Vi khuẩn kỵ khí và những điều bạn cần biết

Ở điều kiện bình thường, vi khuẩn kỵ khí thường không gây hại. Tuy nhiên, chúng cũng có thể gây bệnh khi cơ thể bị tổn thương hoặc suy giảm miễn dịch. Các bệnh này thường nghiêm trọng và khó điều trị. Hãy cùng Long Châu tìm hiểu về loại vi khuẩn đặc biệt này qua bài viết dưới đây.

Vi khuẩn kỵ khí là gì?

Vi khuẩn kỵ khí là một loại vi khuẩn sống trong môi trường không có oxy. Chúng không cần oxy để sinh trưởng và phát triển, thậm chí có thể bị bất hoạt hoặc chết nếu có sự xuất hiện của oxy. Khả năng chịu đựng oxy của từng loại là khác nhau, có một số loại có thể tồn tại ở nồng độ oxy lên tới 8%. Chúng là một thành phần của hệ vi khuẩn chí ở người.

Tuy nhiên, vi khuẩn này cũng có thể gây bệnh khi cơ thể bị tổn thương hoặc suy giảm miễn dịch. Các tình trạng như thiếu máu, ứ trệ tuần hoàn, hoại tử tổ chức, sử dụng kháng sinh,... có thể gián tiếp tạo điều kiện cho loại vi khuẩn sinh sôi và phát triển, gây ra các tình trạng nhiễm trùng như áp xe, hoại tử mô, nhiễm trùng huyết,...

Một số loại vi khuẩn kỵ khí thường gặp

Vi khuẩn kỵ khí được phân thành 2 nhóm lớn là Gram âm và Gram dương theo phương pháp nhuộm Gram, bên cạnh đó chúng còn được phân loại theo hình dạng là trực khuẩn hay cầu khuẩn.

Cầu khuẩn kỵ khí Gram âm

Các loại cầu khuẩn Gram âm, có dạng hình cầu thường gặp:

• Veillonella: Thường được tìm thấy trong các nhiễm trùng hỗn hợp, đặc biệt là các áp xe vùng bụng và vùng răng hàm mặt.
• Neisseria gonorrhoeae: Là vi khuẩn gây bệnh lậu, lây truyền qua đường tình dục.
• Neisseria meningitidis: Là vi khuẩn gây bệnh viêm màng não, một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.

Trực khuẩn kỵ khí Gram âm

Trực khuẩn kỵ khí Gram âm có hình trụ và dài, thường gặp là:

• Bacteroides: Là nhóm vi khuẩn Gram âm phổ biến nhất. Chúng thường được tìm thấy trong đường tiêu hóa, khoang miệng và âm đạo. Thường gây nhiễm trùng dẫn đến viêm ruột hoại tử, viêm phúc mạc, áp xe.
• Fusobacterium sp: Không sinh bào tử. Fusobacterium thường gây nhiễm trùng vết thương, nhiễm trùng nội sọ và nhiễm trùng phổi.
• Porphyromonas: Không sinh bào tử và thường gây viêm phổi hít và viêm quanh răng.
• Prevotella spp: Là nguyên nhân gây nhiễm trùng bên trong ổ bụng, nha khoa, phụ khoa và các mô mềm.

Trực khuẩn kỵ khí Gram dương

Một số trực khuẩn Gram dương, dạng trụ dài thường gặp gồm:

• Clostridium: Chúng chiếm gần 10% tổng số ca nhiễm trùng do vi khuẩn thuộc nhóm kỵ khí. Nhiễm trùng trong ổ bụng và mô mềm. Clostridia có thể gây ra nhiều loại nhiễm trùng khác nhau, bao gồm viêm ruột hoại tử, ngộ độc thực phẩm do ăn thực phẩm nhiễm độc như thức ăn đóng hộp hay thức ăn bị hư hỏng và uốn ván.
• Actinomyces: Gây nhiễm trùng phổ biến ở cổ, ngực và bụng.
• Propionibacterium: Loài này là một phần của hệ vi sinh vật bình thường ở da và niêm mạc. Propionibacterium thuộc nhóm Propionibacterium đóng vai trò trong cơ chế bệnh sinh của mụn trứng cá.
• Cutibacterium (tên gọi trước đây là Propionibacterium): Nhiễm trùng do dị vật (ví dụ: Khớp giả hoặc thiết bị tim), mụn trứng cá thông thường.

