Cá khoai – Loài cá ít xương nhưng có nhiều giá trị dinh dưỡng

Cá khoai, hay còn gọi là cá cháo, là một loại cá đặc biệt không chỉ bởi thịt mềm, ít xương mà còn vì giá trị dinh dưỡng cao, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Từ một loài cá ít được chú ý, cá khoai hiện nay đã trở thành thực phẩm quen thuộc, góp mặt trong cả bữa ăn gia đình lẫn các nhà hàng cao cấp.

Nguồn gốc và phân bố của cá khoai

Cá khoai có tên khoa học là Harpadon nehereus. Tại Việt Nam, loài cá này phân bố chủ yếu ở các vùng ven biển từ miền Bắc đến miền Trung như Quảng Ninh, Thái Bình, Thanh Hóa và Quảng Bình.

Cá khoai có vẻ ngoài rất đặc trưng, dễ nhận diện với thân tròn, dài, màu trắng trong, không có vảy và chiếc đuôi ánh xanh. Đặc biệt, cá có chiếc miệng lớn, chỉ chứa một đường gân chạy dọc sống lưng và rất ít xương, khiến chúng trở thành lựa chọn lý tưởng cho nhiều người, đặc biệt là trẻ em và người già.

Tên gọi "cá khoai" hay "cá cháo" xuất phát từ đặc tính thịt mềm mịn như cháo. Điều này khiến việc chế biến cá khoai trở nên đa dạng và dễ dàng, từ món lẩu, cháo đến canh chua.

Trước đây, cá khoai ít được chú ý do giá trị kinh tế không cao và khó bảo quản sau khi đánh bắt. Tuy nhiên, ngày nay, cá khoai đã được công nhận là một đối tượng thủy sản giàu tiềm năng, với giá dao động từ 170.000 - 320.000 đồng/kg tùy mùa.

Giá trị dinh dưỡng của cá khoai

Cá khoai chứa nhiều dưỡng chất quý giá như:

• Chất đạm và chất béo tốt: Giúp tăng cường cơ bắp và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
• Vitamin và khoáng chất: Bao gồm vitamin A, D, canxi và sắt, cần thiết cho hệ miễn dịch và sự phát triển của xương.
• Lượng cholesterol thấp: Tốt cho tim mạch và hỗ trợ duy trì vóc dáng.

Đặc biệt, với chỉ khoảng 220 calo/100g, cá khoai là lựa chọn hoàn hảo cho những người đang giảm cân hoặc muốn duy trì cân nặng lý tưởng.

Lợi ích sức khỏe

Cá khoai không chỉ là món ăn ngon mà còn được xem như một loại "thuốc bổ" quý giá trong Đông y nhờ mang lại nhiều lợi ích sức khỏe toàn diện. Với hàm lượng dinh dưỡng dồi dào, cá khoai hỗ trợ điều trị và phòng ngừa nhiều bệnh lý, cải thiện thể trạng và duy trì sức khỏe tổng thể.

Bổ hư, mát huyết, nhuận tràng

Theo Đông y, cá khoai có vị ngọt, tính bình hoặc mát, giúp điều hòa cơ thể và cải thiện các triệu chứng như:

• Giảm táo bón và hỗ trợ tiêu hóa: Tính nhuận tràng của cá khoai giúp cải thiện tình trạng táo bón, đặc biệt ở người cao tuổi và những ai có hệ tiêu hóa kém.
• Hỗ trợ làm mát cơ thể: Cá khoai giảm các triệu chứng nóng trong người như miệng khô, khát nước, hoặc nổi mụn do cơ thể tích nhiệt.
• Điều hòa tuần hoàn máu: Tác dụng mát huyết giúp tăng cường tuần hoàn, giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến hệ mạch máu.

Hỗ trợ điều trị bệnh mãn tính

Cá khoai được biết đến với khả năng giúp kiểm soát và cải thiện một số bệnh lý mãn tính:

• Đái tháo đường: Hàm lượng calo thấp và chỉ số cholesterol thấp trong cá khoai giúp ổn định đường huyết, phù hợp cho người mắc bệnh tiểu đường.
• Cao huyết áp: Axit béo omega-3 trong cá khoai hỗ trợ điều hòa huyết áp, ngăn ngừa các biến chứng tim mạch nguy hiểm.
• Giảm cholesterol: Cá khoai giúp giảm mỡ máu xấu, bảo vệ tim mạch và phòng ngừa các bệnh như xơ vữa động mạch.

