Cách chữa thoát vị đĩa đệm: Tổng hợp các phương pháp nội khoa, ngoại khoa

Thoát vị đĩa đệm thường gặp ở người từ 30 - 60 tuổi, gây ra những cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, kèm theo tê bì tay chân và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến nguy cơ mất khả năng vận động. Người bệnh có thể áp dụng một hoặc nhiều cách chữa thoát vị đĩa đệm như dùng thuốc hoặc thực hiện các bài tập. Mỗi tình trạng bệnh sẽ có phương pháp riêng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, vị trí thoát vị và các yếu tố sức khỏe khác, giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Các phương pháp chữa thoát vị đĩa đệm hiệu quả

Tùy vào mức độ tổn thương và ảnh hưởng của bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ chữa thoát vị đĩa đệm phù hợp. Hiện nay, những cách phổ biến được áp dụng để xử lý thoát vị đĩa đệm bao gồm:

Điều trị không dùng thuốc

Nghỉ ngơi

Việc nghỉ ngơi giúp giảm tình trạng viêm sưng và tạo điều kiện để vùng tổn thương có thời gian hồi phục. Thông thường, người bệnh được khuyên nên nằm nghỉ trên giường khoảng 1 - 2 ngày, hạn chế vận động mạnh, cúi gập hoặc mang vác nặng. Tuy nhiên, không nên bất động quá lâu để tránh hiện tượng cứng khớp và yếu cơ.

Vật lý trị liệu

Các bài tập vật lý trị liệu có thể góp phần cải thiện triệu chứng đau nhức. Kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn người bệnh thực hiện những động tác phù hợp với thể trạng và tình hình bệnh. Chương trình này có thể bao gồm bài tập kéo giãn giúp cơ bắp dẻo dai; bài tập aerobic hỗ trợ giảm đau lưng hoặc cổ, đồng thời kích thích sản sinh endorphin - một loại chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng giảm đau tự nhiên và nâng cao tinh thần.

Massage

Massage là liệu pháp đã tồn tại hàng nghìn năm và được chứng minh có hiệu quả trong việc giảm đau, thúc đẩy tuần hoàn máu và tăng cường sức khỏe tổng thể. Hiện có khoảng 80 trường phái massage trị liệu với nhiều kỹ thuật khác nhau. Trước khi lựa chọn, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm ra phương pháp phù hợp nhất.

Liệu pháp nhiệt

Có thể áp dụng cả chườm nóng và chườm lạnh để làm dịu các cơn đau do thoát vị đĩa đệm. Nguyên tắc chung là sử dụng chườm lạnh trong 24 giờ đầu sau chấn thương, sau đó có thể tiếp tục chườm nóng hoặc lạnh tùy theo cảm giác dễ chịu của người bệnh. Một số trường hợp còn kết hợp luân phiên cả hai cách.

Liệu pháp xung điện

Phương pháp này sử dụng các xung điện mô phỏng tín hiệu thần kinh tác động lên cơ hoặc dây thần kinh khiến cơ co lại. Khi được thực hiện lặp đi lặp lại, nó giúp giảm đau, tăng lưu thông máu, hỗ trợ chữa lành tổn thương, cải thiện sức mạnh cơ bắp và rèn luyện khả năng phản ứng nhanh của cơ theo cơ chế tự nhiên.

Trị liệu Chiropractic

Đây là kỹ thuật nắn chỉnh nhằm đưa các khớp xương bị sai lệch trở về vị trí ban đầu. Chiropractic đặc biệt hữu ích với các cơn đau vùng thắt lưng, tuy nhiên với thoát vị đĩa đệm ở cổ cần hết sức thận trọng do nguy cơ biến chứng như đột quỵ.

Điều trị nội khoa

Bên cạnh các biện pháp hỗ trợ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhằm làm giảm triệu chứng, giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn.

Thuốc giảm đau không kê đơn

Khi cơn đau ở mức nhẹ đến trung bình, bác sĩ thường khuyên dùng các loại thuốc giảm đau phổ biến như acetaminophen (Tylenol và những loại khác), Ibuprofen (Advil, Motrin IB…) hoặc Naproxen sodium (Aleve).

