Bác sĩ có nhiều kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực y tế, từng công tác tại Bệnh viện Nhân dân 115, tham gia nhiều hoạt động y tế quan trọng như phòng chống dịch Covid-19 và quản lý bệnh mạn tính, cũng như chương trình tiêm chủng mở rộng tại Trung tâm Y tế Quận Tân Phú. Hiện bác sĩ đang làm việc tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, góp phần vào việc chăm sóc sức khỏe toàn diện cho cộng đồng.
Rối loạn phát triển lan tỏa là một thuật ngữ diễn tả sự phát triển bất thường ở trẻ. Rối loạn này ảnh hưởng đến sự phát triển về các mặt như giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi. Đây là một bệnh lý được quan tâm nhiều trong thời gian gần đây vì tỉ lệ mắc bệnh này ngày càng gia tăng. Phải chăng bệnh lý này xuất hiện cùng với sự phát triển của công nghệ hoặc thói quen sử dụng điện thoại sớm? Bài viết sau cung cấp một số thông tin cơ bản giúp bạn đọc có sự hiểu biết cơ bản về bệnh lý này.
Nội dung chính
Tìm hiểu chung
Triệu chứng
Nguyên nhân
Nguy cơ
Phương pháp chẩn đoán & điều trị
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa
Nội dung chính
Tìm hiểu chung
Triệu chứng
Nguyên nhân
Nguy cơ
Phương pháp chẩn đoán & điều trị
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa
Tìm hiểu chung rối loạn phát triển lan tỏa
Rối loạn phát triển lan tỏa là gì?
Rối loạn phát triển lan tỏa (Pervasive Developmental Disorder - PDD) để chỉ một nhóm các rối loạn liên quan đến sự phát triển của trẻ em. Theo Hiệp hội Tâm thần học Mỹ, có 5 loại rối loạn phát triển lan tỏa là:
Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD)
Đây là loại rối loạn phổ biến nhất trong tất cả các loại trong bệnh lý rối loạn phát triển lan tỏa này. Vì thế, bệnh lý rối loạn phát triển lan tỏa hiện nay còn được gọi là rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Loại rối loạn này ảnh hưởng đến cả 3 mặt là giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi. Bệnh đặc trưng bởi kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ kém, thường lặp lại một số động tác quen thuộc, kém hiểu cảm xúc của người khác,... Ngoài ra, trẻ mắc ASD có thể có những sở thích hẹp hòi và khó thích nghi với sự thay đổi trong môi trường hoặc lịch trình hàng ngày.
Rối loạn Asperger (Asperger’s Disorder)
Dạng này thường ảnh hưởng chủ yếu đến khả năng tương tác xã hội và ít nghiêm trọng hơn dạng rối loạn tự kỷ. Bệnh đặc trưng bởi khả năng giao tiếp xã hội kém, trẻ không hiểu cảm xúc của người khác, có chỉ số thông minh (chỉ số IQ) bình thường, thích tìm hiểu sâu một vấn đề nào đó. Trẻ mắc Asperger có khả năng tự lập cao hơn trẻ tự kỷ và thường chỉ cần hỗ trợ trong những tình huống giao tiếp xã hội phức tạp.
Rối loạn phát triển lan tỏa không đặc hiệu (Pervasive Developmental Disorder - Not Otherwise Specified - PDD-NOS)
Những đứa trẻ mắc dạng rối loạn này thường có những khó khăn trong việc giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi nhưng ở mức độ nhẹ hơn những trường hợp mắc ASD hoặc Asperger (không đủ tiêu chuẩn để chẩn đoán ASD hoặc Asperger).
Rối loạn tăng động giảm chú ý (Attention Deficit Hyperactivity Disorder - ADHD)
Dạng rối loạn này ảnh hưởng đến khả năng chú ý và kiểm soát hành vi của trẻ. Bệnh đặc trưng bởi các đặc điểm như trẻ thường xuyên lơ là, mất tập trung, nói nhiều, vận động quá mức, khó nghe lời.
Rối loạn giải thể ngôi vị trẻ em (Childhood Disintegrative Disorder)
Dạng rối loạn này hiếm gặp, đặc trưng bởi sự mất đi các kỹ năng đã đạt được trước đó sau một giai đoạn phát triển bình thường.
Triệu chứng rối loạn phát triển lan tỏa
Những dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn phát triển lan tỏa
Nhìn chung, rối loạn phát triển lan tỏa có những rối loạn thuộc 3 khía cạnh sau:
Khó khăn trong giao tiếp: Trẻ có rối loạn trong quá trình phát triển ngôn ngữ, khó khăn trong việc nói, sử dụng từ ngữ và hiểu những gì người khác nói, trẻ có sử dụng ngôn ngữ không phù hợp với hoàn cảnh, phát ra những âm thanh bất thường có tính lặp đi lặp lại. Một số trẻ có thể không nói hoặc chỉ sử dụng rất ít từ ngữ, trong khi một số khác có thể phát triển ngôn ngữ nhưng gặp khó khăn trong việc sử dụng nó để giao tiếp xã hội.
