Biến chứng thần kinh ngoại biên của bệnh tiểu đường​ có nguy hiểm không?

Biến chứng thần kinh ngoại biên là một trong những hậu quả thường gặp nhất ở người mắc bệnh tiểu đường, nhưng lại dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu vì triệu chứng xuất hiện âm thầm. Tình trạng này gây tổn thương các dây thần kinh ở chân và tay, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cảm nhận và vận động.

Biến chứng thần kinh ngoại biên của bệnh tiểu đường​ có nguy hiểm không?

Biến chứng thần kinh ngoại biên là một trong những biến chứng phổ biến và đáng lo ngại nhất ở người mắc bệnh tiểu đường. Tổn thương dây thần kinh khiến cảm giác ở chi dưới suy giảm, dẫn đến hàng loạt triệu chứng khó chịu và nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm.

Ở giai đoạn đầu, người bệnh thường nhận thấy giảm cảm giác ở hai chân, đặc biệt tại bàn chân. Cảm giác tê bì, châm chích hoặc kiến bò xuất hiện rõ rệt hơn về đêm và có thể lan dần lên cẳng chân, dù hiếm khi vượt quá đầu gối. Đây là dấu hiệu cảnh báo dây thần kinh đang bị tổn thương do đường huyết tăng cao kéo dài.

Khi biến chứng tiến triển, nhiều bệnh nhân cảm thấy đau rát, nóng bỏng ở gan bàn chân. Những cơn đau này thường nặng hơn vào ban đêm, gây mất ngủ và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt. Điều đáng nói là các thuốc giảm đau thông thường hầu như không mang lại hiệu quả trong trường hợp này, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, lo âu.

Ở giai đoạn nặng hơn, người bệnh có thể mất cảm giác một phần hoặc hoàn toàn ở bàn chân. Khi đó, bệnh nhân khó nhận biết các tác nhân gây hại như vật nhọn đâm, bỏng nóng hay vết thương nhỏ. Tình trạng này khiến vết thương dễ tiến triển thành sưng đỏ, nhiễm trùng hoặc loét sâu mà người bệnh không hề hay biết. Nếu nhiễm trùng lan rộng hoặc không thể kiểm soát, nguy cơ cắt cụt chi trở nên rất cao. Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh lý thần kinh ngoại biên ở người tiểu đường.

Ngoài chi dưới, các triệu chứng tương tự cũng có thể xuất hiện ở chi trên, như tê bì và giảm cảm giác ở bàn tay và cánh tay, nhưng thường muộn hơn.

Không chỉ vậy, biến chứng thần kinh ngoại biên còn có thể dẫn đến biến dạng khớp xương bàn chân và cổ chân, trong đó nguy hiểm nhất là bàn chân Charcot. Tình trạng này khiến xương dễ gãy, khớp bị sụp, bàn chân biến dạng nghiêm trọng, làm người bệnh mất khả năng vận động bình thường.

Nguyên nhân gây biến chứng thần kinh ở bệnh tiểu đường

Biến chứng thần kinh là một trong những hậu quả thường gặp và đáng lo ngại nhất của bệnh tiểu đường. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ tổn thương dây thần kinh và các mạch máu nuôi dưỡng thần kinh. Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu hoàn toàn, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng đường huyết tăng cao kéo dài đóng vai trò trung tâm trong tiến trình gây hại này.

Glucose trong máu cao

Khi glucose trong máu duy trì ở mức cao, các mạch máu nhỏ nuôi dây thần kinh dần bị tổn thương. Mạch máu suy yếu khiến lượng oxy và dưỡng chất đến dây thần kinh giảm, từ đó làm chậm quá trình dẫn truyền tín hiệu và gây rối loạn chức năng thần kinh. Trong nhiều trường hợp nặng, tín hiệu thần kinh có thể bị gián đoạn hoàn toàn. Bên cạnh đó, sự tích tụ glucose còn tạo ra các sản phẩm chuyển hóa gây độc trực tiếp cho tế bào thần kinh, thúc đẩy quá trình tổn thương.

Phản ứng tự miễn

Ở một số người, hệ miễn dịch nhận diện nhầm dây thần kinh là tác nhân lạ và tấn công chúng, gây viêm và làm tổn thương thêm. Thói quen hút thuốc lá, uống rượu hoặc lạm dụng chất kích thích cũng làm tổn hại hệ thần kinh và hệ mạch máu. Khói thuốc có thể khiến mạch máu bị cứng và hẹp lại, dẫn đến giảm lưu lượng máu nuôi các chi, từ đó làm triệu chứng thần kinh nặng hơn.

Thời gian mắc bệnh tiểu đường càng kéo dài, nguy cơ biến chứng càng tăng, đặc biệt ở những người kiểm soát đường huyết kém. Ở nhóm bệnh nhân mắc tiểu đường trên 25 năm, tỷ lệ xuất hiện biến chứng thần kinh ngoại biên tăng đáng kể.

Bệnh thận mãn tính

Ngoài ra, bệnh thận mạn tính cũng là yếu tố thúc đẩy tổn thương thần kinh do các chất độc trong máu không được đào thải tốt. Những bệnh lý đi kèm như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì, bệnh tim mạch hoặc dinh dưỡng kém cũng làm tăng nguy cơ.

Tuổi tác

Cuối cùng, tuổi tác là yếu tố quan trọng. Tỷ lệ biến chứng thần kinh ở bệnh nhân 25 - 29 tuổi chỉ khoảng 5%, nhưng có thể tăng lên 44,2% ở nhóm tuổi 70 - 79. Điều này cho thấy nguy cơ tổn thương thần kinh tăng dần theo thời gian và mức độ lão hóa.

Biến chứng thần kinh của bệnh tiểu đường có thường gặp không?

Nhiều nghiên cứu cho thấy khoảng 60 - 70% bệnh nhân tiểu đường sẽ gặp phải một dạng biến chứng thần kinh nào đó trong quá trình mắc bệnh. Trong đó, thường gặp nhất là biến chứng thần kinh ngoại biên gây tê bì, đau nhói, châm chích ở tay chân, và biến chứng thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến hoạt động của tim, hệ tiêu hóa, tiết niệu hoặc sinh dục.

Điều đáng chú ý là một số người bệnh đã xuất hiện dấu hiệu tổn thương thần kinh ngay tại thời điểm được chẩn đoán tiểu đường, cho thấy tình trạng tăng đường huyết âm thầm kéo dài trước đó.

Biến chứng thần kinh không chỉ gây khó chịu mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống, tăng nguy cơ loét bàn chân, nhiễm trùng và có thể dẫn đến cắt cụt chi nếu không được can thiệp sớm. Vì vậy, người bệnh cần theo dõi đường huyết thường xuyên, tuân thủ phác đồ điều trị và khám định kỳ để phát hiện tổn thương thần kinh từ giai đoạn sớm, giúp giảm nguy cơ biến chứng nặng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Biến chứng thần kinh ngoại biên của bệnh tiểu đường​ không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng, bao gồm loét bàn chân, nhiễm trùng và cắt cụt chi. Dù diễn tiến âm thầm, biến chứng vẫn có thể được kiểm soát nếu người bệnh duy trì đường huyết ổn định, chăm sóc bàn chân đúng cách và thăm khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc chủ động nhận biết sớm triệu chứng và can thiệp kịp thời chính là chìa khóa giúp người bệnh tiểu đường bảo vệ sức khỏe thần kinh và cải thiện chất lượng cuộc sống lâu dài.