của hôi nách

Bệnh nhân có biểu hiện bằng mùi cơ thể đặc biệt khó chịu, thường bắt nguồn từ vùng nách (do đó dân gian thường gọi là hôi nách). Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể xảy ra ở các vùng khác của cơ thể như bộ phận sinh dục hoặc lòng bàn tay, bàn chân. Mùi đặc trưng là mùi hăng, ôi, mốc, hoặc chua.

Đây là bệnh lý liên quan đến rối loạn chức năng và chuyển hoá nên hầu như bệnh nhân không hề có bất kỳ bất thường nào về mặt giải phẫu cơ thể. Vùng da ở nách nếu thăm khám hầu như đều bình thường trừ khi tình trạng nặng mùi này đi kèm với các bệnh lý khác của da như viêm da ở các vùng kẽ cơ thể (vd: Ở nách, nếp bẹn) thì khi khám sẽ thấy các hồng ban dạng dát có bờ rõ hoặc có các mảnh vụn giống như gàu ở vùng nách do tình trạng nhiễm nấm.

Tác động của hôi nách đối với sức khỏe

Bệnh có thể ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, mối quan hệ của bệnh nhân tuy nhiên nó hầu như không gây nguy hiểm gì cho người bệnh. Người ta nhận thấy rằng đa số bệnh này thường gặp ở những quốc gia Châu Á - nơi mà sự kỳ thị của xã hội đối với mùi cơ thể dù là nhỏ nhất cũng có có thể khiến người bệnh gặp rất nhiều những vấn đề liên quan đến tâm lý như lo lắng, sự tự ti, sự xa lánh xã hội.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân gây hôi nách

Các tuyến bài tiết ở con người chủ yếu được chia thành hai loại: 

• Tuyến ngoại tiết thông thường (eccrine gland), tuyến này phân bố khắp bề mặt da và tham gia điều hoà thân nhiệt chủ yếu qua việc bài tiết mồ hôi.

• Tuyến đầu tiết (apocrine gland), phân bố hạn chế ở các vùng da kín như nách, nếp da quanh bộ phận sinh dục, nếp dưới vú... Các tuyến apocrine không có vai trò điều hòa nhiệt nhưng chịu trách nhiệm về việc tiết ra các mùi đặc trưng của cơ thể. Chúng tiết ra một lượng nhỏ chất dạng dầu (lipid), không mùi trên bề mặt da và khi vi khuẩn phân hủy các chất dầu này sẽ tạo ra các mùi đặc trưng cho cơ thể. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở những người có sự gia tăng mùi cơ thể thì số lượng tuyến apocrine nhiều hơn và lớn hơn.

Những ai có nguy cơ mắc phải hôi nách?

Tần suất phổ biến của bệnh hiện chưa được biết rõ nhưng dường như bệnh hay gặp nhiều hơn ở nam giới, tuổi sau dậy thì (rất hiếm gặp ở người già), người có vùng da tối hơn. Tuy nhiên, không có mối liên quan giữa bệnh và chủng tộc.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán

Hầu như bệnh được chẩn đoán chỉ bằng qua thông khám lâm sàng kết hợp với mùi cơ thể đặc trưng. Vì bệnh có thể đi kèm với tình trạng tăng tiết mồ hôi nên có thể dùng hồ tinh bột để tìm ra những khu vực đổ mồ hôi nhiều (tuy nhiên mối liên quan giữa sự tăng tiết mồ hôi quá mức và sự nặng mùi cơ thể thì không thật sự rõ ràng).

Có thể sử dụng các xét nghiệm tìm vi khuẩn hoặc vi nấm khi nghi ngờ có tình trạng viêm tại vùng nách do các tác nhân này.

Trong một số tình huống, bệnh này có thể liên quan đến các bệnh lý rối loạn chuyển hoá acid amin hiếm gặp. Nếu nghi ngờ cần đến các bác sĩ chuyên khoa để thực hiện các test nước tiểu hoặc mồ hôi để phát hiện các sản phẩm chuyển hoá acid amin bất thường.

Phương pháp điều trị hôi nách hiệu quả

Phương pháp điều trị thông thường là vệ sinh cá nhân vùng nách, kháng khuẩn tại chỗ, sử dụng các chất làm khô để nhằm mục đích làm giảm hệ vi khuẩn thường trú và duy trì một môi trường khô ráo tại vùng nặng mùi của cơ thể.

Vệ sinh cá nhân bao gồm: Rửa sạch vùng nách, nhanh chóng cởi bỏ quần áo thấm mồ hôi và sử dụng chất khử mùi tại chỗ (giúp che mùi và giảm số lượng vi khuẩn) thông thường sẽ hiệu quả với tình trạng hôi nách.

Sử dụng kháng sinh tại chỗ như clindamycin, erythromycin và benzoyl peroxide, cũng như xà phòng sát khuẩn, có thể mang lại lợi ích bằng việc hạn chế sự phát triển của vi khuẩn góp phần phân hủy chất tiết từ tuyến apocrine và ngăn chặn việc giải phóng axit béo có mùi khó chịu.

Lưu ý, nếu có tình trạng nhiễm trùng vùng nách kèm theo thì việc điều trị tình trạng nhiễm trùng cũng quan trọng không kém.

Các chất làm khô, chống mồ hôi bao gồm nhôm clorua, có thể cải thiện tình trạng nặng mùi có nguồn gốc từ apocrine hoặc eccrine, đặc biệt nếu tăng tiết mồ hôi là một yếu tố đóng góp quan trọng.

Có thể sử dụng laser hoặc tiêm botox đối với những bệnh nhân mong muốn một điều trị với hiệu quả lâu dài hơn.

Điều trị phẫu thuật làm giảm số lượng tuyến đầu tiết (apocrine gland) thường ít được sử dụng, tuy nhiên ở 1 số quốc gia Châu Á điều trị này thường phổ biến hơn.

Hạn chế ăn một số loại thực phẩm có thể gây ra hôi nách sẽ có giá trị nếu những yếu tố này được xác định là yếu tố góp phần gây ra tình trạng nặng mùi của cơ thể. Thủ phạm phổ biến bao gồm gia vị cà ri, hành, tỏi và rượu.