Biomarker là gì? Một số thông tin về biomarker

Vậy, cụ thể biomarker là gì? Thành quả mà quá trình nghiên cứu biomarker đem lại là như thế nào? Tất cả sẽ được giải đáp một cách chi tiết qua bài viết dưới đây, mời bạn đọc hãy chú ý theo dõi.

Biomarker là gì? Định nghĩa về biomarker

Biomarker hay còn được gọi là “Dấu ấn sinh học”, đây là những phân tử biểu hiện một dữ kiện sinh học. Biomarker có thể đơn thuần chỉ là loại hóa chất như glucose, chính là dấu ấn sinh học của bệnh tiểu đường hoặc là gene, DNA - dấu ấn sinh học của các loại bệnh liên quan đến di truyền. Mặt khác, biomarker cũng có thể là phân tử protein như các kháng thể (antibody), dấu ấn sinh học của bệnh nhiễm trùng. Ngày nay, biomarker thường được xem là một nhóm gene hay protein của dữ kiện sinh học nhờ những kỹ thuật tân sinh học có khả năng nghiên cứu nhiều phân tử trên cùng một mẫu phẩm.

Khác với yếu tố gây bệnh, về mặt bệnh lý, biomarker chỉ được xem như một biểu hiện của bệnh. Những biểu hiện này sẽ bao gồm tất cả những thay đổi của tế bào có liên quan tới bệnh lý. Như vậy có thể nói, biomarker chính là những phân tử gây bệnh, đồng thời cũng là những phân tử được tạo ra ngay sau khi bệnh phát triển.

Biomarker cũng được xem như một signature - biểu tượng hay chữ ký, sự đặc trưng của một hiện tượng sinh học. Theo đó, các nhà nghiên cứu tin rằng, sự đặc trưng sinh học sẽ chứa đựng rất nhiều những bí ẩn to lớn về bệnh lý. Việc tìm hiểu về đặc trưng sinh học sẽ giúp tìm ra được những kết quả có tính ứng dụng cao và hữu hiệu trong y học. Giúp cho việc chẩn đoán các bệnh lý phức tạp về gene như bệnh tiểu đường, ung thư vú, bệnh thần kinh, tim mạch,... hay các bệnh nhiễm trùng, di truyền, miễn nhiễm,... được chính xác hơn. Trong việc ứng dụng đo lường hiệu ứng, tác dụng của các loại thuốc, biomarker cũng được kỳ vọng cao.

Những năm gần đây, biomarker đã và đang là một trong những nghiên cứu trọng điểm của tân sinh học. Nhiều kết quả nghiên cứu đã cho thấy biomarker đem lại rất nhiều lợi ích cho việc chẩn đoán bệnh lý cũng như nhiều khía cạnh khác của y học và khoa học.

Thành quả nghiên cứu biomarker

Nhờ đem lại nhiều những giá trị to lớn về mặt khoa học, biomarker đã được triển khai nghiên cứu rộng rãi tại nhiều trung tâm nghiên cứu sinh học và y khoa trên thế giới. Từ các công trình nghiên cứu, đã có rất nhiều những thành quả mà biomarker hứa hẹn sẽ ứng dụng một cách tốt đẹp trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh. Việc ứng dụng biomarker để thay thế hoặc hoàn chỉnh các thử nghiệm thường quy sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian. Biomarker sẽ giúp dự đoán sớm với độ chính xác cao các trường hợp bệnh lý nguy hiểm như ung thư, bệnh tim mạch và biến dưỡng. Bên cạnh đó, biomarker còn có thể tiên đoán hiệu ứng thuốc, từ đó, các chuyên gia y tế có thể đưa ra quyết định đúng đắn nhất trong việc điều trị bệnh cho người bệnh.

