Bị bệnh tiểu đường có tăng cân được không​ và cách cải thiện cân nặng?

Tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến đường huyết mà còn tác động mạnh đến cân nặng, khiến nhiều người rơi vào tình trạng khó kiểm soát, có người tăng cân nhanh chóng, nhưng cũng có trường hợp lại sụt cân nghiêm trọng.

Bị bệnh tiểu đường có tăng cân được không?

Nhiều người thắc mắc liệu bệnh tiểu đường có gây tăng cân hay không, và câu trả lời là CÓ. Tăng cân có thể xảy ra ở người mắc tiểu đường, đặc biệt khi đường huyết không được kiểm soát ổn định. Tuy nhiên, không phải tất cả người bệnh đều tăng cân; một số trường hợp lại có xu hướng sụt cân tùy thuộc vào loại tiểu đường và mức độ điều trị.

Ở tiểu đường type 1, tình trạng sụt cân thường gặp hơn. Nguyên nhân là do cơ thể không thể sản xuất insulin - hormone cần thiết giúp đưa glucose vào tế bào để tạo năng lượng. Khi thiếu insulin, đường không được sử dụng mà tích tụ trong máu, buộc cơ thể phải “đốt” mỡ và cơ để duy trì hoạt động. Điều này khiến người bệnh giảm cân nhanh chóng. Khi được điều trị bằng insulin đúng cách, cân nặng thường sẽ ổn định trở lại.

Trong khi đó, tiểu đường type 2 lại dễ dẫn đến tăng cân hơn. Người bệnh thường rơi vào tình trạng kháng insulin, khiến cơ thể phải sản xuất nhiều insulin hơn để bù đắp. Lượng insulin cao liên tục trong máu kích thích cơ thể tích trữ mỡ, đặc biệt ở vùng bụng, dẫn đến tăng cân và tăng nguy cơ béo phì.

Bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến cân nặng thế nào?

Tiểu đường là bệnh lý liên quan trực tiếp đến khả năng sản xuất và sử dụng insulin - hormone giữ vai trò vận chuyển đường từ máu vào tế bào để tạo năng lượng. Khi cơ thể không tạo đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả, đường sẽ tích tụ trong máu và gây ra nhiều rối loạn chuyển hóa.

Insulin trong máu tăng cao làm cơ thể tích trữ mỡ

Ở những người mắc tiểu đường type 2, tình trạng kháng insulin diễn ra phổ biến. Khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, tuyến tụy buộc phải tiết ra nhiều insulin hơn để cố gắng giảm lượng đường trong máu.

Mặc dù insulin giúp kiểm soát glucose, nhưng khi vượt quá nhu cầu, nó lại kích thích cơ thể tích trữ mỡ, đặc biệt là mỡ bụng. Điều này giải thích vì sao nhiều người bị tiểu đường type 2 dễ tăng cân dù không ăn quá nhiều.

Insulin vừa giúp đưa đường vào tế bào, vừa là hormone “dự trữ năng lượng”, khiến lượng mỡ được lưu trữ nhiều hơn. Chính vì thế, nếu đường huyết không ổn định và insulin luôn ở mức cao, người bệnh dễ tăng cân hoặc béo phì.

Tác dụng phụ từ thuốc điều trị tiểu đường

Một số loại thuốc điều trị cũng có thể gây thay đổi cân nặng.

• Insulin: Khi tiêm insulin, đường trong máu giảm, khiến cơ thể kích thích cảm giác đói. Người bệnh dễ ăn nhiều hơn và vô tình tăng cân.
• Thuốc nhóm sulfonylurea: hoạt động bằng cách kích thích tụy sản xuất thêm insulin. Tuy nhiên, lượng insulin tăng cao có thể làm tăng cảm giác thèm ăn và tích trữ mỡ.

Chế độ dinh dưỡng

Người mắc tiểu đường phải kiêng nhiều loại thực phẩm, nhưng việc ăn kiêng không đúng cách hoặc lựa chọn thực phẩm không phù hợp lại dễ dẫn đến tăng cân.

Nếu người bệnh ăn quá nhiều tinh bột đơn giản như bánh mì trắng, mì, cơm hoặc đồ ngọt, lượng đường trong máu sẽ tăng nhanh, sau đó lại giảm đột ngột khiến cơ thể luôn thèm ăn. Điều này tạo ra vòng lặp: Ăn nhiều - tăng đường huyết - đói - ăn tiếp, khiến cân nặng tăng không kiểm soát.

