Bệnh đột tử về đêm nguy hiểm thế nào và cách phòng tránh?

Bệnh đột tử về đêm là một hiện tượng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, xảy ra khi tim đột ngột ngừng hoạt động trong giấc ngủ. Nguyên nhân thường liên quan đến các rối loạn nhịp tim và thường không có dấu hiệu cảnh báo trước. Điều này khiến nhiều người và gia đình bất ngờ, thậm chí có thể mất mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Vì vậy, nhận biết nguy cơ và biết cách phòng tránh là vô cùng quan trọng để bảo vệ tính mạng.

Bệnh đột tử về đêm nguy hiểm thế nào?

Bệnh đột tử về đêm là một rối loạn nhịp tim hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng bất kỳ lúc nào, đặc biệt là trong giấc ngủ hoặc khi nghỉ ngơi. Nguyên nhân chủ yếu của hội chứng này liên quan đến đột biến gen di truyền, thường được truyền từ cha hoặc mẹ sang con. Những người mang gen bất thường này có nguy cơ cao xuất hiện các rối loạn nhịp thất, bao gồm nhịp nhanh thất và rung thất, những tình trạng này có thể dẫn đến ngất đột ngột hoặc đột tử, đôi khi chỉ trong vài phút nếu không được xử lý kịp thời.

Điểm đặc biệt khiến hội chứng đột tử về đêm trở nên nguy hiểm là hầu hết bệnh nhân không có triệu chứng báo trước rõ ràng. Một số người có thể chỉ cảm thấy chóng mặt thoáng qua, mệt mỏi hoặc tim đập nhanh nhưng rất dễ bỏ qua. Điều này làm cho việc phát hiện bệnh trở nên khó khăn, và nhiều trường hợp chỉ được phát hiện sau khi đã xảy ra biến cố nghiêm trọng như ngất xỉu hoặc đột tử. Do đó, đột tử về đêm được xem là một trong những nguyên nhân chính gây đột tử bất ngờ ở người trẻ, đặc biệt là nam giới trong độ tuổi từ 30–50.

Việc chẩn đoán đột tử về đêm chủ yếu dựa vào điện tâm đồ (ECG), kết hợp với tiền sử gia đình có người bị đột tử hoặc rối loạn nhịp tim. Trong nhiều trường hợp, các bác sĩ cũng sẽ chỉ định thêm xét nghiệm di truyền để xác định đột biến gen gây bệnh. Khi được phát hiện sớm, người bệnh có thể được theo dõi định kỳ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như sử dụng thuốc chống rối loạn nhịp tim hoặc cấy máy tạo nhịp/tự động khử rung tim (ICD) để giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Đột tử về đêm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sàng lọc tim mạch ở những người có tiền sử gia đình bất thường. Việc nhận biết sớm và chủ động kiểm tra sức khỏe tim mạch không chỉ giúp giảm nguy cơ đột tử mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Mặc dù hiếm gặp, nhưng hội chứng này vẫn là một trong những tình trạng y tế cần được cảnh giác cao độ vì những hậu quả đe dọa tính mạng mà nó có thể gây ra.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của đột tử về đêm

Đột tử về đêm là một rối loạn nhịp tim nguy hiểm, thường liên quan đến bất thường về điện giải và dẫn truyền điện trong cơ tim. Cụ thể, các tế bào tim ở thượng tâm mạc của đường ra thất phải có thể gặp tình trạng giảm dòng natri hoặc canxi đi vào, hoặc tăng dòng kali đi ra quá sớm, dẫn đến mất điện thế hoạt động cao nguyên sớm. Những bất thường này không chỉ tạo ra các tín hiệu điện tim đặc trưng trên ECG mà còn làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp nhanh thất, rung thất và đột tử bất ngờ.

