6 dấu hiệu u não giai đoạn đầu không nên chủ quan

U não là bệnh lý xảy ra khi các tế bào bất thường tăng sinh trong não hoặc màng não. Ở giai đoạn sớm, triệu chứng có thể mơ hồ, dễ nhầm với đau nửa đầu, căng thẳng hay rối loạn tiêu hoá. Việc nhận biết 6 dấu hiệu u não giai đoạn đầu dưới đây giúp bạn đi khám đúng lúc, giảm nguy cơ biến chứng và tối ưu hoá cơ hội điều trị. Bài viết mang tính tham khảo sức khoẻ, không thay thế chẩn đoán hoặc phác đồ từ bác sĩ.

6 dấu hiệu u não giai đoạn đầu

Nhìn chung, u não có thể gây tăng áp lực nội sọ hoặc làm rối loạn chức năng của vùng não bị ảnh hưởng. Vì thế, biểu hiện rất đa dạng và khác nhau giữa từng người. Nếu bạn thấy một hay nhiều triệu chứng dưới đây kéo dài, nặng dần hoặc khác hẳn thường ngày, hãy sắp xếp đi khám chuyên khoa thần kinh càng sớm càng tốt.

Đau đầu

Đau đầu liên quan u não thường có đặc điểm khác đau đầu do căng thẳng hay đau nửa đầu thông thường. Cơn đau có thể tăng dần theo thời gian, nặng hơn vào buổi sáng khi vừa thức dậy hoặc khi thay đổi tư thế (cúi người, ho, rặn), đôi khi đánh thức bạn giữa đêm. Cảm giác đau thường âm ỉ, lan toả hoặc sâu bên trong đầu có thể kèm buồn nôn, nôn hay mờ mắt.

Không phải mọi cơn đau đầu kéo dài đều là u não. Nhưng đau đầu mới xuất hiện ở người trên 40 tuổi, đau ngày càng tăng, không đáp ứng với thuốc không kê đơn hoặc đi kèm dấu hiệu thần kinh khu trú (yếu liệt, nói khó, co giật) là lý do chính đáng để đi khám ngay.

Buồn nôn và nôn

Buồn nôn, nôn ói tái diễn, đặc biệt vào buổi sáng hoặc không liên quan bữa ăn có thể là hệ quả của tăng áp lực trong sọ do khối u cản trở lưu thông dịch não tủy hoặc gây phù não. Triệu chứng này thường đi kèm đau đầu và chóng mặt, đôi khi giảm bớt sau khi nôn.

Cần phân biệt với nôn do viêm dạ dày, ngộ độc thức ăn hay mang thai. Nếu nôn kéo dài không rõ nguyên nhân, nhất là kèm đau đầu, nhìn mờ, động kinh, bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám thần kinh và chụp hình ảnh não.

Thị lực kém (nhìn mờ, nhìn đôi, mờ thoáng qua)

U não có thể tác động lên đường dẫn truyền thị giác hoặc làm tăng áp lực nội sọ, dẫn đến mờ mắt, nhìn đôi (song thị), sợ ánh sáng hay nhìn mờ thoáng qua khi thay đổi tư thế. Khám mắt có thể phát hiện phù gai thị (sưng đĩa thị), đây là một trong 6 dấu hiệu u não giai đoạn đầu.

Đừng bỏ qua khi bạn bỗng nhìn mờ một bên, không thấy một nửa không gian nhìn, nhìn đôi mới xuất hiện hoặc đau mắt kèm đau đầu dữ dội. Dù có nhiều vấn đề về mắt là lành tính, sự thay đổi thị lực mới và bất thường vẫn cần được đánh giá bởi bác sĩ mắt hoặc thần kinh để loại trừ nguyên nhân trong não.

Động kinh (co giật)

Cơn co giật có thể toàn thể (mất ý thức, giật tay chân) hoặc khu trú (giật một chi, méo miệng, ngứa ran). Sau cơn, người bệnh lơ mơ, mệt và đau cơ. Bất kỳ cơn động kinh nào cũng là tình huống cần đi cấp cứu, bởi vì nguyên nhân có thể là u não, xuất huyết, viêm não.

Yếu liệt và tê bì

Khi khối u ảnh hưởng vùng thuỳ trán - thuỳ đỉnh, người bệnh có thể xuất hiện yếu nửa người, vụng về khi cài cúc áo, rơi đồ, đi loạng choạng, hoặc tê bì một bên mặt, tay chân. Triệu chứng thường tiến triển từ từ nhưng đôi khi trở nên rõ rệt khá nhanh, nhất là khi phù não tăng. Đừng bỏ qua triệu chứng méo miệng, nói khó dù mức độ nhẹ bởi đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý cấp (đột quỵ) hoặc tổn thương choán chỗ như u não.