Ngoài ra, thức ăn nhanh, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất béo bão hòa và đường ẩn cũng góp phần làm tăng cân.

Lối sống ít vận động

Vận động là cách giúp cơ thể đốt cháy calo, tăng cường khả năng sử dụng insulin và giảm mỡ thừa. Tuy nhiên, nhiều người mắc tiểu đường, đặc biệt là người lớn tuổi lại có thói quen ít vận động. Điều này khiến năng lượng không được tiêu hao, dẫn đến tích tụ mỡ và tăng cân.

Ít vận động cũng khiến tình trạng kháng insulin tăng nặng hơn, khiến đường huyết khó kiểm soát, tạo vòng xoắn khiến người bệnh ngày càng tăng cân và nguy cơ biến chứng cũng cao hơn.

Cách duy trì cân nặng ổn định khi mắc bệnh đái tháo đường

Mặc dù bệnh đái tháo đường có thể gây tăng cân hoặc giảm cân ngoài ý muốn, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát cân nặng nếu áp dụng đúng phương pháp. Dưới đây là những biện pháp quan trọng và bền vững giúp người bệnh giữ cân nặng ổn định, khỏe mạnh hơn mỗi ngày.

Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt

Chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết và cân nặng. Người mắc tiểu đường nên ghi nhớ các nguyên tắc sau:

Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ:

• Rau xanh, củ quả ít đường: Mướp đắng, bí xanh, rau muống, rau ngót, cà chua, cải xanh…
• Trái cây ít đường như táo, bưởi, kiwi, dâu tây.
• Ngũ cốc nguyên hạt: yến mạch, gạo lứt, bánh mì nguyên cám.

Hạn chế tinh bột tinh chế và đường đơn: Các thực phẩm như bánh mì trắng, cơm trắng, mì ống, đồ hộp, đồ ăn nhanh và bánh kẹo đều làm tăng đường huyết nhanh chóng. Khi lượng đường trong máu tăng vọt rồi giảm nhanh, cơ thể dễ sinh cảm giác đói, khiến người bệnh ăn nhiều và tăng cân mất kiểm soát.

Ăn nhiều bữa nhỏ thay vì ba bữa lớn: Chia nhỏ bữa ăn giúp giữ đường huyết ổn định, đồng thời hạn chế tình trạng ăn quá nhiều trong một bữa do quá đói.

Chọn nguồn protein nạc và chất béo lành mạnh:

• Protein nạc: Cá, thịt gà, thịt bò nạc, đậu phụ
• Chất béo tốt: Dầu oliu, dầu mè, các loại hạt

Những thực phẩm này cung cấp năng lượng ổn định mà không gây tăng cân quá mức.

Duy trì vận động mỗi ngày

Vận động là “chìa khóa vàng” giúp kiểm soát cân nặng và đường huyết. Người bệnh có thể lựa chọn các hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày, yoga, đạp xe, bơi lội hoặc các bài tập nhẹ nhàng phù hợp sức khỏe.

Kiểm soát căng thẳng và ngủ đủ giấc

Căng thẳng làm cơ thể tăng tiết cortisol - hormone khiến cảm giác thèm ăn tăng lên, đặc biệt là đồ ngọt. Thiếu ngủ cũng khiến cơ thể mệt mỏi, rối loạn đường huyết và kích thích ăn nhiều hơn.

Theo dõi đường huyết và khám bác sĩ định kỳ

Việc kiểm tra đường huyết thường xuyên giúp người bệnh hiểu rõ cơ thể mình phản ứng thế nào với thức ăn, thuốc và vận động. Điều này giúp điều chỉnh lối sống kịp thời và tránh tăng cân không mong muốn.

Ngoài ra, khám định kỳ giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị, điều chỉnh thuốc hoặc tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp hơn.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin bị bệnh tiểu đường có tăng cân được không​. Người bị tiểu đường hoàn toàn có thể tăng cân hoặc giữ cân nặng ổn định nếu biết cách điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt và theo dõi đường huyết đúng cách. Việc cải thiện cân nặng cần được thực hiện một cách khoa học, tránh ăn uống mất kiểm soát dẫn đến tăng đường huyết hoặc biến chứng nguy hiểm.

Với sự tư vấn của bác sĩ, kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý, vận động đều đặn và kiểm soát stress, người bệnh có thể xây dựng lối sống lành mạnh, đạt được cân nặng mong muốn và sống khỏe cùng bệnh tiểu đường trong lâu dài.