Khó khăn trong tương tác xã hội: Trẻ gặp khó khăn trong việc nhận biết cảm xúc của người khác hay khó thể hiện cảm xúc bản thân, ít quan tâm hay tham gia vào các hoạt động xã hội, có xu hướng cô lập bản thân. Trẻ có thể không duy trì được giao tiếp bằng mắt hoặc không phản ứng khi được gọi tên.
Khó khăn trong hành vi: Trẻ gặp khó khăn trong vận động, học tập. Có thể có sự khó chịu hay phản ứng quá khích khi gặp phải những thay đổi hay kích thích từ môi trường. Trẻ thường có những hành vi lặp đi lặp lại như vỗ tay, xoay tròn, hoặc sắp xếp đồ vật theo một trật tự nhất định.
Khả năng giao tiếp, tương tác xã hội kém là biểu hiện của rối loạn phát triển lan tỏa
Tác động của rối loạn phát triển lan tỏa với sức khỏe
Rối loạn phát triển lan tỏa làm trẻ em khó hòa nhập với môi trường xung quanh, khả năng học tập kém, bị cô lập, ảnh hưởng đến khả năng tự hồi phục bệnh,... Ngoài ra, rối loạn này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tổng thể của trẻ, bao gồm kỹ năng tự chăm sóc bản thân và khả năng sống độc lập trong tương lai.
Biến chứng có thể gặp khi mắc rối loạn phát triển lan tỏa
Rối loạn phát triển lan tỏa nếu không được điều trị và quan tâm đúng mức ít nhiều vẫn gây ra các hệ lụy kéo dài đến suốt cuộc đời như trầm cảm, quá khích, dễ làm tổn thương những người xung quanh,... Trẻ cũng có nguy cơ cao mắc các rối loạn tâm thần khác như lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế và khó khăn trong học tập.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Khi có bất kỳ biểu hiện bất thường nào trong quá trình phát triển của trẻ, bạn nên đến gặp các bác sĩ nhi khoa ngay để được kiểm tra, chẩn đoán và điều trị sớm. Việc phát hiện và can thiệp sớm có thể cải thiện đáng kể kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống của trẻ.
Nguyên nhân rối loạn phát triển lan tỏa
Nguyên nhân dẫn đến rối loạn phát triển lan tỏa
Một số yếu tố được cho là nguyên nhân gây nên tình trạng rối loạn phát triển lan tỏa là:
Yếu tố di truyền: Những gia đình có cha mẹ hay người thân trực hệ mắc bệnh thì có nguy cơ mắc bệnh cao. Tình trạng này liên quan đến “sự đứt gãy nhiễm sắc thể X” hoặc có thể liên quan đến các gen số 2, 3, 7, 15, 17 và số 22. Các nghiên cứu mới đây đã xác định hơn 100 gen có liên quan đến rối loạn phổ tự kỷ, cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng.
Các vấn đề trước khi sinh: Trong lúc mang thai, mẹ có thể sử dụng một số loại thuốc có thể truyền qua nhau thai và ảnh hưởng đến trẻ, môi trường sống ô nhiễm, tiếp xúc nhiều hóa chất độc hại là các nguyên nhân dẫn đến bệnh. Ngoài ra nhiễm trùng trong thai kỳ như rubella hoặc cytomegalovirus cũng có thể tăng nguy cơ dẫn đến đột biến gen.
Các vấn đề trong khi sinh: Trong lúc sinh, khó sinh, trẻ bị chấn thương não khi sinh (ví dụ do hút thai), chuyển dạ kéo dài khiến trẻ bị thiếu oxy cũng có thể làm tăng nguy cơ rối loạn phát triển lan tỏa ở trẻ em.
Câu hỏi thường gặp về bệnh rối loạn phát triển lan tỏa
Liệu pháp hành vi là gì?
Liệu pháp hành vi là một trong những phương pháp trị liệu tâm lý bằng trò chuyện, điều chỉnh hành vi ở trẻ khó hòa nhập với môi trường xung quanh.
Bác sĩ thuộc chuyên khoa nào sẽ điều trị bệnh lý này?
Các bác sĩ nhi khoa và bác sĩ tâm thần sẽ phối hợp cùng nhau để chẩn đoán và điều trị bệnh lý này.
Rối loạn phát triển lan tỏa có bao nhiêu loại chính?
Rối loạn phát triển lan tỏa gồm có 5 rối loạn chính: Tự kỷ, Hội chứng asperger, Hội chứng Rett, Rối loạn tan rã ở trẻ em, tự kỷ không điển hình. Trong đó “tự kỷ” (tự kỷ không điển hình) và “hội chứng Asperger” là những rối loạn rất thường gặp.
Rối loạn phát triển lan tỏa có thể sinh con không?
Người có tình trạng rối loạn phát triển lan tỏa có thể sinh con bình thường vì tình trạng này không hề ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Rối loạn phát triển lan tỏa có thể truyền lại cho thế hệ sau không?
Những trẻ em được sinh ra trong gia đình có người mắc phải tình trạng này thường có nguy cơ mắc bệnh lý này cao hơn.
Hỏi đáp (0 bình luận)