Thay đổi tính cách, trí nhớ hoặc hành vi

U ở thuỳ trán có thể gây những biến đổi nhỏ, khó phát hiện nhưng dai dẳng: Giảm tập trung hay quên việc mới xảy ra, khó tìm từ khi nói, giảm động lực, cáu gắt, trầm cảm hoặc hành vi “khác thường”. Đôi khi người bệnh làm việc chậm hẳn, xử lý thông tin kém, mất khả năng lập kế hoạch hoặc giải quyết vấn đề.

Vì những thay đổi này dễ bị quy cho stress hay thiếu ngủ, chúng thường bị bỏ lỡ. Nếu thay đổi nhận thức - hành vi kéo dài, tăng dần hoặc đi kèm đau đầu, co giật, nhìn mờ, bạn nên đi khám sớm để tầm soát nguyên nhân trong não.

U não giai đoạn đầu nguy hiểm không?

Trong thực tế, nhiều người dùng cụm “u não giai đoạn đầu” để chỉ thời điểm mới khởi phát triệu chứng hoặc khối u còn nhỏ. Dù là u lành hay ác, não nằm trong hộp sọ kín và khối u nhỏ cũng có thể gây nguy hiểm nếu chèn ép vào các vùng chức năng sống còn (hô hấp, vận động, ngôn ngữ) hoặc gây tăng áp lực nội sọ.

Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào loại u, vị trí, kích thước, tốc độ phát triển và tình trạng toàn thân của người bệnh. Có những u lành tính, tiến triển chậm và có thể phẫu thuật cắt trọn. Ngược lại, một số u tiến triển nhanh, cần điều trị phối hợp (phẫu thuật, xạ trị, hoá trị, liệu pháp nhắm trúng đích) và theo dõi chặt. Điều quan trọng là phát hiện sớm giúp lập kế hoạch điều trị tối ưu, giảm di chứng thần kinh, cải thiện chất lượng sống.

Ngoài 6 dấu hiệu u não giai đoạn đầu kể trên thì phải chú ý các dấu hiệu cấp cứu gồm: Đau đầu đột ngột dữ dội nhất từ trước tới nay, co giật lần đầu, yếu liệt hay nói khó đột ngột, lơ mơ dần, nôn vọt liên tiếp. Lúc này hãy gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ u não

Cho đến nay, phần lớn u não không rõ nguyên nhân. Tuy vậy, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ:

• Phơi nhiễm bức xạ ion hoá: Tiền sử xạ trị vùng đầu cổ (đặc biệt từ nhỏ) làm tăng nguy cơ u não về sau. Đây là yếu tố nguy cơ được xác nhận rõ ràng nhất.
• Tuổi tác: Nguy cơ nhìn chung tăng theo tuổi ở người lớn.
• Suy giảm miễn dịch: Những người suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải (ví dụ sau ghép tạng, điều trị ức chế miễn dịch kéo dài, HIV) có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.
• Giới tính - nội tiết: Một số u như meningioma gặp ở nữ nhiều hơn và có thể nhạy cảm với hormone. Phụ nữ mang thai hoặc dùng thuốc nội tiết kéo dài có thể làm u sẵn có lớn nhanh hơn. Đây không phải là nguyên nhân trực tiếp, nhưng là yếu tố ảnh hưởng.
• Yếu tố môi trường: Một số nghiên cứu xem xét tiếp xúc hoá chất, dung môi, thuốc trừ sâu nhưng bằng chứng còn chưa nhất quán. Sử dụng điện thoại di động đến nay chưa có kết luận chắc chắn là làm tăng nguy cơ u não ở người trưởng, nhưng rõ ràng ánh sáng xanh thực sự ảnh hưởng không tốt đến hệ thần kinh.
• Lối sống: Một số dữ liệu có đề cập thừa cân có thể liên quan nhẹ tới một vài loại u, song mối liên quan chưa mạnh và không áp dụng cho tất cả các u não.

Dù bạn có hay không có yếu tố nguy cơ, lắng nghe cơ thể và đi khám khi có 6 dấu hiệu u não giai đoạn đầu nói trên vẫn là cách thực tế nhất để bảo vệ sức khỏe thần kinh. Đặc biệt nếu bạn có đau đầu và nặng dần, cơn động kinh đầu tiên xuất hiện, thay đổi thị lực hay nhân cách hoặc yếu liệt, nói khó thì đừng chần chừ. Phát hiện u não từ sớm để điều trị kịp thời. Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin, không thay thế tư vấn y khoa đặc trị từ bác sĩ.