Cầu khuẩn kỵ khí Gram dương

Giống Peptostreptococcus là cầu khuẩn kỵ khí Gram dương thường gặp nhất. Các vi khuẩn này có dạng cầu. Chúng thường được tìm thấy trong miệng, đường hô hấp, đường tiêu hóa và âm đạo. Gây nhiễm trùng da, nhiễm trùng đường hô hấp gây viêm phổi và viêm xoang, nhiễm trùng đường tiêu hóa gây viêm đại tràng hay viêm phúc mạc ở ổ bụng.

Dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị bệnh gây ra do vi khuẩn kỵ khí

Sau khi tìm hiểu về phân loại vi khuẩn kỵ khí, chúng ta cùng đi chi tiết hơn về các vấn đề liên quan đến bệnh gây ra bởi vi khuẩn kỵ khí.

Các dấu hiệu cần lưu ý

Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy nhiễm vi khuẩn kỵ khí:

• Hoại tử, xuất hiện hơi.
• Xuất hiện giả mạc.
• Vàng da do nhiễm trùng huyết.
• Viêm tắc tĩnh mạch.
• Hoại tử tổ chức do nhiễm trùng ung thư.
• Tại vùng vết thương, vùng áp xe xuất hiện mủ thối.
• Nhiễm trùng sau khi bị thương do dẫm đinh, các vật sắc nhọn hay do con vật cắn.

Phương pháp chẩn đoán

Khi có bất kì dấu hiệu nào được đề cập ở trên, bạn cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Phương pháp thường được bác sĩ chỉ định để phát hiện vi khuẩn kỵ khí thường là phương pháp nuôi cấy phân lập và định danh vi khuẩn. Đây là phương pháp đặc hiệu giúp xác định vi khuẩn gây nhiễm trùng.

Điều trị

Việc điều trị bệnh gây ra bởi nhóm vi khuẩn này chủ yếu là phẫu thuật loại bỏ toàn bộ vùng bị nhiễm trùng, hoại tử, dẫn lưu kết hợp với điều trị kháng sinh phù hợp.

Những người có nguy cơ mắc bệnh do vi khuẩn kỵ khí

Dưới đây là một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do vi khuẩn kỵ khí:

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như người bị HIV/AIDS, người đang hóa trị, người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch,...
• Người bị chấn thương hoặc phẫu thuật: Những người bị chấn thương hoặc phẫu thuật có thể làm tổn thương hàng rào bảo vệ của cơ thể hoặc sử dụng các thiết bị kim loại trong điều trị.
• Người có bệnh mãn tính: Những người có bệnh mãn tính, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh tim,...
• Người già: Người già có hệ miễn dịch suy yếu và khả năng hồi phục kém hơn nên có nguy cơ cao mắc bệnh.

Cách phòng ngừa vi khuẩn kỵ khí

Để phòng ngừa bệnh do vi khuẩn kỵ khí, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, điều này bao gồm rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
• Giữ vệ sinh răng miệng có thể ngăn ngừa nhiễm trùng yếm khí.
• Đảm bảo các vết thương hở được loại bỏ các dị vật và rửa sạch, sát trùng.
• Tiêm phòng vắc-xin để có thể giúp bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng bởi vi khuẩn nhóm kỵ khí gây ra, chẳng hạn như bệnh bạch hầu và viêm màng não, uốn ván.
• Sống lành mạnh, luyện tập thể thao thường xuyên nâng cao sức đề kháng.

Mỗi loại vi khuẩn kỵ khí có thể gây bệnh và được điều trị khác nhau. Do đó, việc phát hiện sớm và chính xác nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp ích cho quá trình điều trị, đồng thời hạn chế hiện tượng kháng kháng sinh. Hơn hết, hãy tuân thủ các biện pháp phòng ngừa và giữ sức khỏe tốt để hạn chế nguy cơ mắc các bệnh do loại vi khuẩn này gây ra.

Xem thêm: Mách bạn: Cách tăng vi khuẩn Bacteroidetes qua chế độ ăn hàng ngày