Ẩm mốc có gây hại cho sức khoẻ không?

Ẩm mốc là hiện tượng thường gặp trong môi trường sống và thực phẩm, đặc biệt ở những nơi có độ ẩm cao hoặc điều kiện bảo quản không tốt. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng ẩm mốc không chỉ gây khó chịu về mặt thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe. Bài viết này sẽ phân tích các tác hại của ẩm mốc cũng như cách phòng tránh hiệu quả, giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Tác hại của ẩm mốc ở môi trường sống

Nấm mốc phát triển mạnh mẽ trong môi trường ẩm ướt, ấm áp, đặc biệt ở các khu vực như phòng tắm, nhà bếp, góc khuất của máy giặt, hoặc các khu vực không thông thoáng. Khi nấm mốc phát triển, chúng tạo ra các bào tử nhỏ và phát tán vào không khí. Việc hít phải bào tử này có thể gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe như:

• Dị ứng với biểu hiện hắt hơi, ngứa mắt, nổi mẩn đỏ.
• Đau đầu, mệt mỏi, đau khớp hoặc buồn nôn.
• Hen suyễn, ho kéo dài hoặc khó thở, đặc biệt ở người mắc bệnh hô hấp.

Một số loại nấm mốc còn sản sinh ra độc tố mycotoxin, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh, làm tổn thương gan, thận, thậm chí dẫn đến tử vong nếu tiếp xúc ở nồng độ cao. Những người dễ bị ảnh hưởng bao gồm trẻ em, người cao tuổi và người có hệ miễn dịch suy yếu.

Ngoài ra, ở những người mắc các bệnh mạn tính như xơ nang hay viêm phổi, việc tiếp xúc với bào tử nấm mốc có thể dẫn đến nhiễm trùng phổi nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Tác hại của ẩm mốc trong thực phẩm

Nấm mốc trong thực phẩm không chỉ làm giảm giá trị dinh dưỡng mà còn là nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm. Các loại nấm mốc trong thực phẩm có thể sản sinh ra độc tố, gây ngộ độc thực phẩm ở hai dạng:

• Ngộ độc cấp tính: Xuất hiện ngay sau khi ăn, với triệu chứng như nôn mửa, tiêu chảy, chóng mặt.
• Ngộ độc mạn tính: Tích tụ độc tố từ thực phẩm mốc trong thời gian dài, dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như suy thận, ung thư gan hoặc tổn thương cơ quan sinh sản.

Ước tính có gần 40% các loại nấm mốc được biết đến có khả năng sản sinh độc tố gây hại cho sức khỏe. Độc tố aflatoxin, thường được tìm thấy trong lạc, ngô, gạo bị mốc, là một trong những loại nguy hiểm nhất. Chúng rất khó bị phân hủy bởi nhiệt độ cao hoặc các phương pháp chế biến thông thường, do đó việc ăn phải thực phẩm nhiễm aflatoxin có thể dẫn đến ung thư gan hoặc suy giảm chức năng gan nghiêm trọng.

Các loại thực phẩm dễ bị nhiễm nấm mốc bao gồm:

• Bánh chưng: Với độ ẩm cao và hàm lượng dinh dưỡng lớn, bánh chưng dễ bị chua, vữa hoặc mốc nếu bảo quản sai cách. Nấm mốc trên bánh có thể sản sinh ra độc tố gây buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, thậm chí tổn thương gan.
• Bánh ngọt và mứt hoa quả: Nếu để lâu, thực phẩm này dễ bị biến đổi về màu sắc, mùi vị do vi sinh vật và nấm mốc phát triển, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.
• Lương thực khô: Các loại hạt như lạc, đậu nành, gạo, ngô, hạt hướng dương khi bị mốc đều có khả năng chứa aflatoxin - một độc tố có nguy cơ gây ung thư rất cao.

Biện pháp ngăn ngừa và xử trí ẩm mốc

Ngăn ngừa ẩm mốc trong môi trường

Để phòng tránh ẩm mốc trong không gian sống, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:

• Xử lý nguồn ẩm: Kiểm tra và sửa chữa ngay các chỗ rò rỉ nước, mái nhà bị dột hoặc hệ thống ống nước trong nhà.
• Tăng cường thông thoáng: Mở cửa sổ thường xuyên, sử dụng quạt thông gió hoặc máy hút ẩm để giảm độ ẩm trong nhà.
• Hạn chế vật liệu dễ hút ẩm: Không nên dùng thảm, rèm vải ở những khu vực ẩm ướt.
• Vệ sinh định kỳ: Làm sạch các thiết bị như máy lạnh, máy giặt và sử dụng giấm trắng hoặc baking soda để khử khuẩn những nơi có dấu hiệu bị mốc.
• Sử dụng sơn chống mốc: Lựa chọn sơn tường chống nấm mốc, thoáng khí để hạn chế tình trạng ẩm mốc lâu dài.

Ngoài ra, bạn có thể đặt các túi hút ẩm, hóa chất chống mốc trong tủ quần áo, tủ bếp hoặc các góc khuất để giảm nguy cơ nấm mốc phát triển.

Phòng ngừa nấm mốc trong thực phẩm

Để đảm bảo an toàn thực phẩm, bạn nên chú ý:

• Bảo quản đúng cách: Lưu trữ thực phẩm khô ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc độ ẩm cao. Với thực phẩm dễ hỏng, nên bảo quản trong tủ lạnh và sử dụng sớm.
• Kiểm tra thường xuyên: Khi thấy thực phẩm có dấu hiệu bất thường về mùi, màu sắc hoặc kết cấu, cần loại bỏ ngay để tránh ngộ độc.
• Không tái sử dụng thực phẩm mốc: Dù có rửa hay nấu lại, độc tố nấm mốc vẫn không bị loại bỏ hoàn toàn.

Xử trí khi ngộ độc:

• Khi có triệu chứng ngộ độc thực phẩm, hãy ngừng sử dụng món ăn nghi ngờ. Giữ lại mẫu thực phẩm và đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
• Trong trường hợp cấp cứu, có thể kích thích nôn hoặc uống than hoạt tính để giảm hấp thu chất độc.

Ẩm mốc là mối đe dọa tiềm tàng với sức khỏe nếu không được kiểm soát. Việc chủ động phòng ngừa bằng cách duy trì môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng và bảo quản thực phẩm đúng cách là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe. Bên cạnh đó, nếu gặp dấu hiệu ngộ độc liên quan đến nấm mốc, cần xử trí nhanh chóng và đúng cách để giảm thiểu tác hại.

Với những thông tin trên, mỗi người cần nâng cao ý thức và áp dụng các biện pháp khoa học để hạn chế tác động tiêu cực của ẩm mốc trong cuộc sống hàng ngày.