Bệnh thần kinh ngoại biên là gì? Triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị

Bệnh thần kinh ngoại biên là một tình trạng rối loạn thần kinh phổ biến, trong đó các dây thần kinh ngoại vi các dây thần kinh nằm ngoài não và tủy sống bị tổn thương. Điều này gây ra các triệu chứng như đau, tê, yếu cơ, và mất cảm giác, thường ảnh hưởng đến bàn tay và chân.

Thần kinh ngoại biên là một hệ thống các dây thần kinh phức tạp có nhiệm vụ kết nối các cơ quan, vùng da và chi trên cơ thể với não và tuỷ sống. Chức năng của các sợi thần kinh ngoại biên là thu nhận toàn bộ các thông tin cảm giác, vận động từ ngoại biên về trung ương (gồm não và tuỷ sống) - ví dụ bạn sẽ cảm giác được nóng khi các tín hiệu của da và vùng cơ thể được dẫn truyền về não. Bệnh thần kinh ngoại biên xảy ra khi chức năng kết nối của hệ thống này gặp vấn đề.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên

Tín hiệu thần kinh trong bệnh thần kinh ngoại biên sẽ bị gián đoạn theo 3 cơ chế sau:

• Mất tín hiệu liên lạc giữa các cơ quan ngoại biên với não và tuỷ sống (ví dụ đơn giản là tương đương với đường dây điện thoại bị đứt).
• Tự dẫn truyền tín hiệu không phù hợp (tự phát các tín hiệu thần kinh).
• Dẫn truyền sai thông tin.

Các triệu chứng của bệnh có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng, thậm chí có thể gây các rối loạn chức năng nghiêm trọng và gây tử vong. Các triệu chứng phụ thuộc vào loại sợi thần kinh bị ảnh hưởng và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Các tổn thương của bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm:

• Thần kinh ngoại biên liên quan cảm giác: Bạn sẽ có cảm giác châm chích, bỏng rát, tê bì, mất cảm giác nóng/lạnh hoặc tăng cảm giác đau một cách bất thường với các kích thích lành tính, mất điều hoà các chức năng thăng bằng…
• Thần kinh ngoại biên liên quan vận động: Rung giật hoặc chuột rút các cơ, yếu cơ, liệt cơ, teo cơ.
• Thần kinh ngoại biên thuộc hệ thần kinh thực vật: Tiêu chảy hoặc táo bón, tăng hoặc tụt huyết áp, nhịp tim nhanh hoặc chậm, vã mồ hôi hoặc không thể tiết mồ hôi, rối loạn cương dương, rối loạn tiểu tiện, đầy bụng/khó tiêu...
• Đơn dây thần kinh ngoại biên: Nhìn mờ, liệt mặt, yếu vùng cơ chi phối của 1 dây thần kinh lớn.

Tác động của bệnh thần kinh ngoại biên đối với sức khỏe

Tuỳ thuộc vào loại dây và mức độ tổn thương, người bệnh có thể gặp nhiều vấn đề liên quan đến sức khoẻ như loét bàn chân (thường gặp với bệnh nhân đái tháo đường) vì mất cảm giác vùng chân, hoại tử vùng chi bị mất cảm giác, các rối loạn về nhiều hệ cơ quan như tim mạch, tiêu hoá, tiết niệu...

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh thần kinh ngoại biên

Những vùng da, vùng chi mất cảm giác có thể bị loét, hoại tử dẫn đến các nhiễm trùng nghiêm trọng có thể gây tử vong. Ngoài ra, mất cảm giác có thể ảnh hưởng đến khả năng giữ thăng bằng khiến bệnh nhân té ngã, chấn thương. Các biến chứng nghiêm trọng trên tim mạch như rối loạn nhịp, ngưng tim có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân thường gặp nhất gây ra bệnh thần kinh ngoại biên là đái tháo đường. Bệnh thần kinh ngoại biên có thể do một số nguyên nhân khác hoặc do thuốc, các nguyên nhân bao gồm:

• Nghiện rượu;
• Thiếu vitamin B12;
• Tổn thương thần kinh do tai nạn, chấn thương;
• Các bệnh lý tuyến giáp, nhiễm trùng, HIV, bệnh thận mạn, các bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp, hội chứng Guillain - Barré, bệnh lý ung thư như lymphoma...
• Đôi khi không có nguyên nhân nào được tìm thấy và bệnh nhân thường được chẩn đoán là bệnh thần kinh ngoại biên vô căn.