Ngày nay, chúng ta có thể tìm thấy biomarker một cách dễ dàng từ những chương trình nghiên cứu tại các trung tâm cũng như các hãng dược phẩm trên thế giới. Chỉ riêng từ Viện nghiên cứu Y tế Hoa Kỳ (NIH) đã thu thập được 14 protein có thể dùng làm biomarker cho nhóm người là bệnh nhân mắc ung thư vú. Độ chính xác của các biomarker này gần như là cao nhất trong các nhóm được thử nghiệm, cao hơn so với việc dùng các gene BRCA - gene của bệnh ung thư vú di truyền. Ngoài ra, khoa học cũng khám phá được thêm các loại protein biomarker khác nhờ thực hiện nghiên cứu các bệnh ung thư phổi, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư bàng quang,... Đối với các bệnh về tim mạch, một số biomarker protein đã được nghiên cứu là có liên quan tới bệnh nghẽn động mạch.

Có thể nói, việc ứng dụng biomarker đã được xác định trong việc chẩn đoán và trị liệu trên bình diện khoa học nhờ độ chính xác. Thế nhưng, thực tế sẽ đòi hỏi rất nhiều những thử nghiệm lâm sàng yêu cầu sự chi tiết và lâu dài, trước khi có thể triển khai thành những sản phẩm mang lại giá trị cho cộng đồng. Ngoài ra, để có thể sử dụng biomarker một cách hữu hiệu, các hệ thống thông tin khoa học đến các giới chức y tế bao gồm các y bác sĩ, chuyên viên thử nghiệm sẽ cần được huấn luyện một cách bài bản, kỹ lưỡng.

Nghiên cứu và ứng dụng biomarker tại Việt Nam

Trong môi trường nghiên cứu ở Việt Nam hiện nay, biomarker được nhận xét là có tính khả thi và ứng dụng rất cao. Lý do là bởi biomarker không đòi hỏi các bước nghiên cứu nhiều kỹ thuật khó như việc tạo những sản phẩm protein trị liệu, vaccine hay truy tìm gene liên hệ đến bệnh lý công phu và cực kỳ tốn kém. Việc nghiên cứu biomarker sẽ chỉ cần trang thiết bị chính là máy khối phổ và khả năng sử dụng những chương trình điện toán về proteonomics của các chuyên viên. Những chuyên viên đảm nhận chương trình nghiên cứu sẽ cần là những khoa học gia có kinh nghiệm, khả năng suy luận cao để có thể phân tích dữ kiện thu được.

Thực tế đã có rất nhiều nghiên cứu biomarker tại Việt Nam và so với các nước tiên tiến trên thế giới, Việt Nam cũng có nhiều ưu điểm. Ưu điểm lớn nhất tại Việt Nam là thu được nhiều số lượng mẫu phẩm dồi dào cho nhiều loại bệnh khác nhau. Kết quả thu được biomarker có chính xác hay không sẽ phụ thuộc rất nhiều vào những yếu tố này. Bên cạnh đó, tại Việt Nam cũng có rất nhiều những dữ kiện lâm sàng có vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng ứng dụng các biomarker trong việc trị liệu. Trong tương lai, các dấu ấn sinh học biomarker sẽ là chủ đề quan trọng cho những nghiên cứu y học từ nguyên do bệnh lý cho đến tác động môi trường, dược học nhằm ứng dụng cho việc tìm kiếm, thẩm định tính trị liệu cho các dược phẩm tại Việt Nam.

Như vậy, trên đây là toàn bộ câu trả lời cho câu hỏi “Biomarker là gì?”. Biomarker chính là một trong những tiến bộ của y học cũng như khoa học ngày nay, giúp cho việc chẩn đoán, điều trị bệnh cũng như ứng dụng thuốc được chính xác và hiệu quả hơn. Mong rằng những thông tin được đề cập trong bài viết sẽ giúp cho bạn đọc có thêm những kiến thức mới mẻ và bổ ích.

Xem thêm:

• Xét nghiệm là gì và thường có bao nhiêu loại xét nghiệm?
• Xét nghiệm gen Hemophilia là gì? Lưu ý đối với người bệnh mắc Hemophilia