Trong trường hợp có hiện tượng co cứng cơ, bác sĩ có thể bổ sung thuốc giãn cơ. Tuy nhiên, nhóm thuốc này thường đi kèm tác dụng phụ như buồn ngủ, chóng mặt, mệt mỏi.

Nếu các loại thuốc trên không còn hiệu quả, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định sử dụng ngắn hạn thuốc giảm đau nhóm Opioid, chẳng hạn như Codeine hoặc phối hợp oxycodone-acetaminophen (Percocet, Roxicet). Người bệnh cần lưu ý vì thuốc này có thể gây nghiện và đem lại một số tác dụng không mong muốn như buồn ngủ, nôn ói, lú lẫn hay táo bón.

Tiêm Steroid

Khi nghỉ ngơi, thuốc uống và vật lý trị liệu không cải thiện triệu chứng, bác sĩ có thể đề nghị tiêm Steroid vào khu vực quanh dây thần kinh cột sống - còn gọi là tiêm ngoài màng cứng. Phương pháp này thường áp dụng cho những trường hợp trung bình đến nặng, giúp giảm viêm, giảm đau và cải thiện khả năng vận động.

Để tiêm chính xác, bác sĩ sẽ sử dụng hình ảnh X-quang hoặc CT hỗ trợ. Liệu trình thường gồm 3 mũi tiêm, mỗi mũi cách nhau 3 - 7 ngày.

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật chỉ được xem xét khi các biện pháp bảo tồn và dùng thuốc không mang lại hiệu quả sau khoảng 4 - 6 tuần.

Phẫu thuật mổ hở

Thường được gọi là laminectomy hoặc phẫu thuật giải ép cột sống sau. Bác sĩ tạo đường mổ ở lưng hoặc cổ để loại bỏ phần Lamina (một cấu trúc xương bao quanh tủy sống), giúp mở rộng ống sống và giải phóng áp lực. Rủi ro có thể gặp gồm tổn thương dây thần kinh, rò rỉ dịch não tủy hoặc đau kéo dài.

Vi phẫu

Đây là thủ thuật phổ biến nhất trong điều trị thoát vị đĩa đệm. Với sự hỗ trợ của các thiết bị hiện đại như kính vi phẫu hay màn tăng sáng C-arm, bác sĩ rạch một vết nhỏ, dùng dụng cụ đặc biệt loại bỏ phần đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh. Thủ thuật này ít xâm lấn, thường được thực hiện dưới gây mê và bệnh nhân có thể ra về trong ngày.

Phẫu thuật nội soi

Phẫu thuật nội soi là bước tiến lớn trong điều trị thoát vị đĩa đệm, thường chỉ định cho bệnh nhân bị chèn ép thần kinh nặng, thoát vị di trú hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa. Bác sĩ tạo vết mổ khoảng 2,5 cm, đưa ống nội soi và dụng cụ vào để giải phóng áp lực cho tủy sống và dây thần kinh. Ngoài gây mê, người bệnh cũng có thể được gây tê vùng trong thủ thuật này.

Hợp nhất cột sống

Sau khi lấy bỏ đĩa đệm hoặc thực hiện cắt đốt sống, bác sĩ có thể tiến hành hợp nhất hai đốt sống nhằm ổn định cột sống. Kỹ thuật này thường sử dụng thêm vít và thanh kim loại hoặc nhựa chuyên dụng. Người bệnh sẽ được gây mê toàn thân và cần nằm viện vài ngày để theo dõi.

Thay đĩa đệm nhân tạo

Được chỉ định khi một đĩa đệm ở vùng thắt lưng bị thoát vị, bệnh nhân đã điều trị bảo tồn ít nhất 6 tháng nhưng không hiệu quả. Thủ thuật không phù hợp với người bị loãng xương, viêm khớp hoặc có nhiều đĩa đệm bị thoái hóa.

Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ rạch một đường ở bụng, loại bỏ đĩa đệm hư hỏng và thay thế bằng đĩa nhân tạo làm từ kim loại hoặc nhựa. Sau mổ, bệnh nhân thường phải ở lại bệnh viện để theo dõi và được hướng dẫn các bài tập phục hồi chức năng.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Cũng giống như nhiều bệnh lý khác, việc điều trị tình trạng này cần được tiến hành sớm để kiểm soát hiệu quả và hạn chế những biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.

Vì vậy, các chuyên gia cơ xương khớp khuyến cáo người bệnh nên nhanh chóng đến cơ sở y tế khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Triệu chứng trở nặng: Cảm giác đau, tê bì hoặc yếu cơ ngày càng tăng, gây ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt thường nhật.
• Rối loạn chức năng bàng quang, ruột: Hội chứng chùm đuôi ngựa (CES) do bệnh lý gây ra có thể dẫn đến tình trạng tiểu tiện, đại tiện không tự chủ hoặc khó đi tiểu dù bàng quang đã đầy.
• Mất cảm giác: Xuất hiện tình trạng tê bì ở mặt trong đùi, mặt sau chân hoặc khu vực quanh trực tràng.

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, kiểm tra cột sống và đánh giá mức độ đau bằng cách yêu cầu người bệnh nằm ngửa, di chuyển chân theo nhiều tư thế khác nhau. Đồng thời, tiến hành các test về phản xạ, sức mạnh cơ, khả năng vận động cũng như mức độ cảm nhận khi có kích thích nhẹ.

Ngoài ra, các phương tiện chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng gồm: X-quang (nhằm loại trừ nguyên nhân khác như u, nhiễm trùng, gãy xương hay bệnh lý cột sống), CT scan (tạo hình ảnh cắt lớp của cột sống và cấu trúc liên quan), MRI (giúp quan sát chi tiết đĩa đệm thoát vị và dây thần kinh bị chèn ép).

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định tủy đồ để đánh giá bất thường tại tủy sống hoặc điện cơ (EMG) nhằm kiểm tra hoạt động cơ bắp cả khi nghỉ ngơi và khi co cơ.

Phòng ngừa tái phát sau điều trị

Phần lớn các vấn đề liên quan đến thoát vị đĩa đệm có xu hướng tự cải thiện hoặc tiến triển tốt hơn khi được can thiệp đúng cách. Tuy nhiên, vẫn tồn tại khả năng bệnh tái phát ở một số người.

Để bảo vệ cột sống và hạn chế nguy cơ xuất hiện thoát vị ở những đĩa đệm khác, bạn nên thực hiện các biện pháp sau khi điều trị:

• Giữ tư thế thẳng khi ngồi hoặc đứng.
• Nếu phải đứng trong thời gian dài, hãy kê một chân lên vật cố định để giảm áp lực lên vùng thắt lưng.
• Tránh mang vác vật nặng.
• Khi cần nâng vật nặng, hãy ngồi xổm và nâng dần lên, tuyệt đối không cúi gập lưng.
• Duy trì cân nặng hợp lý để giảm gánh nặng cho cột sống.
• Không hút thuốc lá, vì thuốc có thể gây xơ cứng mạch máu và làm tổn thương đĩa đệm.
• Ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ dưỡng chất hỗ trợ xương khớp.
• Luyện tập vừa phải, tuân theo hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa.

Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý khá phổ biến tại Việt Nam. Quá trình điều trị thường kéo dài, vì vậy việc hình thành thói quen sống khoa học, cẩn trọng trong lao động cũng như khi tham gia giao thông sẽ giúp hạn chế chấn thương và bảo vệ sức khỏe cột sống lâu dài.

Tóm lại, thoát vị đĩa đệm là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu áp dụng đúng phương pháp. Việc chữa thoát vị đĩa đệm bằng cách dùng thuốc, thực hiện các bài tập phục hồi hay kết hợp các biện pháp bảo tồn khác, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe, sẽ giúp giảm đau, cải thiện vận động và hạn chế nguy cơ tái phát.

Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn điều trị một cách nghiêm túc, đồng thời duy trì lối sống lành mạnh và bảo vệ cột sống từ sớm để nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp vận động linh hoạt và thoải mái hơn.