Cải thiện thể trạng và hỗ trợ tăng cân

Đối với những người gầy khó tăng cân hoặc trẻ em suy dinh dưỡng, cá khoai là một lựa chọn lý tưởng nhờ vào:

• Hàm lượng protein cao: Giúp xây dựng cơ bắp, tăng cường thể lực;
• Chất béo tốt: Cung cấp năng lượng cần thiết để cải thiện cân nặng một cách an toàn và bền vững.
• Khoáng chất và vitamin: Hỗ trợ cơ thể phát triển toàn diện, tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Tăng cường trao đổi chất và hỗ trợ giảm cân

Cá khoai không chỉ phù hợp với người cần tăng cân mà còn là thực phẩm hoàn hảo cho những ai muốn giảm cân hoặc duy trì vóc dáng:

• Thúc đẩy quá trình trao đổi chất: Nhờ hàm lượng protein và axit béo lành mạnh, cá khoai hỗ trợ tăng cường chuyển hóa năng lượng, ngăn ngừa tích tụ mỡ thừa.
• Kiểm soát calo hiệu quả: Với chỉ khoảng 220 calo/100g, cá khoai cung cấp dinh dưỡng cần thiết mà không làm tăng lượng calo dư thừa trong cơ thể.
• Hỗ trợ duy trì tỷ lệ cơ nạc: Protein giúp cơ thể giữ được tỷ lệ cơ nạc hợp lý, từ đó cải thiện vóc dáng và tăng cường sức khỏe.

Tăng cường sức khỏe tổng thể

Sử dụng cá khoai trong chế độ ăn uống hàng ngày có thể mang lại nhiều lợi ích vượt trội:

• Tăng cường hệ miễn dịch: Nhờ các vitamin và khoáng chất như vitamin A, D, canxi và sắt, cá khoai giúp cơ thể chống lại bệnh tật và duy trì sức khỏe lâu dài.
• Hỗ trợ sức khỏe xương khớp: Hàm lượng canxi và phospho dồi dào trong cá giúp tăng cường mật độ xương, giảm nguy cơ loãng xương ở người lớn tuổi.
• Bảo vệ hệ thần kinh: Omega-3 giúp cải thiện trí nhớ, tăng khả năng tập trung và phòng ngừa các bệnh thoái hóa thần kinh.

Cá khoai không chỉ là một món ăn thơm ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội. Với hàm lượng dinh dưỡng phong phú và các đặc tính chữa bệnh theo Đông y, cá khoai xứng đáng có mặt trong thực đơn của mọi gia đình. Việc sử dụng cá khoai đều đặn và hợp lý sẽ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, hỗ trợ phòng ngừa bệnh tật và duy trì một cơ thể khỏe mạnh.

Cách chọn cá khoai tươi ngon, không hóa chất

Nhận biết cá khoai tươi

• Thân cá: Có màu xám bạc, thân trong suốt, còn nhớt và ánh nhũ tự nhiên;
• Mắt cá: Trong, sáng, không bị đục;
• Mang cá: Màu đỏ tươi, không có mùi lạ;
• Độ đàn hồi: Khi ấn tay vào thân cá phải thấy độ cứng, không bị nhũn;

Dấu hiệu nhận biết cá tẩm hóa chất

Một số dấu hiệu giúp nhận biết cá khoai tẩm hoá chất:

• Cá ngâm formol hoặc urê thường có vẻ ngoài quá tươi, mắt cá trong suốt nhưng thân cá mềm nhũn.
• Khi ngửi kỹ, cá có mùi khai đặc trưng, khác biệt so với mùi tanh tự nhiên của cá tươi.
• Thân cá có màu sắc không đồng đều, đuôi hoặc thân cá có dấu hiệu đục màu.

Để đảm bảo an toàn, người tiêu dùng nên mua cá ở những cửa hàng hoặc chợ quen thuộc, uy tín. Nếu không phải mùa cá khoai nhưng vẫn có cá tươi bày bán, cần kiểm tra kỹ nguồn gốc và chất lượng.

Cá khoai, từ một loài cá bình dân, đã trở thành thực phẩm được yêu thích nhờ vào giá trị dinh dưỡng cao và khả năng chế biến đa dạng. Loài cá này không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn góp phần thúc đẩy kinh tế ở các vùng ven biển.

Với những lợi ích vượt trội, cá khoai xứng đáng là lựa chọn hàng đầu trong bữa ăn hàng ngày, vừa đảm bảo dinh dưỡng, vừa phù hợp với mọi lứa tuổi. Khi chọn mua và chế biến cá khoai, hãy chú ý đến nguồn gốc và chất lượng để tận dụng tối đa giá trị mà loài cá này mang lại.