Vì sao người tiểu đường thường có vết thương rất lâu lành?

Theo thống kê của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ, cứ mỗi 30 giây lại có một người trên thế giới phải cắt cụt chi do biến chứng từ bệnh đái tháo đường. Con số này phản ánh mức độ nguy hiểm của việc để đường huyết tăng cao kéo dài mà không kiểm soát tốt.

Vì sao tiểu đường vết thương lâu lành​?

Hầu hết bệnh nhân tiểu đường đều có hệ miễn dịch suy giảm, khiến vết thương khó lành và dễ nhiễm trùng nặng. Nguyên nhân đến từ nhiều cơ chế khác nhau trong cơ thể.

Suy giảm hệ miễn dịch do đường huyết cao

Đường huyết duy trì ở mức cao lâu dài làm giảm chức năng của tế bào bạch cầu, những “chiến binh” bảo vệ cơ thể trước vi khuẩn. Khi bạch cầu hoạt động kém hiệu quả, khả năng kháng khuẩn suy giảm, khiến ngay cả những vết thương nhỏ cũng khó lành và dễ bị nhiễm trùng. Với người không mắc bệnh, những trầy xước thông thường có thể lành nhanh, nhưng ở người tiểu đường, đó có thể là khởi đầu của một vết loét nghiêm trọng.

Tổn thương mạch máu và tuần hoàn kém

Đường huyết tăng cao kéo dài dẫn đến xơ vữa động mạch, tình trạng mảng bám tích tụ trong thành mạch máu, làm mạch trở nên cứng và hẹp. Khi lưu lượng máu đến da và các mô giảm, dinh dưỡng và oxy không thể đến vết thương đầy đủ. Điều này khiến:

• Vết thương lành rất chậm;
• Dễ hoại tử mô;
• Nguy cơ nhiễm trùng lan rộng cao hơn;

Một khi mô bị chết (hoại tử), việc điều trị trở nên khó khăn và nhiều trường hợp buộc phải cắt cụt chi để tránh nhiễm trùng lan rộng. Trên thực tế, hơn 80% ca cắt cụt chi ở bệnh nhân tiểu đường bắt đầu từ chính những vết loét nhỏ không được xử lý đúng cách.

Biến chứng thần kinh

Biến chứng thần kinh do tiểu đường (bệnh lý thần kinh đái tháo đường) khiến các dây thần kinh ở tay, chân bị tổn thương. Người bệnh giảm hoặc mất cảm giác đau, nóng, lạnh…

Khi mất cảm giác bảo vệ, những tổn thương nhỏ ban đầu dễ biến thành loét sâu. Nếu nhiễm trùng lan rộng vào xương và mô mềm, người bệnh có nguy cơ đối mặt với viêm xương, nhiễm trùng huyết và sốc nhiễm trùng, biến chứng có thể đe dọa tính mạng.

Cách chăm sóc vết thương ở người bị tiểu đường

Vết thương ở bệnh nhân tiểu đường cần được chăm sóc đặc biệt vì khả năng lành thương kém và nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Tùy vào mức độ tổn thương, người bệnh có thể chăm sóc tại nhà hoặc cần đến bệnh viện điều trị. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp người bệnh và người chăm sóc xử lý vết thương đúng cách, hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Chăm sóc vết thương nông, chưa loét hoặc chưa nhiễm trùng

Những vết thương thuộc độ 0 hoặc độ 1 thường là trầy xước nhẹ, chảy máu ít, và chưa có dấu hiệu nhiễm trùng. Với loại vết thương này, người bệnh có thể tự chăm sóc tại nhà nếu biết xử lý đúng cách.

Bước 1: Làm sạch vết thương

• Rửa bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
• Nếu dùng cồn iod cần pha loãng, tránh sử dụng trực tiếp vì có thể gây tổn thương mô lành.
• Hạn chế dùng oxy già ở vết thương nông vì mặc dù sát khuẩn mạnh nhưng lại gây phá hủy tế bào lành, khiến vết thương khó liền hơn.

Bước 2: Thoa thuốc mỡ sát trùng

• Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý dùng thuốc bôi hoặc thuốc mỡ lạ.
• Thuốc sát trùng đúng loại sẽ giúp ngăn vi khuẩn phát triển và bảo vệ mô mới hình thành.

Bước 3: Băng vết thương

• Với vết thương nhỏ, có thể dùng băng cá nhân.
• Với vết thương lớn hơn, cần dùng gạc sạch kết hợp thuốc tái tạo mô để hỗ trợ liền thương nhanh hơn.

Bước 4: Thay băng đều đặn

• Nên thay băng ít nhất 2 lần/ngày hoặc khi băng bị ướt/bẩn.
• Luôn vệ sinh tay sạch trước và sau khi thay băng.