Nguyên nhân chính gây đột tử về đêm được chia thành nhiều nhóm:

• Do di truyền: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Đột biến gen truyền từ cha mẹ sang con khiến các thành viên trong cùng một gia đình có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Các gen liên quan chủ yếu ảnh hưởng đến kênh ion trong tế bào tim, đặc biệt là kênh natri.
• Bất thường cấu trúc tim: Một số bệnh tim bẩm sinh, các van tim hẹp hoặc hở, hoặc tổn thương cơ tim cũng có thể góp phần tạo ra các bất thường trong dẫn truyền điện tim, làm tăng nguy cơ Brugada.
• Mất cân bằng điện giải: Canxi, kali và natri đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát tín hiệu điện và co bóp của tim. Khi nồng độ các chất này thay đổi, tim dễ xảy ra rối loạn nhịp nguy hiểm, đặc biệt là ở những người đã có yếu tố di truyền hoặc bệnh tim nền.
• Tác dụng của thuốc và chất kích thích: Một số loại thuốc điều trị trầm cảm, thuốc chống loạn nhịp, thuốc hạ huyết áp hoặc các chất kích thích như cocaine có thể làm thay đổi nhịp tim, dẫn đến tăng nguy cơ khởi phát đột tử về đêm.

Các yếu tố nguy cơ khiến đột tử về đêm dễ xuất hiện cũng cần lưu ý:

• Tiền sử gia đình: Nếu cha mẹ, anh chị em từng bị ngừng tim đột ngột, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn đáng kể.
• Chủng tộc: Bệnh phổ biến hơn ở người châu Á so với các chủng tộc khác.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc đột tử về đêm cao hơn nữ giới.
• Sốt: Mặc dù sốt không phải nguyên nhân trực tiếp gây bệnh, nhưng nó có thể kích thích tim, dẫn đến ngất hoặc ngừng tim đột ngột, đặc biệt ở trẻ em và người nhạy cảm với Brugada.

Hiểu rõ các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của đột tử về đêm giúp bác sĩ và bệnh nhân chủ động trong việc phòng ngừa, theo dõi và xử lý kịp thời các tình huống nguy hiểm, giảm nguy cơ đột tử về đêm một cách hiệu quả.

Cách phòng tránh đột tử về đêm

Đột tử về đêm là một rối loạn nhịp tim nguy hiểm, có nguy cơ dẫn đến đột tử, đặc biệt vào ban đêm. Mặc dù hội chứng này có yếu tố di truyền không thể thay đổi, nhưng vẫn có nhiều biện pháp giúp giảm thiểu nguy cơ khởi phát các biến cố tim mạch nghiêm trọng và bảo vệ sức khỏe.

Thường xuyên kiểm tra sức khỏe tim mạch

Người có tiền sử gia đình mắc đột tử về đêm hoặc từng trải qua ngất, tim đập nhanh bất thường nên thường xuyên đi khám tim mạch và làm điện tâm đồ (ECG) định kỳ. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trên điện tâm đồ giúp bác sĩ theo dõi và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời, hạn chế nguy cơ đột tử.

Duy trì cân bằng điện giải

Các ion natri, kali và canxi đóng vai trò quan trọng trong hoạt động co bóp và dẫn truyền điện của tim. Do đó, việc duy trì chế độ ăn hợp lý, uống đủ nước và tránh mất cân bằng điện giải do tiêu chảy, nôn mửa hoặc dùng thuốc lợi tiểu quá mức là vô cùng quan trọng.

Tránh sử dụng các chất và thuốc kích thích nguy hiểm

Một số loại thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn nhịp, thuốc hạ huyết áp hoặc các chất kích thích như cocaine có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim ở những người nhạy cảm. Người mắc đột tử về đêm hoặc có nguy cơ cao nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc mới nào.

Lối sống lành mạnh và giảm căng thẳng

Căng thẳng, mệt mỏi kéo dài và thiếu ngủ có thể làm tim hoạt động không ổn định. Duy trì thói quen ngủ đủ giấc, tập thể dục nhẹ nhàng và hạn chế stress sẽ giúp giảm nguy cơ khởi phát các rối loạn nhịp tim.

Can thiệp y tế khi cần thiết

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định cấy máy khử rung tim (ICD) để phòng ngừa các biến cố tim mạch nghiêm trọng. Những người có tiền sử ngất hoặc nhịp tim thất bất thường cần tuân thủ các chỉ định y tế để bảo vệ tính mạng.

Mặc dù bệnh đột tử về đêm là một tình trạng nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro nếu biết cách phòng ngừa và phát hiện sớm. Thường xuyên kiểm tra sức khỏe tim mạch, duy trì lối sống lành mạnh, tránh các chất kích thích và tuân thủ hướng dẫn y tế là những bước quan trọng giúp bảo vệ bản thân và người thân. Nhận thức sớm về nguy cơ và chủ động phòng ngừa chính là chìa khóa để sống khỏe mạnh và an toàn trước căn bệnh âm thầm này.