Lưu ý quan trọng: Nếu có dấu hiệu sưng đỏ, đau, chảy dịch, loét sâu hoặc có mùi bất thường, cần đến cơ sở y tế sớm để tránh nhiễm trùng nặng.

Chăm sóc vết thương sâu hoặc đã nhiễm trùng

Với vết thương từ độ 2 trở lên, người bệnh cần được bác sĩ thăm khám. Tùy vào tình trạng, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị tại nhà hoặc nhập viện.

Nếu điều trị tại nhà, cần lưu ý:

• Tuân thủ đúng phác đồ và hướng dẫn của bác sĩ.
• Uống thuốc theo chỉ định, đặc biệt với kháng sinh hoặc thuốc kiểm soát đường huyết.
• Nếu vết thương không cải thiện hoặc nặng hơn (sưng, chảy mủ, sốt…), cần đến bệnh viện ngay.
• Không tự ý dùng thuốc đắp, lá cây, bột kháng sinh rắc lên vết thương.
• Tránh đè lên vùng bị loét; nếu loét ở vùng mông, lưng, cần thay đổi tư thế thường xuyên.
• Khi chăm sóc hoặc bôi thuốc, người chăm sóc phải đeo găng tay để đảm bảo vô trùng.

Phòng ngừa vết thương lâu lành ở người bệnh tiểu đường như thế nào?

Trong cuộc sống hằng ngày, những vết trầy xước, phỏng nhẹ hay tổn thương nhỏ trên da là điều khó tránh khỏi. Vì vậy, phòng ngừa là bước quan trọng nhất giúp bảo vệ sức khỏe của người bệnh tiểu đường.

Chăm sóc bàn chân hằng ngày

Bàn chân là khu vực nhạy cảm và dễ tổn thương nhất đối với người tiểu đường, do máu lưu thông kém và cảm giác giảm sút. Vì vậy, chăm sóc bàn chân đúng cách mỗi ngày là vô cùng cần thiết:

• Vệ sinh chân sạch sẽ, lau khô nhẹ nhàng, đặc biệt giữa các kẽ ngón.
• Cắt móng chân cẩn thận, tránh cắt quá sát dễ gây trầy xước.
• Kiểm tra da chân mỗi ngày để phát hiện sớm vết xước, phồng rộp hoặc mảng da đổi màu.
• Không đi chân trần, kể cả trong nhà, vì dễ bị vật sắc nhọn làm tổn thương.
• Lựa chọn giày dép mềm, vừa chân, không gây cọ xát. Vệ sinh giày thường xuyên để ngăn vi khuẩn và nấm phát triển.

Những thói quen nhỏ này giúp giảm đáng kể nguy cơ loét chân, biến chứng hàng đầu dẫn đến cắt cụt chi ở người đái tháo đường.

Xử lý vết thương đúng cách

Khi bị trầy xước hoặc phồng rộp, người bệnh cần xử lý ngay để tránh nhiễm trùng. Nếu sau vài ngày vết thương không khô, sưng nóng đau, chảy dịch hoặc có mùi lạ, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay. Việc chậm trễ có thể khiến nhiễm trùng lan rộng, dẫn đến hoại tử mô và nguy cơ cắt cụt chi.

Kiểm soát đường huyết chặt chẽ

Đường huyết cao là nguyên nhân chính làm vết thương lâu lành. Do đó, người bệnh cần:

• Dùng insulin đúng chỉ định (với tiểu đường type 1).
• Với tiểu đường type 2: Sử dụng thuốc theo đơn bác sĩ như nhóm Sulfonylurea, Biguanid, thuốc ức chế Alpha-glucosidase…
• Tuyệt đối không tự ý đổi liều hoặc bỏ thuốc.

Giữ đường huyết ổn định giúp bạch cầu hoạt động hiệu quả hơn, từ đó giảm nguy cơ nhiễm trùng và hỗ trợ vết thương liền nhanh.

Lối sống và dinh dưỡng lành mạnh

Một lối sống khoa học giúp cải thiện sức đề kháng và hỗ trợ cơ thể phục hồi tốt hơn:

• Ăn nhiều chất xơ và protein: Rau cải, súp lơ, xà lách, cá, thịt nạc, trứng…
• Hạn chế tinh bột: Cơm trắng, bún, bánh mì… để tránh tăng đường huyết.
• Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày, như đi bộ, đạp xe nhẹ hoặc yoga.
• Uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tránh stress.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về vì sao tiểu đường vết thương lâu lành​. Vết thương lâu lành ở người tiểu đường không chỉ gây bất tiện trong cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc đúng cách. Khi hiểu rõ nguyên nhân, người bệnh có thể chủ động phòng ngừa, theo dõi sát sao những thay đổi trên da và giữ đường huyết trong mức kiểm soát.